H5- TH3 - BS3

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

H5 - T3: Vertering - BS3: chem. vertering

Leerdoelen basisstof 3

Je kunt beschrijven waar en op welke wijze voedingsstoffen worden verteerd in het darmkanaal

Je kunt beschrijven welke factoren daarop van invloed zijn.

Begrippen BS3

verteringsenzymen

amylase

maltose

pepsinogeen

trypsine

peptidasen

dipeptiden

trilpeptiden

lipase

maltase

sacharase

lactase

mechanische en chemische vertering

mechanische

chemische

maagzuur

galblaas

In de mond begint de vertering?

1. Waar
2. Niet waar

Door het toevoegen van verteringssappen met enzymen is snellere vertering van voedsel mogelijk.

1. Waar
2. Niet waar

Is het kauwen op je eten mechanische of chemische vertering?

1. mechanische vertering
2. chemische vertering

Mond

-speeksel

-slikreflex

Slokdarm

Maag

-maagsap

Dunne darm

-resorptie

-darmvlokken

-tight-junctions

Dikke darm

-water resorptie

-bacterien 

chemische vertering

door de toevoeging van enzymen en aanpassing van de pH wordt de vertering van voedsel bevorderd

chemische vertering

door de toevoeging van enzymen en aanpassing van de pH wordt de vertering van voedsel bevorderd

de verteringsenzymen

• elke heeft zijn eigen substraat
  
• optimum temperatuur in de mens is 37 graden
  
• optimum pH verschilt per verteringsorgaan
  

van mond tot kont

mond 

• speeksel productie (1,5 L / dag)
• aansturing autonoom zenuwstelsel
• amylase (pH 6 - 7,5)

van mond tot kont

slokdarm

• voedsel zit hier maar kort
• via mechanische perialstiek naar maag
• geen toevoeging enzymen
• dus speeksel enzymen werken verder

van mond tot kont

maag

• maagsap = zuur (pH 1-3)
• veel H⁺ en Cl^-  ionen die pH regelen
• amylase werking stopt (pH te laag)
• productie pepsinogeen (opt. pH 2,5)

       -> geactiveerd door lage pH 

• afbraak eiwitten door pepsine

van mond tot kont

twaalfvingerige darm

• portier opening afhankelijk van pH
• alvleessap = basisch (pH 8-9)
• toevoeging gal 
• bevat enzymen:

    - amylase, trypsine, pepidase, lipase

• pH verschilt van begin tot eind

van mond tot kont

twaalfvingerige darm

• portier opening afhankelijk van pH
• alvleessap = basisch (pH 8-9)
• toevoeging gal 
• bevat enzymen:

    - amylase, trypsine, pepidase, lipase

• pH verschilt van begin tot eind

van mond tot kont

dunne darm (+BS4)

• voedselbrij ± pH 7 bij start 
• enzymen door: 
• maltase, sacharose, lactase, peptidase
• laatste stap in afbraak voedingsstoffen

van mond tot kont

resorptie (bs4)

in o.a. dikke darm:

• terugresorptie van water 
• terugresporptie mineralen

terugresporptie

proces om stoffen weer terug te winnen het lichaam in zoals vocht en mineralen

De vertering van vetten start in je ............

1. Mond
2. Maag
3. Slokdarm
4. Twaalfvingerige darm

verteringsenzymen

welk enzym doet wat? 

• pepsine -> eiwitten
• amylase -> zetmeel (amylose)
• lipase -> vetten icm gal 
• zie BiNaS 82E!!

let op! gal is geen enzym!

Binas 82E

verteringsenzymen

Welk onderdeel van het verteringsstelsel zorgt voor de vertering van zetmeel?

1. slokdarm
2. lever
3. galblaas
4. speekselklieren

Sleep de enzymen naar het substraat

DNA

maltose 

lipiden

RNA

peptiden

zetmeel 

(amylum)

lipase

amylase

DN-ase

RN-ase

pepsine

maltase

Chemische vertering

Mechanische vertering

Enzymen

Kauwen

Om voedsel beter te kunnen doorslikken

Oppervlakte vergroting

Verteringssappen 

In de mond en de 12v-darm

O.a. in de maag en de mond

Werking van verteringsenzymen

Enzym

Voedingsstof

Verteringsproduct

Maagsap

Gal

Speeksel

Alvleessap

Zetmeel verteren

Koolhydraten, eiwitten, vetten verteren

Vetten emulgeren

Alleen eiwitten verteren

    Welke van de voedingsstoffen moet je verteren?

