Verhaalanalyse

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Verhaalanalyse

Verhaalanalyse

Waar let je op bij een verhaalanalyse

1. titel, motto, motief en thema
2. genre
3. tijd
4. plaats en ruimte
5. Plot en conflict
   
6. perspectief
7. personages

Titel

Een titel geeft informatie over het verhaal. Het houdt verband met de gebeurtenissen, de hoofdpersoon, het thema en/of het motief.

Motto

Een motto in een verhaal of boek is een citaat, uitspraak of gedicht in het begin van het boek. Het staat geschreven vóór het eigenlijke verhaal begint.

Motief

 Dit is een herhaaldelijk terugkerend iets in een boek of verhaal. Het kan een lied, een emotie of een kleur zijn, maar ook een concrete gebeurtenis, zoals een sterfgeval, vluchten of onbereikbare liefde. 

Motieven zorgen ervoor dat een verhaal een eenheid wordt.

Vaak zijn er meerdere motieven in een boek of verhaal aan te wijzen.

Thema

Voor een verhaalanalyse is het bepalen van het thema, of onderwerp, van het verhaal zeer belangrijk.

 Het thema is een zeer korte samenvatting van het verhaal in hoogstens één of twee zinnen waarin het centrale probleem van het verhaal wordt gevat. 

De titelverklaring en uitleg van het motto kunnen vaak helpen bij het bepalen van het thema van het verhaal. Ook de motieven zijn belangrijk bij het bepalen van het thema. Zij wijzen meestal samen naar het thema. Per persoon kan het thema van het verhaal verschillen. Het gaat erom dat het gekozen thema met meerdere argumenten verdedigd kan worden.

Genre

Er zijn allerlei soorten verhalen. Al deze verhalen kun je verdelen in twee categorieën: 

realistische verhalen: wat in het verhaal gebeurt, kan in de werkelijkheid ook echt gebeuren.  

niet-realistische verhalen: wat in het verhaal gebeurt, kan niet in de werkelijkheid plaatsvinden. 

- Waargebeurd, fact-fiction, fiction

- Biografie en autobiografie

 

Verder kun je nog verschillende verhaalsoorten onderscheiden. Deze verhaalsoorten worden ook wel genres genoemd. 

Genres

Tijd

• Historische tijd
• Tijdsduur
• Tijdsvolgorde
• Tijdstructuur

Historische tijd

In welke tijdsperiode speelt het verhaal zich af?

Tijdens de Tweede Wereldoorlog, in de Gouden Eeuw of in 1980...

Tijdsduur

Elk verhaal duurt een zekere hoeveelheid tijd. Uren, dagen, maanden, jaren. Soms makkelijk te bepalen, maar soms ook met hiaten.

Bij grote sprongen in de tijd spreken we van: Versnellingen

Als een gebeurtenis uitgebreider verteld wordt dan de gebeurtenissen ervoor en erna spreken we van: Vertraging

Tijdsvolgorde

De schrijver kan  met de tijdsvolgorde spelen, d.m.v. het gebruik van de flashback en de flashforward. 

Bij een flashback wordt iets verteld dat eerder is gebeurd. (bijvoorbeeld: “Hij herinnerde zich hoe hij destijds…”). 

Een flashforward is het omgekeerde van de flashback. De vooruitwijzing deelt iets mee dat later uitvoeriger aan de orde zal komen (bijvoorbeeld: “Zij realiseerde zich niet hoe belangrijk dit zou blijken te zijn”). 

Beide afwijkingen in de tijdsvolgorde doorbreken de chronologie van de gebeurtenissen. Als een verhaal chronologisch is verteld, is het in de juiste tijdsvolgorde verteld.

Tijdstructuur

- In medias res

- Open en gesloten einde

 Een verrassende constructie en afwisseling in ritme en tempo zorgen voor spanning in het verhaal.

Plaats en ruimte

De topografische plaats en de klimatologische omstandigheden

Conflict

Elk hoofdpersonage 'worstelt' ergens mee. Dit noemen we het conflict. Conflicten kunen zijn:

- Met anderen

- Met zichzelf

- Met de ruimte

- Met een voorwerp

De hoofdpersonage moet een manier zien te vinden om het conflict op te lossen aan het eind van het verhaal. Soms ontstaan er nieuwe conflicten door de gekozen oplossing.

Plot 

De plot is de structuur van het verhaal met alle conflicten en keerpunten. Het is een soort geraamte waaraan het verhaal is opgehangen.

De plot ontwikkelt zich door gebeurtenissen die elkaar opvolgen. 

Deze gebeurtenissen houden verband met het conflict waar de hoofdperoon mee worstelt en zijn vaak  (onverwachte) keerpunten die zorgen voor spanning in een verhaal.

Perspectief

- Ik-vorm (ik-perspectief): Je weet alles van de 'ik'

- Hij/zij-vorm

* Personaal: Je weet alles van de hij/zij

* Auctoriaal perspectief: Je weet alles van iedereen

Personages

Personages in een verhaal zijn de personen die een rol spelen in het geheel.

Personages zijn naar hun rol en karakter in een verhaal onder te verdelen.

Personages naar rol

- Protagonist: De hoofdpersoon/belangrijkste personage (held of anti-held)

- Antagonist: Tegenpool van de protagonist. Verzet zich actief tegen de doelen van de hoofdpersonage (schurk)

- Bijfiguur: Personages die het verhaal op gang houden (deuteragonist, tritagonist: belangrijkste personages na de protagonist)

- Onzichtbaar personage: Dit personage krijg je nooit 'te zien'. Er wordt bijvoorbeeld alleen over hem/haar gesproken.

Personages naar karakter

- Rond Karakter: Je weet veel over deze persoon, hij maakt ontwikkelingen door in het verhaal en heeft een complexe persoonlijkheid.

- Vlak karakter: Een statisch personage. Hij maakt weinig ontwikkelingen door en heeft een eenvoudige persoonlijkheid.

- Archetype: Een personage met één duidelijke karaktereigenschap (verstrooide professor, domme atleet)

Welk onderdeel van de analyse wil je uitwerken?

1. Titel, motto, motief en thema:

2. Genre

3. Tijd

5. Plaats en ruimte

6. Plot en conflict

6. Perspectief

7. Personages

Welk onderdeel van de verhaalanalyse vind je nog lastig?