2.3 Ruimte voor de rivier

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

2.3 Ruimte voor de rivier

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

(11) de doelstellingen en maatregelen van
       "Ruimte voor de Rivier" benoemen, verklaren en herkennen;

Benodigde voorkennis 

Je weet wat dijkverzwaring en verhoging is;
Je weet wat terpen zijn;
Je weet wat binnen- en buitendijkse gebieden zijn;
Je weet waarom internationale samenwerking noodzakelijk is;

Krib

Dijkverhoging

Terp

Het grote plaatje

Beperkingen dijkverzwaring

Waarom kan je een dijk niet oneindig 
hoog en breed maken?

De dijk zal uiteindelijk onder zijn eigen gewicht wegzakken in de slappe ondergrond.

Wat dan wel?

Beleid "Ruimte voor de Rivier"

Vier doelstellingen

1. Verlagen overstromingsrisico

2. Verbeteren leefbaarheid 

3. Versterken van de landbouw

4. Verbeteren natuur

Binnen- en buitendijkse gebieden

Buitendijkse maatregelen

1. Rivierbedverruiming

2. Rivierbedverdieping

3. Uiterwaardvergraving

4. Nevengeul

5. Kribverlaging

6. Dijkverlegging

7. Obstakelverwijdering

Binnendijkse maatregelen

8. Retentiebekken

9. Noodoverloopgebied

Buitendijkse maatregelen

Uiterwaardvergraving

Het geheel of gedeeltelijk afgraven van de uiterwaard zodat er meer water in het winterbed past.

Nevengeul

Relatief kleine geul die min of meer evenwijdig aan de hoofdgeul loopt en die bij een gemiddelde waterstand en bij laagwater niet of nauwelijks water afvoert, maar die bij hoogwater de afvoercapaciteit van de rivier vergroot.

Verdieping

Het uitbaggeren van het zomerbed is duur en doordat de rivier steeds nieuw slib aanvoert, helpt deze maatregel maar voor korte tijd.

Kribverlaging

Het verlagen van de kribben om bij hoogwater de opstuwing te verminderen.

Rivierbedverruiming

Het landinwaarts verplaatsen van de winterdijk om een grotere waterafvoer mogelijk te maken. Heet ook rivierbedverbreding.

Obstakelverwijdering

Verwijdering van een obstakel of begroeiing uit het rivierbed dat de waterafvoer belemmert.

Binnendijkse maatregelen

Retentiebekken

Een binnendijks omdijkt gebied waarin bij hoogwater tijdelijk water opgeslagen kan worden

Noodoverloopgebied: Polder Noordwaard in de Biesbosch

Aan het Nationaal Park De Biesbosch grenst de polder Noordwaard. Dit landbouwgebied is in de afgelopen jaren deels ontpolderd (figuur 2.28). Delen van dijken zijn afgegraven waardoor het gebied enkele keren per jaar onder water staat, vooral in de wintermaanden.

Hoogwatergeul

Zeer ingrijpend is de aanleg van een nieuwe rivierloop buiten het winterbed, dus in het binnendijkse land. Zo’n hoogwatergeul ligt tussen twee speciaal voor dit doel gebouwde hoge dijken of hogere gronden in en maakt alleen bij hoogwater deel uit van de rivier

Project: Grensmaas

Wat is hier gebeurd?

En 

Hoe helpt dit Nederland veiliger te maken?

Woordenboek

Vul je persoonlijke woordenboek aan met de 

woorden die je nog niet kent:

Krib

Polder

Dijk

Uiterwaard

Nevengeul

Binnendijk

Buitendijk

Retentie

Berging

Afsluitende foto

Wat zie je?

Waar komt het voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de afsluitende foto

Rivieren zonder nevengeulen kun je vergelijken met snelwegen zonder parkeerplaatsen en tankstations. Het water jakkert er met hoge snelheid doorheen en voor maar een beperkte groep "weggebruikers" is er plaats. Sterke en snelle vissen redden zich wel, maar de jonge dieren en de organismen van rustig water overleven het niet. Eén hoofdstroom zonder zijgeulen is biologisch gezien erg beperkt. Een natuurlijke rivier wordt juist gekenmerkt door afgesneden meanders, meestromende nevengeulen en poelen, die alleen bij hoogwater in contact staan met de rivier. Hier is plaats voor oeverbegroeiing, in het water gevallen bomen en een rijke schakering van waterorganismen. De hoofdstroom is de slagader; het netwerk van nevengeulen de aders en haarvaten en samen zorgen ze voor de explosie van leven. De aanleg van nevengeulen speelt in die zin een cruciale rol in het ecologische herstel van de rivier.

Openboek SO 2.3

- Wat zijn de hoofdpunten van het huidige nationale rivierbeleid?

- Hoe kan de waterafvoer van de grote rivieren worden beheerst?

- Waarom werken de Europese landen samen op het gebied van rivierbeleid?

Oud examenopdracht

      Opdrachten           Bronnen            Antwoorden

Schrijfopdracht

Maak je eigen samenvatting;

Schrijf een artikel over.

Atlaskaarten

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