les 5 herhaling en vormgevingsaspect ruimte

• Kunst
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

les 5                  vandaag

herhaling

- verschijningsvormen/

beeldragers, 

- voorstelling/vormgeving,

- compositie/ordening

- vormgevingsaspect LIJN

nieuw:

- vormgevingsaspect RUIMTE

wat zijn beeldragers/verschijningsvormen?

De verschijningsvorm van een kunstwerk is hoe het kunstwerk zich laat zien (wat het is) , bijvoorbeeld als een autonoom of een toegepast kunstwerk. Of als 2D of 2D . Of als stilstaand of bewegend.

Beelddrager kan bijv een schilderij , een ets een animatie, een gebouw(architectuur) , een installatie, of keramiek ......enz enz zijn

wat is het verschil tussen een autonoom en een toegepast kunstwerk?

Deze begrippen horen bij voorstelling en moet je kennen.

Zoek op in je boek welke je nog niet weet.

Aspecten van de voorstelling

Aspecten van de vormgeving

Dit stilleven verbeeld de sterfelijkheid van de mens

Door het clair obscure lichtgebruik wordt de dramatiek van het werk versterkt

Op dit schilderij staat onder andere een schedel en een glas afgebeeld

Het geheel is heel diagonaal geordend

Wat is compositie ook al weer ?

Compositie is de manier waarop de onderdelen van een kunstwerk geordend worden.  WAt staat WAAR?

Iedere compositie heeft een ander effect op het kunstwerk.

Johannes Vermeer, Meisje met de 

parel ± 1665-1667, olieverf op doek

ordening / compositie / compositieschema

geometrische compositie

horizontale compositie
verticale compositie 

diagonale compositie

centrale compositie

over-all compositie

symmetrische compositie

asymmetrische compostie

statische compositie

dynamische compositie

Eén van de meest persoonlijke beeldaspecten is het gebruik van lijn, ook wel het 'handschrift van de kunstenaar'

Je hebt heel veel verschillende manieren om lijnen te gebruiken. Wat is het effect?

Lijnsoorten

Rechte lijn

    Gebroken lijn
    Gebogen lijn
    Gegolfde lijn
    Doorgetrokken lijn
    Onderbroken lijn
    Dunne lijn
    Dikke lijn

lijn

Contour: de contour is een lijn die om een vorm heen getekend wordt. Met deze omtreklijn kan je de buitenkant van een vorm benadrukken.

Lijndikte: de dikte van de lijnen bepaald mede de expressie van een vorm/ tekening. Dikke lijnen zijn krachtiger dan dunne onderbroken en gevoelige lijnen.

Lijnrichting: is de richting waarheen een lijn getrokken wordt. bijv. Van linksonder naar rechts boven. Je kunt verschillende lijnrichtingen combineren. Bijv. Om de vorm en plasticiteit van een voorwerp weer te geven.

lijn

Lijnsoort: lijnen kunnen op verschillende manieren zijn getekend: recht, strak, bibberig, dik, dun, kronkelend, vloeiend, slingerend (Steinback tekening, op visite met verschillende mensen)

Lijnwerking: door het gebruik van lijnen kunnen bepaalde effecten worden bereikt: er kan onrust en beweging worden gesuggereerd door schuine en diagonale lijn en een statische, stabiel effect worden bereikt door horizontale en verticale lijnen, diepte door perspectief.

Lijnvoering:  is de karakteristieke manier waarop met lijnen is gewerkt; bijv. krachtig, zeer dun, nerveus.

Lineair: een vorm die voornamelijk is opgebouwd uit lijnen

Beeldaspect RUIMTE

Beeldende vorming gt vmbo
syllabus centraal examen

Beeldaspect Ruimte

Waar denk je aan bij het beeldaspect Ruimte

Beeldaspect RUIMTE

begrippen die je moet kennen

Ruimtesuggestie

Iets dat ruimtelijk lijkt op een plat vlak, zoals een schilderij of tekening, maar dat in werkelijkheid natuurlijk niet is.

Ruimtewerking

Een driedimensionaal beeld neemt ruimte in, omdat het hoogte, breedte en diepte heeft. Een schilderij heeft maar twee dimensies: hoogte en breedte. Toch kan met een aantal trucjes ook in een schilderij diepte gesuggereerd worden. De ruimtelijkheid die in een kunstwerk zit, of lijkt te zitten, heet ruimtewerking.

Ruimte-omvattend (open)

Een vorm die ruimte inneemt, maar waarbij de ingenomen ruimte toch zichtbaar blijft. Bijvoorbeeld omdat de vorm doorzichtig of skeletachtig is.

Ruimte innemend, gesloten massief

Een beeld dat ruimte vullend is lijkt massief, en laat niets van de binnenruimte zien. Het beeld neemt dus ruimte in.

Afsnijding

Een gedeelte van de voorstelling valt buiten het kader (de rand) van het kunstwerk, wordt weggelaten. Het kader snijdt zeg maar dwars door de vorm(en) heen. De toeschouwer kan de voorstelling buiten het kader in gedachten voortzetten.

Dit lijkt de voorstelling meer ruimtelijk te maken.

