Les 7 Overgang & Zelfzorg Vitamine D

• Geneesmiddelenkennis
• MBO
• Studiejaar 1

Overgang

Lesinhoud

• Overgang
• Oorzaak
• Verschijnselen
• Adviezen
• Vragen? 

Wanneer begint de overgang?

De overgang

• Middelbare leeftijd ; vanaf 40 jaar (45-60)
•  Verandering hormoonhuishouding
• Onregelmatige cyclus (< oestrogeen)
• Functie eierstokken wordt minder
• Minder/niet vruchtbaar
• Geleidelijk lopend proces

De overgang

• Soms op jongere leeftijd: 1/100 voor 40 jaar
• Vrouwen 50 jaar -> 50% in menopauze
• Roken? Eerder in overgang 

Oorzaak

• Voorraad eicellen raakt op
• Geen eisprong -> daling oestrogeen
• Opbouw baarmoederslijmvlies ontregeld 

Oorzaak vroege overgang

• Aanleg
• Auto-immuunziekte in bijnier
• Behandeling met chemo / radiotherapie
• Operatie eierstokken
• Meestal onduidelijk 

Climacterium

• Periode waarin hormonale veranderingen plaatsvinden (overgang)
• Laatste menstruatie = einde vruchtbare periode

Begrippen

• Overgang

Periode van veranderd menstruatiepatroon & de eerste menstruatievrije jaren
 

• Menopauze
  

De laatste menstruatie - menstruatie blijft volledig weg 

Begrippen

• Perimenopauze

Periode begint voor de menopauze, waarin de menstruaties veranderen, tot een jaar na de laatste menstruatie
 

• Postmenopauze
  

Periode vanaf een jaar na de laatste menstruatie

Welke klachten horen bij de overgang?

Klachten

• Menstruatiecyclus varieert (in lengte & mate)
• Opvliegers/ zweet aanvallen - Met name 's nachts
• Achteruitgang slijmvlies geslachtsorgaan (dunner) -> afscheiding, jeuk, bloedverlies, pijn tijdens gemeenschap
• Osteoporose < oestrogeen
• Psychische klachten

Psychische klachten

• Nieuwe fase
• Depressiviteit
• Slapeloosheid
• Gejaagdheid
• Lusteloosheid
• Vermoeidheid
• Prikkelbaar 

Welk hormoon speelt een grote rol in de overgang?

Oestrogeen

• Bij verstoorde menstruatiecyclus 
• Niet te lang ivm risico's (6 -12mnd en dan stop)
• Minder opvliegers & minder kans op botontkalking
• Meer kans op borstkanker & hartvaatziekten 

Oestrogeen & Progestageen

• Combinatie als menstrueren voorbij is
• Zodat baarmoederslijmvlies wordt afgestoten
• Geen baarmoeder? Progestageen niet nodig 

Adviezen

• Gezond eten -> voldoende ijzer -> voorkomen bloedarmoede
• Voldoende beweging
• Voldoende nachtrust
• Eventueel medicatie 

Opvliegers?

Vocht opnemende kleding, laagjes, katoenen lakens, geen alcohol, warme dranken of sterk gekruid eten

Behandeling

Bij vaginale klachten (lokaal)

• Estriol in Synapause vaginaalcreme/ovules of Vagifem

Postmenopauzaal

• Oestrogeen & Progestageen combi - continue - tabletten

Perimenopauzaal

• Anticonceptie (oraal, pleister of spiraal)

Anticonceptiepil

• Stoppen rond 52 jaar
• Meer kans op hart- en vaatziekten
• Borstkanker
• Onbekend of menopauze is begonnen door kunstmatige cyclus

Medicatiebewaking

CI

• Oestrogeen gevoelige tumoren (borstkanker)
• Verhoogd risico op trombose
• Hoge bloeddruk
• Vrouwen met leverproblemen

Pauze

Korte pauze

10 minuten

Vragen?

Vitamine D

Vitamines

vitamines zijn stoffen die het lichaam nodig heeft voor een goede gezondheid, groei en ontwikkeling. Het lichaam kan de meeste vitamines niet zelf maken. Je haalt maar een kleine hoeveelheid vitamines uit eten en drinken.

