M2 - De Grieken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Module 2 - De Grieken

Tijdvak: Tijd van de Grieken en de Romeinen

Periode: Oudheid

 dvan rond 3000 v. Chr tot rond 500 n. Chr

Sleutelbegrip: Identiteit

Identiteit

- Je identiteit is wie je bent

- Het wordt bepaald door verschillende dingen: het land waar je woont, je familie, je hobby's

- Iedereen heeft meerdere identiteiten

Griekenland in de oudheid

- Griekenland bestond niet als land, niet als staat

- 

Griekenland in de oudheid

Griekenland bestond niet als land

Er waren ongeveer 300 steden => minilandjes, we stadstaten noemen

Een oud-Griekse stadstaat noemen we een polis. Meerdere stadstaten noemen we poleis. 

Elke polis had een eigen identiteit. 

Les 1 - De Griekse wereld

De Griekse wereld

Poleis - verschillen

- Elke polis had eigen wetten en regels, eigen munten, een eigen bestuur en een eigen leger

- De poleis handelden met elkaar

- voerden oorlogen tegen elkaar (en waren elkaars bondgenoot)

- Identiteit: inwoners voelden zich eerst inwoner van hun polis en daarna pas Griek

Poleis - overeenkomsten

Inwoners van alle poleis:

- spraken Grieks

- geloofden in dezelfde goden

- deden mee aan de Olympische Spelen => sportfestijn ter ere van de god Zeus, waarbij de poleis tegen elkaar streden

- vochten samen tegen de Perzen

Kolonies

-Rond 800 v. Chr groeide de bevolking hard => er ontstond voedseltekort => Grieken stichten kolonies rond de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. 

- Het gebied waar Griekse poleis en kolonies waren => Griekse wereld => Hellas

Les 2 - De Griekse goden

De Griekse goden

Het geloof van de Grieken

- Grieken geloofden in meerdere Goden - polytheïsme

- poly = veel; theos = god

- Tegenwoordig zijn de meeste religies monotheïstisch (mono = één; theos = god)  

- Grieken stelden hun goden voor als mensen

- De Grieken dachten dat de goden bovennatuurlijke krachten hadden en dat ze onsterfelijk zijn

Mythologie

- Verhaal over de goden - mythe

- Alle godenverhalen bij elkaar - Griekse mythologie

- Met deze verhalen verklaarden de Grieken natuurverschijnselen en het leven 

Taak van de goden

- Elke god had een onderwerp waar ze over gingen

- Herkenbaar door een voorwerp dat te maken heeft met hun functie

- Elke polis had een eigen beschermgod of -godin

Zeus

- Oppergod

- God van  het weer

- Herkenbaar aan bliksemschicht

Poseidon

- God van de zee

- Herkenbaar aan de drietand

Pallas Athene

- Godin van oorlog en wijsheid

- Herkenbaar aan harnas en uil

Hades

- God van de onderwereld

- Broer van Zeus

- Herkenbaar aan hond met drie koppen

Er zijn nog veel meer goden...

Orakel van Delphi

Les 3 - Griekse denkers

Filosofie

- Philia = liefde voor/houden van 

- Sofia - wijsheid

- Liefde voor wijsheid

- Stellen en beantwoorden van grote belangrijke levensvragen

Wetenschap

- Goden regelen het leven => onweer => boze Zeus

- Vanaf ongeveer 600 v. Chr => een kleine groep mensen gaat op een andere manier denken

- In Mesopotamië en Egypte waren al eerder geleerden geweest

- Vragen stellen en die zelf beantwoorden door observeren en experimenteren => logisch nadenken => wetenschap

- Natuurwetenschappen

- Geschiedwetenschap => Herodotos onderzocht verschillende invalshoeken

- Grieken hebben de basis gelegd voor de moderne wetenschap

Socrates

- Filosoof => Wat is goed en wat is slecht?

- Stelde lastige vragen

- Werd gearresteerd en ter dood veroordeeld omdat hij teveel onrust veroorzaakte met zijn vragen

- Zijn conclusie was dat mensen niet verstandig zijn (en dat democratie dus ook geen goed idee was)

Plato

- Leerling van Socrates

- Hoe kan je het beste een polis besturen?

- Antwoord: filosofen weten het beste wat goed is voor iedereen, want zij kennen de "echte wereld"

Aristoteles

- Leerling van Plato

- verdiept zich in de natuur

- onderzocht dieren en planten => natuurwetenschap

- gaf les aan Alexander de Grote

Hippocrates

- Eerste arts

- Ziekten ontstaan als mensen ongezond leven en zichzelf slecht verzorgen

Pythagoras

Wiskundige en geleerde

Stelling van Pythagoras

Les 4 - Het bestuur van de polis

Het bestuur van de polis

Bestuursvorm

Bestuursvorm => een manier om een land of staat te leiden

Ons woord 'politiek" komt van het woord polis. 

Wat is politiek? 

Politiek

gaat over wie er besluiten mag/kan nemen in een land of staat. 

Die besluiten gaan over hoe we met elkaar samenleven en welke afspraken we daarover maken. 

Vier bestuursvormen

Verschillende bestuursvormen =>

- Monarchie => bestuur door één persoon, een koning. Koningschap is erfelijk. 

- Aristocratie => bestuur door een kleine groep mensen, vaak rijke mannen.

- Tirannie => Alleenheerser of tiran => iemand die met geweld de macht grijpt. Er waren goede en slechte tirannen. 

- Democratie => burgers mogen meebeslissen over wetten en regels. Demos = volk; kratos = macht. 

Ontwikkeling van bestuursvorm in Griekse poleis

Monarchie

Aristocratie

Tirannie

Democratie

Atheense democratie

- Vanaf eind 6e eeuw v. Chr => burgers waren de vrije, volwassen mannen. Zij mochten meebeslissen over:

- oorlog en vrede

- bondgenootschappen

- wetten 

- Vrouwen, slaven en vreemdelingen waren geen burgers

Einde aan de democratie

- In meer poleis kwam er democratie

- Rond 350 v. Chr => koning Philippos en later zijn zoon Alexander de Grote veroveren de Griekse poleis. 

- De volksvergadering bleef bestaan, maar verloor de macht over belangrijke zaken