5.3 De sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

5.3 De sociale kwestie

Deze les

Wat?	Hoe?	Tijd?
terugblik	klassikaal	10 minuten
uitleg 5.3	klassikaal	15 minuten
check	klassikaal	5 minuten
werken aan po	zelfstandig	10 minuten

Zet de begrippen bij de juiste periode (vóór de industriële revolutie of industriële revolutie)?

Industriële revolutie

vóór de industriële revolutie

fabrieken

huisnijverheid

landbouw

stoommachine

slechte werkomstandigheden

stad

platteland

⇒Wat was een gevolg van de industrialisatie in Nederland?

1. een afname van de stedelijke bevolking
2. een toename van het aantal fabrieksarbeiders
3. het verdwijnen van de landbouw
4. een toename van de huisnijverheid

Drie uitvindingen:

1. Spinning Jenny
2. Schietspoel
3. Stoommachine van James Watt

⇒Wat is de juiste volgorde?
Let op: van vroeg naar laat

1. 1-3-2
2. 3-2-1
3. 2-1-3
4. 2-3-1

Het loon van de arbeiders was laag.

⇒Staat in de volgende zin hiervan een oorzaak of gevolg?

De fabrikant wil zo veel mogelijk winst maken.

1. oorzaak
2. gevolg

⇒Vul aan: Urbanisatie is ...

1. de groei van steden, doordat mensen van het platteland naar de stad verhuizen.
2. de groei van steden, waarna mensen vanuit de stad naar het platteland verhuizen.
3. de groei van steden, doordat mensen in de fabrieken willen werken.
4. de groei van het platteland, doordat mensen niet meer in de vieze arbeiderswijken willen wonen.

Leerdoelen

aan het eind van de les:

• weet je wat de sociale kwestie is
• kun je verklaren hoe het socialisme ontstond en waarom arbeiders vakbonden oprichten
• je kunt uitleggen wat het verschil tussen sociaaldemocraten en communisme is

omstandigheden

• 12-urige werkdag 
• kleine arbeiderswoningen > vies 
• ziekte-uitbraken
• geen schoon drinkwater   

Sociale Kwestie

• discussie over arbeidsomstandigheden 
• overheid moet ingrijpen, maar doet dit niet
• eerste sociale wet: 'Kinderwetje van Van Houten' -> weinig controle  

Sociale wetten zijn ...

1. Wetten die de leef- en werkomstandigheden van arbeiders verbeteren.
2. Wetten die er voor zorgen dat arbeiders beter samenwerken.
3. Wetten die zorgen dat fabriekseigenaren meer rechten krijgen.
4. Wetten die de relatie tussen overheid en arbeiders vastleggen.

Socialisme

politieke stroming dat streeft naar gelijkheid en opkomt voor de armere in de samenleving

• sociaaldemocraten: via politiek doelen bereiken
• communisten/ Marxistisch socialisme: via geweld doelen bereiken

Communisme

• stroming binnen socialisme
• geen klassen, geen privébezit
• alles in handen van de staat - staat moet zorgen voor gelijkheid
• doelen bereiken door gewelddadige opstand arbeiders  

Liberalisme

Socialisme

Vrijheid

Gelijkheid

Komt op voor arbeiders

Geen regels voor fabrikanten

Bourgeoisie

Sociale wetten

Sociaal-democraten

Beide

Communisme

Marx

Opkomen voor arbeiders

Gelijkheid boven vrijheid

Revolutie

Sociale wetten

Parlement

Vakbonden

• om sterker te staan in de strijd verenigen arbeiders zich in vakbonden 
•  stakingen, demonstraties en gesprekken met werkgevers -> doelen zo bereiken 

Sociale wetten

• Ook een aantal liberalen zagen dat er iets nodig was voor de arbeiders.
• De eerste sociale wetten komen om arbeiders te beschermen.
• Het Kinderwetje van Van Houten is de eerste sociale wet. 

De Sociale kwestie ging over:

1. De omgangsvormen tussen de mensen uit de verschillende zuilen.
2. Het verbod van de regering om te staken.
3. De strijd om algemeen kiesrecht.
4. Het verbeteren van de levensomstandigheden van de arbeiders.

Wat hoort bij socialisme?

1. Gelijkheid, algemeen kiesrecht, verdeling rijkdom
2. Gelijkheid, geloof, ieder voor zich, algemeen kiesrecht
3. Arbeiders, geloof, armoede, sociale kwestie
4. Arbeiders, vereniging, schoolstrijd, overheid

Welke twee soorten van socialisme ontstonden uit het socialisme van Marx?

1. communisme en socialisme
2. sociaal-democratie en communisme
3. sociaal-democratie en socialsime
4. sociaal-democratie en socialisme