§1.1 produceren

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Hoera, we mogen weer....

we mogen weer naar school

Regels

1. Ik praat niet door anderen heen 
   
2. Als ik iets wil zeggen, steek ik mijn vinger op en wacht ik tot ik de beurt krijg  
   
3. Ik ben respectvol in de dingen die ik doe en zeg 
   
4. Ik luister goed en volg de aanwijzingen van de docent 
   
5. Ik blijf van anderen en hun spullen af 
   
6. Ik houd het klaslokaal schoon 
   

Begin les

1. Binnenkomen – rustig, niet rennen of duwen. 
   
2. Aan tafel gaan zitten 
   
3. Spullen op tafel –  boek, I-pad en rekenmachine
   
4. Mobiel thuis of in je kluis
   
5. Tas op de grond 
   
6. Je mag praten tot docent om stilte vraagt.
7. Aandacht bij de docent – stil, met gezicht naar docent 
   

Wat is belangrijk bij economie?

• Opdrachten maak je in je boek.
• In je boek staat steeds eerst de vraag, daarna komt meestal een uitleg hierover. Lees dus je stukken tekst!
  
• Bij je opdrachten en huiswerk geef je bij berekeningen ook altijd de berekening die je gemaakt hebt. Alleen het antwoord is onvoldoende en wordt afgekeurd.
  
• Bij je opdrachten en huiswerk geef je bij open vragen waarbij een uitleg gevraagd is, altijd een uitleg in de vorm van een goed lopende zin.
  
• Neem je rekenmachine mee naar iedere les!
• Je zorgt dat je huiswerk gemaakt is of een briefje.
• Stel vragen als je iets niet snapt!!!
  

1.1 Begrippen

• Beroepsbevolking
• Particuliere sector
• Vier sectoren
• Productiefactoren (KANO)
• Verschillende kleuren werk (wit, grijs en zwart) 

Werklozen

Beroepsbevolking

Beroepsbevolking:

Alle mensen tussen 15 en pensioen-leeftijd die werken of werkloos zijn

Werkzame    beroepsbevolking:

Het werkzame deel van de beroepsbevolking

Beroepsbevolking:

Alle mensen tussen 15 en pensioen-leeftijd die werken of werkloos zijn

Werkzame beroepsbevolking:

Het werkzame deel van de beroepsbevolking

Collectieve sector

• Collectieve goederen
  Daar maken wij samen gebruik van.
  Bijvoorbeeld: een dijk
  
  
• Semicollectieve goederen
  Overheid vind het beter als zij het regelen.
  Bijvoorbeeld: onderwijs
  
  
• Individuele goederen
  Bijvoorbeeld: ID en paspoort
  (hiervoor betaal je retributie)
  
  

Goederen

Marktsector

• Individuele goederen
  Bijvoorbeeld: smartphones en scooters.
  
  
• Winst maken is het doel.
  
  
• Privatiseren
  Een overheidsbedrijf wordt verkocht aan een ondernemer/bedrijf en gaat dan winst maken
  

Productiesectoren

• Er zijn vier productiesectoren waarin je kunt werken:

1. Primaire sector: landbouw, visserij, winning delfstoffen
2. Secundaire sector: industrie, bouw, ambachten(slager)
3. Tertiaire sector: commerciële dienstverlening zoals winkels, banken en transportbedrijven
4. Quartaire sector: niet commerciële dienstverlening zoals scholen, ziekenhuizen en overheidsdiensten  

Arbeid en productie worden ingedeeld in vier productiesectoren

Primaire sector (landbouwsector)

Landbouw, visserij, winning van delfstoffen

Secundaire sector (industriesector)
Industrie, bouw, ambachten (zoals bakkers)

Tertaire sector (dienstensector)

Commerciële dienstverlening (winkels, banken, transportbedrijven, etc)

Quartaire sector 

Niet-commerciële dienstverlening (gezondheidszorg, overheidsdiensten, etc)

Productiefactoren

Alles wat je nodig hebt, kun je indelen in de volgende productiefactoren:

Kapitaal

Arbeid

Natuur

Ondernemerschap

Productiefactoren

Middelen die je nodig hebt om te kunnen produceren

er zijn in totaal 4 productiefactoren:

Kapitaal--> machines en gebouwen

Arbeid--> werknemers

Natuur-->alles wat zonder bewerking uit de natuur komt

Ondernemerschap-->de ondernemer combineert

de productiefactoren.

Wit werk

Betaald werk, waarover belasting en sociale premies wordt betaald.

Grijs / zwart werk

- grijs werk: onbetaald werk

- zwart werk: betaald werk, zonder belasting en sociale premies te betalen.

Dit is strafbaar!

Wit, grijs of zwart werk?

Zelf aan de slag

Wat?  Maken opgaven 1 t/m 5

Hoe? Boek blz. 8 en 9

Klaar? Neem de leertekst door op blz. 9

Zelf aan de slag

Wat?  Maken opgaven 5 t/m 11

Hoe? Boek blz. 10 en 11

Klaar? Mag je iets voor jezelf doen

zwart werk

1. betalen je belasting
2. betalen je premie
3. betaal je geen belasting
4. betaal je geen btw

bij wit werk betaal je:

1. geen belasting maar wel premie
2. wel belasting maar geen premie
3. wel belasting en premie

Wat is de beroepsbevolking?

1. Iedereen die werkt of werkloos is
2. Iedereen die werkt
3. Iedereen van 15 jaar tot de pensioenleeftijd die werkt
4. Iedereen van 15 jaar tot de pensioenleeftijd die werkt of werkloos is

grijs werk

1. accountant
2. docent
3. collectant van leger des Heils
4. schoonmaker

Wat is een nadeel van zwart werken?

1. Je verdiend minder
2. Je moet sociale premies afdragen
3. Je bent niet verzekerd

Er zijn 3 productiefactoren, welke is geen productiefactor?

1. Natuur
2. Werk
3. Arbeid
4. Kapitaal

Wat hoort niet tot ´wit werken´

1. Politieagent
2. Docent
3. Arts
4. Vrijwilliger

Wat is het
indexcijfer
voor 2009?

Jaar	2007	2008	2009
aantal (milj)	18,6	19,8	19,4
indexcijfer	100	106	??

Wat voor indexcijfer heeft het basisjaar altijd?

Patatprijs
2015 - 2,75 - indexcijfer 89
2016 - 3,10 - indexcijfer 100
2017 - 3,00 - indexcijfer ?
2018 - ? - indexcijfer 95
Reken de vraagtekens uit