Oncologische aandoeningen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Zorgvragers met oncologische aandoeningen

Waar denk je aan bij oncologische aandoeningen?

Heb je al eens te maken gehad met kanker?

Wat betekent oncologie?

Oncologie:

• Onkos --> massa of tumor
  
• Logos --> leer
  

Oncologie

Oncologie is de wetenschap die kwaadaardige tumoren, kankerprocessen en de effecten van verschillende behandelingen van kwaadaardige tumoren bestudeert.

Doel: zorgvragers genezen, leven verlengen of kwaliteit van leven bevorderen.

Ongeveer 1 op de 10 mensen krijgt kanker in zijn of haar leven

1. Waar
2. Niet waar

Ongeveer 1 op de 3 mannen en 1 op de 4 vrouwen krijgen kanker voor hun 75ste. Kanker treft vooral ouderen: 68 % van de vrouwen en 80 % van de mannen zijn 60 jaar of ouder bij de diagnose

Feiten

• Ongeveer 1 op de 3 mannen en 1 oude 4 vrouwen krijgen kanker voor hun 75 ste.

• Kanker treft vooral ouderen:68% van de vrouwen en 80% van de mannen zijn 60 jaar of ouder bij de diagnose.
  

Eigen schuld of domme pech?

Kanker en oorzaken

Kanker is een verzamelnaam voor kwaadaardige tumoren en/of kwaadaardige celvorming.

Oorzaken:

• Aanleg --> 5-10%
  
• Infectieziekten: bijv. hepatitis B en C verhogen het risico op leverkanker
  
• Leefomgeving: bijv. zon, chemische stoffen, röntgenstraling (beschadigen DNA)
  
• Voeding en leefstijl: bijv. roken, ongezond eten, alcohol of overgewicht
  

Bevolkingsonderzoek

Borstkanker en baarmoederkanker (cervixcarcinoom)

In januari 2014 is hieraan het bevolkingsonderzoek voor darmkanker toegevoegd.

• Iedere 2 jaar krijgen alle mannen en vrouwen tussen de 55 en 75 jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek darmkanker.
  

Wat is een benigne tumor?

1. Goedaardige tumor
2. Kwaadaardige tumor

Wat is een ander woord voor uitzaaiingen?

1. Maligne tumor
2. Carcinoom
3. Metastasering
4. Mammografie

Goed aardige gezwellen kunnen omringend weefsel binnendringen

1. Waar
2. Niet waar

Negen signalen van kanker

1. gewichtsverlies, vermoeidheid, slecht uit zien
2. veranderingen bij plassen
3. verandering ontlasting
4. verdikking/knobbel in lichaam
5. blijvende heesheid of hoest, bloed ophoesten
6. slikklachten
7. moedervlekken en huidplekjes die veranderen
8. een plekje dat schilfert of bobbeltje op de huid
9. vrouw > ongewoon bloedverlies/afscheiding, man> pijn of verandering zaadballen 

Behandelingen en bijwerkingen

Zorg en begeleiding

Behandeling van kanker

• Curatief
  
• Palliatief
  
• Neoadjuvant
  
• Adjuvant
  

Curatief

Dit is gericht op genezing.

Het doel is dat met de behandeling(en) iemand volledig kan herstellen.

Voorbeeld: een tumor wordt volledig operatief verwijderd. 

Er zijn geen uitzaaiingen, en er blijven geen kwaadaardige cellen achter. 

Palliatief

Volledig herstel zal niet mogelijk zijn.

De behandeling(en) richt zich op comfort en bestrijding van ongemak en pijn.

Een doel van de behandeling kan ook levensverlenging zijn.

Palliatief

Voorbeeld: 

Een patiënt heeft uitgezaaide darmkanker naar lever en longen, en kan hier niet van genezen.

Er vindt een operatie plaats om een afsluiting van de darm op te heffen en er wordt een colostoma aangelegd. 

De patiënt is niet genezen van de kanker, maar heeft geen hevige pijnklachten meer die de darmafsluiting veroorzaakte.

Neoadjuvant

Een behandeling vooraf aan de hoofdbehandeling.

De eerste behandeling richt zich op het kleiner maken van de tumor, zodat deze bijvoorbeeld beter te verwijderen is. 

Soms kan het de lange termijn overleving kan verbeteren.

Voorbeeld: eerst chemotherapie en erna een operatie

Adjuvant

De behandeling vindt plaats na een andere behandeling.

Een doel kan zijn dat de eventueel achtergebleven kankercellen bestreden worden, en het risico dat de kanker terugkomt kleiner wordt.

Voorbeeld: radiotherapie na een operatie

Behandelmogelijkheden

• Chirurgie
  
• Chemotherapie
  
• Radiotherapie
  
• Hormoontherapie
  
• Immunotherapie
  

Bijwerkingen behandelingen

• Vermoeidheid
• Algehele malaise
• Misselijkheid en braken
• Verminderde afweer 
• Haaruitval
• Pijn
• Angst

Bijwerkingen behandelingen

Verminderde afweer kan o.a. leiden tot:

• Infecties
• Opportunistische infecties
• Verlaagd aantal bloedplaatjes (spontane bloedingen, blauwe plekken etc.)
• Hb daling

Bijwerkingen behandelingen

Soms is het lastig om onderscheid te maken tussen de symptomen van de oncologische aandoening zelf, en de bijwerkingen van de behandeling.

Opdracht

1. Kies een vorm van kanker waar je meer over zou willen weten
   
2. Wat houdt deze vorm van kanker in?
   
3. Wat zijn de symptomen bij deze vorm van kanker?
   
4. Welke onderzoeken worden er gedaan om deze vorm vast te stellen?
   
5. Wat is de behandeling bij deze vorm van Kanker?
   
6. Kun je de kans op deze vorm van kanker verkleinen? Zo ja, hoe?
   
7. Waar moet je op letten als je een zorgvrager verzorgd met deze vorm van kanker?
   

Er komen andere aspecten kijken wanneer ik zorg voor een zorgvrager met een oncologisch aandoening

1. Ja, hier ben ik het mee eens
2. Nee, hier ben ik het niet mee eens

Wat vind jij belangrijk bij de zorg en begeleiding van een zorgvrager met een oncologische aandoening?

Welke psychische gevolgen zou de diagnose kanker voor iemand kunnen hebben?

Welke psychische en lichamelijke gevolgen zou een behandeling kunnen meebrengen voor de zorgvrager?

Restverschijnselen

Dit is een term waarmee wordt aangegeven welke klachten blijvend zijn na de behandeling of als gevolg van de ziekte zelf

Voorbeelden van restverschijnselen

Slikklachten, benauwdheidsklachten, problemen met mictie en defecatie, fertiliteitsproblemen of onvruchtbaarheid vermoeidheid, beperkingen van de zintuigen etc.