2V - H6 grammatica woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

H6 Grammatica woordsoorten

Lesdoelen:

Ik kan het antecedent van een betrekkelijk voornaamwoord in een zin vinden.

Ik kan betrekkelijke voornaamwoorden met ingesloten antecedent vinden.

Ik kan tussenwerpsels herkennen.

Het bestuur nam de beslissing... de trainer ontslagen moest worden.

1. die
2. dat

De beslissing... deze crisis ontstond, is vorig seizoen al genomen.

1. waardoor
2. die

De vraag... het team gaat trainen, moet snel beantwoord worden.

1. die
2. wie

Betrekkelijk voornaamwoord

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst naar een woord (of woorden)

dat eerder in de zin genoemd is.

Het eerder genoemde woord (of woorden) noem je een antecedent.

Het antecedent staat meestal vlak voor het betrekkelijk voornaamwoord.

De man die in het ziekenuis lag, is weer beter.

betrekkelijk voornaamwoord: die want die verwijst naar een woord dat eerder in de zin genoemd is

antecedent: de man want de man is het eerder genoemde woord en staat vlak voor het betr. vnw

Betrekkelijk voornaamwoord

• Die
• Dat
• Wie 
• Wat

(welke of hetgeen)

Voorbeeld betrekkelijk voornaamwoord (1)

De boom die omgevallen is, rot weg.

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord en het antecedent?:
'De boom die omgevallen is, rot weg.

Antwoord

De boom die omgevallen is, rot weg.

Die = betrekkelijk voornaamwoord (verwijst naar het woord/woorden dat eerder genoemd is)

De boom = antecedent (die zegt iets over de boom)

Voorbeeld betrekkelijk voornaamwoord (2)

De burgermeester gaf een prijs aan de winnaar  van het voetbalelftal dat kampioen was geworden. 

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord en het antecedent?:
De burgermeester gaf een prijs aan de winnaar van het voetbalelftal dat kampioen was geworden.

Antwoord

De burgermeester gaf een prijs aan de winnaar van het voetbalelftal dat kampioen was geworden. 

Dat = betrekkelijk voornaamwoord (verwijst naar het woord/woorden dat eerder genoemd is)

het voetbalelftal = antecedent (dat zegt iets over het voetbalelftal )

Voorbeeld betrekkelijk voornaamwoord (3)

De juffrouw aan wie ik iets vroeg, zie ik niet meer .

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord en het antecedent?:
De juffrouw aan wie ik iets vroeg, zie ik niet meer .

Antwoord

De juffrouw aan wie ik iets vroeg, zie ik niet meer .

Wie = betrekkelijk voornaamwoord (verwijst naar een woord dat eerder genoemd is)

de juffrouw= antecedent (zegt iets over wie)

Voorbeeld betrekkelijk voornaamwoord (4)

Ik heb tijdens LessonUp mijn best gedaan, wat een verstandige beslissing was.

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord en het antecedent?:
Ik had tijdens LessonUp mjn best gedaan, wat een verstandige beslissing was.

Antwoord

Ik heb tijdens LessonUp mjn best gedaan, wat een verstandige beslissing was.

wat= betrekkelijk voornaamwoord (verwijst naar iets wat eerder genoemd is)

tijdens LessonUp mijn best gedaan = antecedent (zegt iets over wat)

Betrekkelijk voornaamwoord met een ingesloten antecedent

Dus...

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst naar een woord (of woorden)

dat eerder in de zin genoemd is.

Het eerder genoemde woord (of woorden) noem je een antecedent.

Het antecedent staat meestal vlak voor het betrekkelijk voornaamwoord.

Bij een ingesloten antecedent wordt het antecedent niet genoemd.

Het antecedent zit al in het betrekkelijk voornaamwoord.

Je kunt het ingesloten antecedent vervangen door: diegene die/datgene wat.

voorbeeld 1 (betrekkelijk vnw met ingesloten antecedent)

Antwoord

Wie dit leest is gek.

Wie is geen vragend voornaamwoord, maar wie is een betrekkelijk voornaamwoord.

Wie kun je vervangen door: 'Diegene die dit leest, is gek.'

antecedent is ingesloten - namelijk 'diegene die' want diegene verwijst naar 'die' (betrekkelijk voornaamwoord)

voorbeeld 2 (betrekkelijk vnw met ingesloten antecedent)

Wat je daar eet, is ongezond.

Antwoord

Wat je daar eet, is ongezond.

wat= betrekkelijk voornaamwoord

wat kun je vervangen door: Datgene wat je eet, is ongezond.

antecedent is ingesloten - namelijk 'datgene' want datgene verwijst naar 'dat' (betrekkelijk voornaamwoord)

Korte herhaling:

Betrekkelijk voornaamwoord met een ingesloten antecedent

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst naar een woord (of woorden)

dat eerder in de zin genoemd is.

Het eerder genoemde woord (of woorden) noem je een antecedent.

Het antecedent staat meestal vlak voor het betrekkelijk voornaamwoord.

Bij een ingesloten antecedent wordt het antecedent niet genoemd.

Het antecedent zit al in het betrekkelijk voornaamwoord.

Je kunt het ingesloten antecedent vervangen door: diegene die/datgene wat.

Tussenwerpsel (tw)

Een uitroep of klanknabootsing.

Hé, ruim je troep eens op!

Oeps, ik heb mijn huiswerk niet gemaakt.

'Kukelekuu,' kraaide de haan in de vroege morgen.

Tussenwerpsel

bevestiging of ontkenning: ja, jawel, nee

emotie: au, ach, hoera, bah, foei, hehe, oei

sociaal contact: hoi, houdoe, goedenavond, halt, pardon

klanknabootsing: miauw, waf, brr, toktok, plof, tuut

Vaak begin of eind van de zin, gescheiden door een komma

Let op:

Sommige tussenwerpsels kunnen ook als bijwoord voorkomen

Voorbeeld:

- Helaas, het is niet gelukt.

- Het is helaas niet gelukt.

Vragen

Bijwoord, tussenwerpsel of zelfstandig naamwoord?

'Gelukkig'

GELUKKIG, we zijn nog net op tijd

1. Zelfstandig naamwoord (zn)
2. Bijwoord (bw)
3. Tussenwerpsel (tw)

'zeker'
Ik weet wel ZEKER dat we volgend jaar moeten verhuizen.

1. Zelfstandig naamwoord (zn)
2. Bijwoord (bw)
3. Tussenwerpsel (tw)

'Zeker'
ZEKER, dat plan van jou wordt binnenkort uitgevoerd.

1. Zelfstandig naamwoord (zn)
2. Bijwoord (bw)
3. Tussenwerpsel (tw)

'gelukkig'
Jos heeft GELUKKIG een voldoende voor zijn wiskundetoets

1. Zelfstandig naamwoord (zn)
2. Bijwoord (bw)
3. Tussenwerpsel (tw)

'Pardon'
PARDON, mag ik misschien even passeren, mevrouw?

1. Zelfstandig naamwoord (zn)
2. Bijwoord (bw)
3. Tussenwerpsel (tw)

'pardon'
Er komt een generaal PARDON voor minderjarige asielzoekers.

1. Zelfstandig naamwoord (zn)
2. Bijwoord (bw)
3. Tussenwerpsel (tw)

Huiswerk

Grammatica woordsoorten H6

opdracht 1 t/m 5

blz. 239 t/m 241