Er zijn 13 verschillende vitamines. deze zijn in water of in vet oplosbaar.

Vitamine B1, B2, B3, B5, B6, B8, B11, B12 en C zijn wateroplosbare vitamines. Deze worden dus niet of nauwelijks opgeslagen in het lichaam (uitzondering is B12). Een teveel aan bovenstaande vitamines plas je uit.

Vitamine A, D, E en K zijn vetoplosbare vitamines. Deze kunnen in beperkte mate worden opgeslagen in het lichaam (vitamine A kan wel in grote hoeveelheid worden opgeslagen in de lever) Bovenstaande vitamines worden uitgescheiden via de urine of de gal.

Vitamine D

Vitamine D is een vetoplosbaar vitamine. Er zijn verschillende soorten waarvan vitamine D2 (ergocalciferol) en vitamine D3 (colecalciferol) de belangrijkste zijn. 

Het menselijk lichaam maakt onder invloed van zonlicht vitamine D aan in de huid. Daarom is vitamine D eigenlijk geen vitamine maar een hormoon.

Ongeveer 90% van de vitamine D wordt gemaakt met behulp van zonlicht en ongeveer 10% vitamine D komt uit voeding.

De aangemaakt hoeveelheid vitamine D is afhankelijk van huidskleur, leeftijd, blootstelling aan de zon en intensiteit en golflengte van de UV-straling.

Effecten op de gezondheid

Je hebt vitamine D nodig om calcium en fosfaat uit de voeding via de darmen in het bloed op te kunnen nemen. Vervolgens zorgt vitamine D ervoor dat deze stoffen vanuit het bloed in het bot terecht komen.

Vitamine D is tevens belangrijk voor een goede werking van de spieren, nieren, bijschildklier, aanmaak van bloed, aanmaak van insuline en ondersteuning van de afweer.

Een tekort aan vitamine D bij kinderen kan rachitis veroorzaken (afwijkingen aan het skelet).

Een tekort aan vitamine D bij volwassenen kan leiden tot osteoporose, botbreuken, spierzwakte, spierkrampen en osteomalacie (verweking van het bot).

Een teveel aan vitamine D kan ontstaan bij langdurige overdosering van voedingssupplementen met vitamine D,

Toelichting WHAM-vragen

Voor wie is het advies bedoeld?

Risicogroepen bij wie extra inname van 10UG (400IE) vitamine D wordt geadviseerd, zijn:

• Kinderen tot 4 jaar: Bij jongen kinderen groeien hun botten nog snel. Extra vitamine D verkleint het risico op rachitis.
• Volwassen en kinderen vanaf 4 jaar die een getinte of donkere huidskleur hebben, buiten lichaamsbeddeking dragen (sluier of boerka) of onvoldoende buiten komen maken te weinig vitamine D aan uit zonlicht. Extra vitamine D is dus aan te raden.
• Bij zwangere vrouwen verlaagt vitamine D het risico op een kind laag geboortegewicht (2500 gram). 
• Vrouwen van 50-69 jaar ongeacht de huidskleur of zonlichtblootstelling wordt aangeraden extra vitamine D te slikken.

Risicogroepen bij wie extra inname van 20UG (800IE)vitamine D wordt geadviseerd, zijn:

Mannen en vrouwen vanaf 70 jaar ongeacht de huidskleur of zonlichtblootstelling

Vragen

• Gebruikt de klant al een (multi)vitaminepreparaat of medicijnen die vitamine D bevatten? 
• Hoeveel zuivelproducten gebruikt de klant? Per dag wordt er geadviseerd om 4 porties zuivelproducten per dag te eten. Calcium heb je nodig voor een goede werking van vitamine D.

Wanneer naar de arts?

• Bij onvoldoende zuivelgebruik
• Bij zorgen over osteoporose
• Bij vermoeden teveel calcium. Bij teveel calcium is er een groter risico op hart- en vaatziekten. Ook kan er maagdarmklachten en nierstenen ontstaan.