Thema 2 - Transport

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Thema 5

Transport

Binastabellen: 84A-H, 84N, 84O

Basisstof 1

Open en gesloten bloedsomloop

Enkelvoudige en dubbele bloedsomloop

Open bloedsomloop

Gesloten bloedsomloop

Enkelvoudige bloedsomloop

Dubbele bloedsomloop

Kleine bloedsomloop:

• rechterkamer - longen - linkerboezem
• O2 opnemen bloed (in de longen), CO2 afgeven aan lucht

Grote bloedsomloop:

• linkerkamer - organen - rechterboezem
• O2 en voedingsstoffen afgeven aan de cellen, afvalstoffen (CO2) opnemen in bloed

Welke bloedsomloop wordt beschreven? Hart - Slagaders - Alle organen - Aders - Hart

1. kleine bloedsomloop
2. grote bloedsomloop

Welke bloedsomloop begint in de linkerharthelft?

1. Grote Bloedsomloop
2. Kleine Bloedsomloop

In welke bloedsomloop wordt zuurstof opgenomen en koolstofdioxide afgegeven?

1. Grote bloedsomloop
2. Kleine bloedsomloop

Tijdens een operatie is een patiënt aangesloten op een hart-longmachine. Stroomt het bloed dan door de kleine bloedsomloop? En stroomt het bloed dan door de grote bloedsomloop?

1. Alleen door de kleine bloedsomloop
2. Alleen door de grote bloedsomloop
3. Zowel door de kleine als de grote bloedsomloop

Bij een dubbele bloedsomloop gaat een rode bloedcel van voet naar hersenen, ? keer door het hart?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 0

Basisstof 2

Hart

In de afbeelding zie je het hart met enkele bloedvaten

Sleep de bloedvaten naar de juiste namen.

Kransslagader

bovenste holle ader

aorta

Longslagader

longader

diastole - systole boezems - systole kamers

Basisstof 3

Aders, slagaders en haarvaten

Bloedvaten

• Slagader van het hart weg, hoge bloeddruk, dikke wanden, diep in lichaam
• Haarvaten één cellaag dik, kringspiertjes in arteriolen
• Aders naar het hart toe, lage bloeddruk, dunne wanden, bevatten kleppen, minder diep in lichaam

Tekst

Slagaders

Haarvaten

Aders

Gespierde wand

1 cellaag dik

Dunne wand, weinig gespierd

Vervoeren bloed van hart af

Hebben kleppen

Hier vindt gaswisseling plaats

Basisstof 4

Bovendruk en onderdruk

Regeling bloeddruk

Bloeddruk

• Druk van bloed tegen wand van hart en bloedvaten
• Bovendruk: maximale druk op moment dat kamers samentrekken
• Onderdruk: minimale druk tijdens de hartpauze

Bloeddruk meten

Welke uitspraak is juist?

1. A heeft de laagste bloeddruk
2. B heeft de laagste bloeddruk
3. C heeft de laagste bloeddruk
4. B heeft de hoogste bloeddruk

Wat is de onderdruk?

1. De bloeddruk wanneer de kamers samentrekken.
2. De bloeddruk wanneer de boezems samentrekken.
3. De bloeddruk tijdens de hartpauze.

Basisstof 5

Bloedplasma

Rode bloedcellen

Bloedplaatjes

Witte bloedcellen

Bloedplasma

• Water met opgeloste stoffen en plasma-eiwitten
  - zuurstof, voedingsstoffen, afvalstoffen, regelende stoffen, beschermende stoffen, geneesmiddelen
• Plasma-eiwit concentratie beïnvloedt osmotische waarde bloed en bloeddruk
• Belangrijk voor constant houden intern milieu (temperatuur ong 38 graden, pH 7,4 en osmotische waarde gelijk aan 0,9% NaCl-oplossing

Rode bloedcellen

(erytrocyten)

• Geen celkern
• Bevat hemoglobine
• Afbraakproduct is bilirubine
• Bloedarmoede
• Epo

Witte bloedcellen

• celkern
• Witte bloedcellen (leukocyten) fagocyteren ziekteverwekkers
• Lymfocyten produceren antistoffen

Bloedplaatjes (trombocyten)

• Delen van uiteengevallen cellen
• Bloedstolling:

1. Kleven vast aan beschadigde wand
2. Vallen uiteen en stoffen komen vrij --> samen met stollingsfactoren bloedplasma (o.a. Ca²⁺-ionen)-->
3. Fibrinogeen omgezet in fibrine --> bloedstolsel

• Bloedserum: bloedplasma zonder fibrinogeen
• Bloederziekte (hemofilie): stollingsfactor ontbreekt

Iemand met bloedarmoede heeft te weinig...

1. Zuurstof in zijn bloed
2. Voedingsstoffen in zijn bloed
3. Hemoglobine in zijn bloed
4. Bloed

Dit bloedbestanddeel speelt een belangrijke rol bij de bloedstolling:

1. Rode bloedcel
2. Bloedplaatje
3. Witte bloedcel

Welke is geen hele cel?

1. Rode bloedcel
2. Witte bloedcel
3. Bloedplaatje

Bij welk type bloedcel hoort de volgende beschrijving:
Kleine ronde schijfjes zonder celkern

1. Rode bloedcel
2. Bloedplaatjes
3. Witte bloedcel

In de afbeelding zie je een...

1. Rode bloedcel
2. Witte bloedcel
3. Bloedplaatje
4. Hemoglobine

Welke witte bloedcel kan een ziekteverwekker 'opeten'?

1. lymfocyt
2. rode bloedcel
3. Bloedplaatje
4. fagocyt

Basisstof 6

Weefselvloeistof

osmotische druk, filtratie, absorptie

lymfe

Waardoor verlaat aan het begin van een haarvat, vocht het haarvat?

1. Osmotische druk
2. Filtratie
3. Resorptie
4. Bloeddruk

Wat wordt er weergegeven met de blauwe pijlen?

1. Bloeddruk
2. Lymfe
3. Osmotische druk
4. Plasma

Wat bevind zich NIET in weefselvloeistof ?

1. witte bloedcellen
2. afvalstoffen
3. rode bloedcellen
4. zuurstof

Hoe kan oedeem ontstaan?

1. te weinig eiwitten in voeding
2. verstopte lymfevaten
3. hoge bloeddruk
4. A, B en C zijn allemaal goed