4.5 onderzoek naar evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

LEERDOELEN

4.5 onderzoek naar evolutie

* je kent enkele onderzoeksmethoden naar verwantschap

* je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen organen en orgaanstelsels van de mens en van verschillende diersoorten

* je kunt een stamboom aflezen en construeren (wat is dat?)

Leg uit of Pokémons
wel of niet evolueren.

wat is er nodig voor evolutie

* genetische variatie door mutaties en recombinatie

oftewel: veel nakomelingen die allemaal net een beetje anders zijn

* natuurlijke selectie / survival of the fittest

oftewel: van die nakomelingen zullen sommigen beter in de omgeving kunnen overleven en voortplanten, anderen gaan dood en geven hun genen niet door 

* verandering of soortvorming kost veel generaties tijd

oftewel: een SOORT kan evolueren (en misschien wel twee soorten worden), een individu niet

                   

onderzoek naar evolutie

Verwantschap kan op verschillende manieren aangetoond worden:

• Door onderzoek naar overeenkomsten in anatomie (bouw, bijv. homologe organen)
• Door onderzoek naar rudimentaire organen 
• Door onderzoek naar overeenkomsten in biochemie (bepaalde stoffen in bijvoorbeeld bloed)/ DNA/eiwitten

Dit zijn analoge organen. Organen die niet zijn ontstaan uit dezelfde grondvorm, maar door aanpassingen aan het milieu wel een vergelijkbare functie hebben.

convergente evolutie

homologe organen

divergente evolutie

rudimentaire organen

Zijn de voorpoot van een krokodil en de voorpoot van een mol homologe of analoge organen? Leg uit

Zijn de vleugel van een vleermuis en de vleugel van een vlieg homologe of analoge organen? Leg uit

Leg uit hoe het vergelijken van anatomie
een bewijs kan zijn voor... 1) het bestaan van verwantschap, 2) evolutie.

letters = gemeenschappelijke voorouder

blokje = ontwikkelde eigenschap die  * andere tak niet heeft

                                                                        * alle organismen in takken erboven wel

* er vinden in alle takken mutaties en selectie plaats

- de organismen evolueren (veranderen n.a.v. omgeving)

* dus hoe verder de takken uit elkaar liggen:

- hoe MEER verschil in DNA

- hoe MINDER verwant

stamboom aflezen

Stamboom aflezen

Stamboom aflezen

langer geleden

Zijn gibbons en orang-oetans meer of minder verwant aan elkaar dan gibbons en chimpansees? Leg uit.

Fossielen(1)

zijn versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen in gesteenten.

LEERDOELEN

4.5 onderzoek naar evolutie

* je kent enkele onderzoeksmethoden naar verwantschap

* je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen organen en orgaanstelsels van de mens en van verschillende diersoorten

* je kunt een stamboom aflezen en construeren

Aan de slag

Opdracht 49 t/m 56