WEL verteren

NIET verteren

vetten

Koolhydraten

vitamines

eiwitten

mineralen

water

Vertering van:

Vetten

Koolhydraten

en zetmeel

Eiwitten

Klieren:

Alvleesklier

Alvleessap

Enzymen

Afbreken macromoleculen kost activeringsenergie

-breken van de bindingen

Enzymen katalyseren

-verlagen de activeringsenergie

-naam -ase

-vormen enzym-substraatcomplex

-resultaat: reactieproducten

-gebruikt, niet verbruikt

Invloed enzymwerking

Denatureren

-verandering ruimtelijke structuur

-verlies functie

Optimumtemperatuur

-compromis

-hoogste omzetting per tijdseenheid

Invloed enzymwerking

Enzymen zijn buffers

- opname/afgifte H+

- beïnvloed pH

- maar ook ruimtelijke structuur

Een enzym past precies op de om te zetten stof. Dat betekent dat het enzym ...

1. reactiespecifiek is
2. substraatspecifiek is

Een enzym katalyseert een reactie. Dat betekent:

1. Het enzym versnelt een reactie en blijft zelf intact.
2. Het enzym versnelt een reactie en wordt daarbij opgebruikt.
3. Het enzym past op een bepaalde stof.

Als een enzym gedenatureerd is, betekent dat dat het enzym ...

1. opgebruikt is
2. uit elkaar is gevallen
3. dood is
4. van vorm is veranderd

Huiswerk

Maak de opdrachten 18 t/m 22

verdieping: opdracht 23

De ruimtelijke structuur van een enzym bepaalt de werking.
Hoe heet het van vorm veranderen van een enzym waardoor het niet meer werkt?

Welke bewering klopt?

1. P is de minimumtemperatuur voor dit enzym.
2. Q is de optimumtemperatuur voor dit enzym.
3. R is de maximumtemperatuur voor dit enzym.

Welke bewering klopt? De stijging van de activiteit tussen P en Q komt doordat ...

1. er meer enzymen bijkomen.
2. er per enzymmolecuul meer stof wordt omgezet.
3. er meer substraat bijkomt.

Welke bewering klopt over de enzymactiviteit en de enzymconcentratie bij temperaturen P, Q en R?

1. Bij alle drie de temperaturen is de enzymconcentratie gelijk.
2. Tussen P en Q neemt de activiteit toe, omdat de concentratie van het enzym toeneemt.
3. Tussen Q en R neemt de activiteit af, omdat de concentratie van het enzym afneemt.

Hoe wordt de vorm van de grafiek genoemd?

1. een exponentiële kromme
2. een lineair verband
3. een optimumkromme

Bij A en B wordt evenveel enzymactiviteit gemeten (dus substraat omgezet). Dat betekent ...

1. dat er bij A meer enzymmoleculen actief zijn dan bij B.
2. dat er bij A en B evenveel enzymmoleculen actief zijn.
3. dat er bij A minder enzymmoleculen actief zijn dan bij B.

Wat is er gebeurd daar waar de kromme tussen 4 en 5 de horizontale as raakt?

1. De enzymmoleculen zijn niet actief, maar kunnen dat wel weer worden bij een lagere pH.
2. De enzymmoleculen zijn niet actief, want ze zijn gedenatureerd.
3. De enzymmoleculen zijn opgebruikt.

Een eiwitoplossing wordt geleidelijk verwarmd van 0 graden naar 70ºC. In de oplossing bevindt zich pepsine, dat de eiwitten in de oplossing afbreekt tot polypeptiden. Welke lijn geeft het polypeptidegehalte goed weer?

1. lijn 1
2. lijn 2
3. lijn 3
4. lijn 4

Een enzym katalyseert de reactie A + B ⇒ C. Men meet de concentratie C in de loop van de tijd. Wat kun je uit de grafiek concluderen?

1. Hoe meer C, des te trager de reactie, dus C versnelt de reactie.
2. De hoeveelheid C heeft een positieve invloed op de reactiesnelheid.
3. Hoe meer C, des te trager de reactie, dus C vertraagt de reactie.