Leefstijl_ Les 1

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Preventie

Programma

• Welkom en aanwezigheid
• Leerdoelen van de les

Leerdoelen van de les

• Na de les kun je vertellen wat universele en selectieve preventie is. 

Introductie 1

Stel, je eet iedere dag groente, rookt niet, sport twee keer per week en hebt geen ernstige ziekte. 

Ben je dan gezond?

Introductie 2

Maar stel dat je daarnaast ook het nut van het leven niet inziet, dat je je verveelt in je vrije tijd en maar weinig vrienden hebt met wie je iets leuks kunt doen. 

Hoe gezond voel je je dan eigenlijk?

Wat betekend voor jullie gezondheid?

Definitie van gezondheid

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) ziet gezondheid als ‘een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden, en niet slechts de afwezigheid van ziekte of beperking’. 

Volgens deze definitie kun je dus ook ongezond zijn zonder de aanwezigheid van een ziekte of aandoening, doordat er andere problemen of beperkingen bestaan op een van de drie dimensies: lichaamsfuncties (fysieke mogelijkheden), mentale functies (psychisch functioneren) en sociaal-maatschappelijke participatie (sociale contacten en meedoen in de maatschappij).

Gezondheid

Je beleving van hoe gezond je je voelt, hangt dus niet af van enkel de aan- of afwezigheid van een ziekte of het hebben van een gezonde leefstijl. Uiteraard spelen deze factoren een grote rol in je gezondheid en gezondheidsbeleving, maar ook ‘de kwaliteit van leven’, verschillende omgevingsinvloeden en bijvoorbeeld je copingvaardigheden hebben hier invloed op.

Wat is preventief/preventie?

1. Ergonomisch werken in de zorg
2. Voorkomen van ...
3. Risico op beroepsziekte als je te lang in de zorg werkt
4. Een behandeling achteraf

Begrip preventie

Voorkomen van problemen door vroegtijdig in te grijpen

Vormen van preventie

De Nederlandse overheid probeert mensen gezond te houden en ziekten en aandoeningen te voorkomen. 

Hiervoor zet de overheid verschillende vormen van preventie in: 

1) universele preventie,

2) selectieve preventie, 

3) geïndiceerde preventie 

4) zorg gerelateerde preventie.

Universele preventie

Universele preventie

Universele preventie is gericht op een gezonde bevolking. De overheid neemt verschillende maatregelen om gezondheidsschade te voorkomen. Deze maatregelen zorgen er dus voor dat mensen gezond blijven. 

Voorbeelden: 

Je kunt dan denken aan verplichte verkeerslessen op de basisschool om ongelukken te voorkomen. Door een ongeluk kun je immers letsel oplopen, bijvoorbeeld tijdelijk letsel als een gebroken arm, maar ook blijvend letsel, zoals een dwarslaesie. Bij ernstige ongevallen kunnen mensen ook psychische problemen ontwikkelen. Maar denk bijvoorbeeld ook aan het bewaken van de kwaliteit van drinkwater. Hierdoor wordt voorkomen dat mensen giftige stoffen binnenkrijgen, waar ze ziek van kunnen worden.

Selectieve preventie

 Selectieve preventie

Selectieve preventie is gericht op specifieke groepen binnen de bevolking die een verhoogd risico lopen om ziek te worden of problemen te krijgen. Als mensen van een bepaalde leeftijd tijdig worden onderzocht, kan worden voorkomen dat ze (ernstig) ziek worden.

Voorbeelden: 

Denk aan tienermoeders, bij wie de kans groter is dat er opvoedproblemen ontstaan. De overheid kan dan zorgen voor speciale opvoedcursussen voor deze jonge moeders. Ook alle bevolkingsonderzoeken en screening vallen onder selectieve preventie. Binnen bepaalde leeftijdsgroepen neemt het risico van bijvoorbeeld borst- of darmkanker toe. 

Geïndiceerde preventie

 Geïndiceerde preventie

Geïndiceerde preventie richt zich op mensen met beginnende klachten. Deze vorm van preventie moet voorkomen dat hun klachten verergeren of uitgroeien tot een ziekte, aandoening, stoornis, of andere problemen. 

