Les 4.2 van bondgenoot naar aartsvijand (deel 1)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Planning

• verschillen tussen communisme en kapitalisme (herhaling)
  
• start 4.2
  
• opdrachten maken
• Filmpje (bij tijd over)
  

Kenmerken communisme

Gelijkheid

Eénpartijstaat

Een staat waarin maar een partij is toegestaan, die alle macht heeft.

Censuur

Wanneer regeringen of groepen de vrijheid van meningsuiting beperken. Het schrijven of praten over bepaalde onderwerpen is dan verboden.

Planeconomie
Economisch stelsel waarbij de regering bepaalt wat en hoeveel er geproduceerd wordt 

Totalitaire staat

Een staat waarin het leven van de inwoners volledig wordt beheerst door de staat.

Vijfjarenplannen

Economische plannen, opgesteld door de regering, waarin stond wat en hoeveel er geproduceerd moest worden in een periode van vijf jaar

Kenmerken kapitalisme

Vrije verkiezingen

in een land politieke verkiezingen worden gehouden waarbij aan bepaalde regels voldaan wordt.

Vrije pers

een overkoepelende benaming voor bijna alle vormen van journalistieke media die gericht zijn op het publiek berichten over recente gebeurtenissen.. Hierin mocht alles gezegd worden.

Vrije markt

is een economie waar in de inzet van productiemiddelen (voor het produceren en leveren van producten en diensten) geheel wordt bepaald door vraag en aanbod 

Democratie

is een bestuursvorm waarin het volk mee kan beslissen wat er in een land gebeurd door middel van verkiezingen bijvoorbeeld.

Vrijheid

Economisch 

• Vrije markt economie
• Vraag en aanbod

Politiek

• Democratie  
• Grondwet
  
• Persvrijheid

Verenigde Staten - Kapitalisme

Economisch

• Planeconomie
  
• Fabrieken van de staat
  
• Geen privébezit 

Politiek

• Éénpartijstaat
  
• Dicatuur

Verenigde Staten - Kapitalisme

Sovjet-Unie - Communisme

4.2 Van Bondgenoot naar Aartsvijand "de eerste spanningen"

Conferentie van Jalta, Feb 1945

• Geallieerde leiders bij elkaar om afspraken te maken over de toekomst van Europa.
• Hitler was bijna verslagen, wat moest er met DE gebeuren na de oorlog?
  

Churchill

Roosevelt

Stalin

DE en Berlijn moesten verdeeld worden.

Berlijn werd in vier stukken verdeeld omdat dit de hoofdstad was.

Verdeelde mening

SU: wilt graag communistische buurlanden 

VK: wilt zo min mogelijk communistische landen in Europa

VS: wilt vrijheid en democratie in Europa

Conferentie van Potsdam, juli 1945

Potsdam

- Stalin wilt zo min mogelijk afspraken zodat hij zijn gang kan gaan in Oost-Europa, ook wilt hij herstelbetalingen van Duitsland. 

- Definitief besluit om Duitsland op te delen.

- Truman laat weten dat de VS een kernwapen hebben ontwikkeld. Hiermee laat hij de andere weten dat de VS een grootmacht zijn geworden. 

De bom

De atoombom zorgt voor een nieuwe spanning tussen twee wereldmachten

"Europa verdeeld"

Trumanleer

Om er voor te zorgen dat landen niet communistisch werden koos president Truman (VS) er voor om militaire steun te bieden aan landen die werden bedreigd door het communisme.

Dit noemen we de Trumanleer, Containment politiek of de Trumandoctrine.

Het meest bekende voorbeeld is de Vietnamoorlog. 

Marshallplan

Ook kwam er economische steun vanuit de VS  aan Europese landen. Dit had twee achterliggende gedachten. 

- Goed voor de Amerikaanse economie (afzetmarkt in Europa)

- Zorgen dat het communisme niet kan gronden in deze landen

Probleem?

Stalin verbood de Oost-Europese landen dit geld aan de nemen hierdoor werkte het indammen van het Oostblok niet.

De Blokkade van Berlijn

1948: Westerse bezettingszones voerden de Duitse Mark in (nieuwe valuta), hier weet het oosten niets van.

Stalin is boos over dit besluit en kiest er voor om de toegang tot West-Berlijn af te sluiten.

Luchtbrug naar West-Berlijn= eenrichtingsverkeer in de lucht. Iedere 3 minuten lande er op drie verschillende luchthavens een vliegtuig.

Het record werd bereikt op 15/16 april 1949, waarbij 12.849 ton vracht werd vervoerd via 1398 vluchten binnen 24 uur.

Nieuwe bondgenootschappen

Door de stijgende spanningen na de 2e wereldoorlog, zoals de blokkade van Berlijn (die in 1949 wordt afgebroken) en het verplichte afwijzen van de Marshallhulp besluiten de beide grootmachten nieuwe bondgenootschappen op te richten.

NAVO

Noord-Atlantische Verdragsorganisatie 

Opgericht door westerse landen in 1949 als een militair bondgenootschap. 

In datzelfde jaar werd ook de BRD opgericht. 

BondsRepubliek Duitsland (West-Duitsland).

Warschaupact

Als reactie op de oprichtingen van de BRD riepen de communisten de DDR uit.

Duitse Democratische Republiek (Oost-Duitsland).

West-Duitsland werd lid van de NAVO en Oost-Duitsland werd lid van het Warschaupact. Het bondgenootschap dat werd opgericht door de Sovjetunie waarbij Oostbloklanden zich aansloten. 

De wereldvrede in gevaar

1949 kan worden gezien als het jaar waarin de koude oorlog begon.

- China wordt communistisch doordat de communisten de burgeroorlog winnen onder leiding van Mao Zedong

- Duitsland wordt opgedeeld in twee landen

- Blokkade van Berlijn stopt

- NAVO wordt opgericht

-  De Sovjetunie ontwerpt een atoombom

Wapenwedloop

Doordat de Sovjets nu ook een kernwapen hebben ontstaat een wapenwedloop. 

Deze wapenwedloop draait in de eerste jaren voornamelijk om kernwapens, zowel sterkte als aantallen. 

De wereld in gevaar

Na de 2e wereldoorlog braken er in veel landen conflicten uit. Om deze conflicten op te lossen werd Verenigde Naties opgericht. 

1950: Het communistische Noord-Korea dreigde Zuid-Korea aan te vallen. Een ingreep van de NAVO en China dat Noord-Korea ondersteunt zorgt voor grote spanningen.

Huiswerk

opdrachten: ......