Thema en motieven

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Verhalen & gedichten

Vandaag: 

Fictie: thema en motieven 

Fictie: verzonnen verhalen, fantasie

Thema

Thema: waar gaat het verhaal over (probeer het weer te geven in één zin); hoofdgedachte, boodschap, les van een verhaal.

"Zuiverheid en eerlijkheid zullen uiteindelijk beloond worden."

(Assepoester) 

Thema 

Zo bepaal je het thema van een boek:

1. Stel het onderwerp vast.

2. Bekijk de titel en het omslag.

3. Lees over het gedrag van de personages.

4. Lees de gebeurtenissen.

Motieven

Motieven = de terugkerende, betekenisvolle gebeurtenissen in het verhaal en de herhaling van gedragingen en gevoelens van de personages. Geven een verwijzing naar het thema, vaak in één woord. 

1e plaatje: glazen schoentje 

2e plaatje: jaloezie

3e plaatje: goed vs kwaad

Literaire motieven

Thema's uit oude verhalen, zoals de Bijbel, de klassieke oudheid en de wereldliteratuur, worden vaak in moderne verhalen als motief verwerkt. 

(Romeo-Julia-motief; Abraham-zoon Isaak; Paard van Troje)

Hamvraag

Een open vraag die de lezer na het lezen van het boek nog kan bezighouden. Het gaat vaak over morele kwesties, vragen waar meerdere antwoorden mogelijk zijn. 

Welk thema heeft deze film?

Welke motieven komen er in voor, denk je?

Verzin een hamvraag bij de trailer

Vertelperspectief

1. Ik-vertelperspectief

De gebeurtenissen worden verteld door een personage in de ik-vorm.

"Ik zag hem zitten in de trein en het voelde alsof ik ging zweven. Ik kon mijn ogen niet van hem afhouden."

2. Hij/zij-vertelperspectief

De gebeurtenissen worden in de hij- of zij-vorm verteld.

"Vier dagen en vier nachten. Zo lang was Sepp deze week al wakker geweest. Het enige goede nieuws is dat hem dat niks uitmaakt."

Vertelperspectief

3. Meervoudig perspectief

De gebeurtenissen worden door verschillende ik-vertellers of hij/zij-vertellers verteld. 

Heidi: "De reis duurt te lang. Ik voel de ogen op mijn rug. Het voelt alsof ik van alle kanten bekeken wordt."

Marlin: "Ik zie Heidi al vanaf een afstand staan. Ze ziet er verschrikt en bezorgd uit." 4. Alwetende verteller 

De alwetende verteller hoort, ziet en weet alles. 

Vertelperspectief

 4. Alwetende verteller 

De alwetende verteller hoort, ziet en weet alles. 

"Lang geleden, toen de mensen zich niet vaak wasten, leefde er in een ommuurde stad een oude zonderling. Hij heette Archibald. Van zijn buren hield hij niet."

Wat wordt er bedoeld met vertelperspectief?

1. Hoeveel personages er in het verhaal zitten
2. De structuur van het verhaal
3. Vanuit welk oogpunt het verhaal verteld wordt
4. Wat de hoofdpersoon doet in het verhaal

"Hij veegde zijn handen af aan zijn broek en klom een paar meter hoger om zijn werk te bekijken."

1. Ik-verteller
2. Meervoudig perspectief
3. Hij/zij-verteller
4. Alwetende verteller

Ik loop op straat en zie voor mij op de grond een vreemd voorwerp liggen. Het is groen en het geeft de suggestie van beweging. Hoewel het maar een klein hoopje drilpudding lijkt, boezemt het me direct angst in. Ik durf er niet naar te kijken, maar kan mijn ogen niet afwenden. Ik moet. Het wil dat ik het zie.

1. Ik-vertelperspectief (belevend)
2. Ik-vertelperspectief (vertellend)
3. Hij-/zij-vertelperspectief
4. Alwetend vertelperspectief

Hij staat daar, doodstil, aan de grond genageld. Het vreemde voorwerp dat voor hem op de grond ligt, lijkt hem volledig te hypnotiseren. Het gelei-achtige materiaal gloeit. Een vreemde straling lijkt doelgericht zijn weg te zoeken naar zijn ogen. Pieter beeft. Niet in staat zich te bewegen.

1. Ik-vertelperspectief (belevend)
2. Ik-vertelperspectief (vertellend)
3. Hij-/zij-vertelperspectief
4. Alwetend vertelperspectief

Wat Pieter niet wist, terwijl hij aan de stoeptegels vastgevroren naar het vreemde object stond te staren, was dat nog geen vijf minuten daarvoor een ander op die plaats iets verloren was. Een groen, pulserend en zeer gevaarlijk voorwerp. Een voorwerp in paniek meegenomen uit het laboratorium toen daar de hel losbarstte. Toen dokter Hogenstijn zijn creatie niet langer de baas was en zijn collega's met een scalpel te lijf ging.

1. Ik-vertelperspectief (belevend)
2. Ik-vertelperspectief (vertellend)
3. Hij-/zij-vertelperspectief
4. Alwetend vertelperspectief

0

Welk perspectief zie je bij het fragment van Sherlock Holmes?

1. alwetende verteller
2. personaal/hij-zij
3. ik-vertelperspectief

'Ik liep naar het lokaal toe. Ik wist toen al dat ik een 8 voor de toets zou gaan halen, zo goed had ik geleerd.'

1. ik-perspectief
2. personaal perspectief
3. alwetend perspectief
4. meervoudig perspectief