Voorbeeld: 

Denk aan een speciaal bewegingsprogramma voor mensen die rugklachten hebben of een onlinegroepscursus voor jongvolwassenen met milde angstklachten.

Zorg gerelateerde preventie

4) Zorg gerelateerde preventie

Zorggerelateerde preventie is gericht op mensen die al ziek zijn of een aandoening of stoornis hebben. Met zorggerelateerde preventie wordt voorkomen dat de aandoening of ziekte leidt tot beperkingen, complicaties, een lagere kwaliteit van leven of sterfte. 

Een voorbeeld is een programma om te stoppen met roken voor iemand met COPD of een leefstijlinterventie voor iemand met obesitas.

Opdracht

• Jullie krijgen per peergroep een casus welke jullie gaan uitwerken.
• Ik wil dat jullie in deze casus gaan kijken wat universele preventie en wat selectieve preventie is.
• Hierna bespreken we dit centraal. 

Casus 1

Casus 1: Vaccinatieprogramma op basisscholen

Situatie: In Nederland wordt een landelijke campagne gevoerd om alle kinderen te vaccineren tegen mazelen, bof en rodehond (MMR). De overheid stelt deze vaccinatie beschikbaar voor alle kinderen op de basisschoolleeftijd.

• Universele Preventie: Dit vaccinatieprogramma is bedoeld voor alle kinderen in een bepaalde leeftijdsgroep, ongeacht hun gezondheidssituatie, om de uitbraak van ziekten in de hele bevolking te voorkomen.

• Selectieve Preventie: Een specifieke groep kinderen, zoals kinderen met een verzwakt immuunsysteem, krijgt naast de standaardvaccinatie extra begeleiding of voorlichting. Ouders van deze kinderen ontvangen mogelijk persoonlijke adviezen om hen beter te beschermen.

Casus 2

Casus 2: Gezondheidsvoorlichting op de werkvloer

Situatie: Een groot bedrijf besluit om een gezondheidsprogramma te starten voor al zijn werknemers. Het programma biedt workshops over gezonde voeding, beweging en stressmanagement.

• Universele Preventie: Alle werknemers kunnen deelnemen aan deze workshops, ongeacht hun huidige gezondheidstoestand. Het doel is om de gezondheid van de hele organisatie te verbeteren en ziekten te voorkomen.

• Selectieve Preventie: Werknemers met een verhoogd risico op burn-out (bijv. werknemers die langdurig hoge werkdruk ervaren) krijgen een extra aanbod van individuele coaching of specifieke trainingen gericht op stressreductie.

Casus 3

Casus 3: Diabetes Screening in de Huisartsenpraktijk

Situatie: Een huisarts besluit om bij al zijn patiënten boven de 45 jaar een bloedglucosemeting aan te bieden om vroegtijdig diabetes type 2 op te sporen.

• Universele Preventie: Alle patiënten vanaf 45 jaar worden uitgenodigd om deel te nemen aan de screening, ongeacht hun risicofactoren. Hiermee wordt geprobeerd diabetes vroegtijdig op te sporen in de algemene populatie.

• Selectieve Preventie: Patiënten die bekend zijn met overgewicht, hypertensie of een familiegeschiedenis van diabetes krijgen extra monitoring en specifieke adviezen over leefstijl, naast de standaard screening.

Casus 4

Casus 4: Preventie van hart- en vaatziekten bij risicogroepen

Situatie: Een gezondheidscentrum voert een campagne om hart- en vaatziekten te voorkomen. Iedereen wordt aangemoedigd om gezonder te eten en meer te bewegen door algemene voorlichting en openbare activiteiten, zoals wandelgroepen.

• Universele Preventie: De voorlichting en activiteiten zijn toegankelijk voor de hele wijk, ongeacht of iemand al risicofactoren heeft. Het doel is om de gezondheid van de algemene bevolking te bevorderen.

• Selectieve Preventie: Mensen met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, zoals personen met een hoge bloeddruk of hoog cholesterol, krijgen specifieke adviezen en mogelijk medicatie om hun risico verder te verlagen. Deze groep wordt nauwlettender gevolgd door het gezondheidscentrum.

________________________________________