Kader

De omtrek of rand van wat in beeld is;

soms in de vorm van een lijst.

Standpunt

De plaats van waaruit iets wordt bekeken en in beeld wordt gebracht;

met de keuze van het standpunt hoe iets en welke kant ( aanzicht) in beeld komt. dat heeft invloed op het effect: gewoon, groots, klein, dreigends....

Kikvorsperspectief

Ergens vanaf een zeer laag standpunt tegenaan kijken, alsof je het uit de ogen van een kikker ziet.

vogelvluchtperspectief

Ergens vanuit een zeer hoog standpunt tegenaan kijken, alsof je er overheen vliegt.

Close-up

Van dichtbij ingezoomd op (een onderdeel van) een onderwerp. Veel gebruikt in fotografie en film, maar ook wel in de moderne schilderkunst.

Atmosferisch perspectief

Ruimtewerking door kleuren op de voorgrond duidelijker, helderder of feller te maken en op de achtergrond vager en zachter.

Coulissenwerking

Ruimte uitbeelding in een schilderij d.m.v. gedeeltelijk achter elkaar staande vlakken, zoals je dat ook ziet in een kijkdoos of bij toneeldecors.

Lijnperspectief

Vorm van ruimtesuggestie volgens een wiskundige methode door middel van vluchtlijnen die naar één of meer verdwijnpunten op de horizon lopen:

Verdwijnpunt: Ook wel ‘vluchtpunt’. Het punt op de horizon waar de vluchtlijnen (alle evenwijdige horizontale lijnen) samenkomen als je ze met het oog doordenkt. Er kunnen meerdere vluchtpunten zijn, afhankelijk van het standpunt van de kijker.

V

Vluchtlijnen: Hulplijnen die door de evenwijdige, horizontale lijnen van een vlak lopen en verder worden doorgetrokken. Bij het juiste perspectief komen deze vluchtlijnen samen in één punt op de horizon: het verdwijnpunt.

V

Kleurperspectief

Ruimtesuggestie waarbij de ruimtelijke werking van kleur wordt gebruikt (rood of oranje komen bijvoorbeeld naar voren, terwijl blauw of groen naar achter wijken).

Overlapping, overlappen

Manier van ruimtesuggestie waarbij gedeelten van vormen niet te zien zijn omdat er andere vormen vóór staan.

Plasticiteit, plastisch

Suggestie van ruimtelijkheid in een plat vlak, zoals in een schilderij. Plasticiteit in een voorstelling wordt vooral verkregen door het gebruik van eigen schaduw, slagschaduw en belichte plekken (glimlichten). Ook verloop in kleur van licht naar donker maakt vormen in een schilderij plastisch.

Plat

Tweedimensionaal, zonder ruimte(suggestie).

Verkleining (groot voor - klein achter

Op de voorgrond zijn vormen groot afgebeeld. Verder naar achteren wordt alles kleiner. Zo ontstaat ruimte en diepte.

Verkorting, verkort

De lengte van een vorm op een schilderij lijkt korter dan hij in werkelijkheid is. Dit ontstaat wanneer een lange vorm naar de toeschouwer is gericht: de eigenlijke lengte is daardoor niet in de volle lengte zichtbaar. Het standpunt van waaruit iets bekeken wordt bepaald of sommige vormen verkort zichtbaar zijn.

Vervaging

Verder naar achteren wordt alles vager en waziger afgebeeld, zo ontstaat ruimte en diepte. Zie ook ‘Scherptediepte

Scherptediepte

Diepte die ontstaat, in bijvoorbeeld een foto of een schilderij, doordat sommige onderdelen scherp zijn (en dus dichtbij lijken) en andere onderdelen vaag (en dus veraf lijken).

Hier wordt de ruimte voornamelijk gesuggereerd door:

1. afsnijding
2. lijnperspectief
3. standpunt
4. atmosferisch perspectief

Hier wordt de ruimte voornamelijk gesuggereerd door:

1. afsnijding
2. lijnperspectief
3. standpunt
4. atmosferisch perspectief

Hier wordt de ruimte voornamelijk gesuggereerd door:

1. overlapping
2. lijnperspectief
3. standpunt
4. atmosferisch perspectief

Geen

Lijnperspectief

Plasticiteit

Atmosferisch perspectief

kies uit de volgende 'doe' opdrachten:

- teken/collage

- van Gogh

 Doe Opdracht:

1. Zoek een plaatjes uit een tijdschrift waar diepte in zit
2. Maak een ontwerpschets  waarbij je in de foto een stukje potloodtekening plakt dat goed aansluit; potlood  en foto
3. Plak het erin, gebruik weinig lijm.
4. Werk je ontwerp uit.
   
5. Zorg dat je tekening goed doorloopt in de foto.
   
6. Fotografeer het eindresultaat.

0

Schrijf nu drie dingen op die je hebt geleerd

Stel één vraag over iets wat je nog niet zo goed hebt begrepen

Let op!

Hou je lessen goed bij

want in de toetsweek volgt een

toets over

voorstelling en vormgeving ( de behandelde beeldaspecten).