4.5 Romeinen en Germanen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

 4.5 Romeinen en Germanen

Planning

• nog deel van  4.4
  
• Uitleg 4.5
• filmpje

Terugblik 

4.3 De cultuur van het rijk

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je...

• hoe Romeinen en bewoners van Zuid-Holland met elkaar omgingen
  
• hoe de Rijn de noordelijke grens van het rijk werd
• welke invloed de Romeinen hadden op het leven in Zuid-Nederland
• hoe het West-Romeinse rijk eindigde

Christenen

• De volgelingen van Jezus noemen zichzelf christenen. 
• Deze naam komt van Christus, dat 'gezalfde' betekent.  
• Jezus wordt door zijn volgelingen zo genoemd. 

Christenen in het Romeinse Rijk

• Het Christendom verspreidt zich snel in het Romeinse Rijk. 
• De goede wegen en de aantrekkingskracht van het geloof (gelijkheid in de hemel, mysterieus en interessant) zorgen ervoor dat veel mensen christen worden.

Christenen gebruikten zelden het kruis als symbool. Ze gebruikte liever het Chi Rho-teken: de eerste twee letters van de naam Christus in het Grieks. De twee letters naast het teken zijn de alpha (α) en de omega (Ω): de eerste en laatste letter van het Griekse alfabet. Hiermee gaven ze aan dat Jezus het begin en het einde was.

Christenen in het Romeinse Rijk

Het Christendom verspreidt zich snel in het Romeinse Rijk. 

De goede wegen en de aantrekkingskracht van het geloof 

zorgen ervoor dat veel mensen christen worden.

De verspreiding van het Christendom in het Romeinse Rijk.

Verspreiding rond het jaar 75.

Verspreiding rond het jaar 200.

Verspreiding rond het jaar 300.

Verspreiding rond het jaar 400.

Christenvervolging

• Maar christen zijn in het Romeinse Rijk is levensgevaarlijk! 
• Net als het Jodendom geloven de christenen maar in één god

• Christenen zijn een grote groep en krijgen de schuld van slechte omstandigheden in het Rijk
  

Onder sommige Romeinse steden bevonden zich catacomben waarin christenen (maar ook Joden) hun doden begroeven.

Veel van deze catacomben zijn mooi versierd met christelijke muurschilderingen.

De catacomben werden soms ook gebruikt voor kerkdiensten, omdat het boven de grond te gevaarlijk was om openlijk voor je geloof uit te komen.

Christenvervolging

Maar christen zijn in het Romeinse Rijk is levensgevaarlijk! 

Net als het Jodendom geloven de christenen maar in één god, 

en dat is niet de Romeinse keizer!

De Romeinse keizers laten daarom de christenen vervolgen en doden...

Voor de leeuwen gooien, was een gebruikelijk doodstraf voor christenen tijdens hun vervolgingen in het Romeinse Rijk.

Het moet een gruwelijk spektakel zijn geweest, maar wat vooral indruk op de toeschouwers maakte was dat de christenen soms niet gingen vechten met de leeuwen, maar bidden tot hun god. 

De toeschouwers waren verbijsterd, maar ook nieuwsgierig: als je toch zoveel vertrouwen in je god hebt, dan moet het wel een hele goede god zijn. 

Christenvervolging

Maar christen zijn in het Romeinse Rijk is levensgevaarlijk! 

Net als het Jodendom geloven de christenen maar in één god, 

en dat is niet de Romeinse keizer!

De Romeinse keizers laten daarom de christenen vervolgen en doden...

Keizer Nero was één van de felste tegenstanders van de christenen. Hij gaf hen de schuld van de grote brand van Rome (die hij vermoedelijk zelf had laten stichten) en liet hen op de meest gruwelijke manieren aan hun eind komen.

Dit is een schilderij uit de 19e eeuw: Nero kijkt naar het lichaam van een christen die zojuist om het leven is gebracht.

Constantijn de Grote

• Christenen zijn ruim 3 eeuwen vervolgd in het Romeinse Rijk. 
• Door Constantijn de Grote komt daar een einde aan in 313 n.Chr. 
• Het christendom wordt, naast de Romeinse godsdienst, toegestaan.

Constantijn de Grote ziet een christelijk teken. Gravure uit de 17e eeuw.

Staatsgodsdienst

• In 380 gebeurt er iets bijzonders: keizer Theodosius verplicht iedereen om christen te worden. 
• Het christendom wordt staatsgodsdienst en alle andere godsdiensten worden verboden. 
  
• Iedereen die niet christen is wordt vervolgd en hij verbiedt de Olympische Spelen, omdat ze niet christelijk zijn.
  

Romeinse munt met het hoofd van Theodosius I de Grote

Romeinen in Nederland

• Tussen 58 en 50 v.C. veroverde Julius Caesar Zuid-Holland
  
• De bewoners: landbouwsamenleving

Romeinen in Nederland

• Caesar dwong de Kelten een deel van hun oogst af te geven
• 54 v.C. Een opstand!
• Veel Kelten worden vermoord, verdreven of als slaaf verkocht

Romeinen in Nederland

• De Romeinen vroegen aan de Germanen of zij zich in het gebied tussen de Maas en de Rijn wilde vestigen
• Rond 12 v.C. Germanen uit Duitsland naar Nederland

De Rijn als grens

• Toen de Romeinen hun rijk wilde uitbreiden, kwamen ze in strijd met de Germanen ten noorden van de Rijn
  
• Hierdoor kwam een einde aan de Romeinse expansie
• De Romeinen besloten de Rijn als grens (limes) van hun rijk te nemen

De Rijn als grens

• De Romeinen werkten samen met Bataven waarmee ze bondgenootschappen sloten.
• In ruil voor hun militaire hulp hoefden de Bataven geen belasting aan de Romeinen te betalen

De Rijn als grens

• 69 n.C. De Bataven vinden dat ze slecht behandelt worden 
• --> Een nieuw verdrag

Romeinse invloed

• Door de Romeinse invloed ontstond in Zuid-Nederland een landbouw-stedelijke samenleving  
  

De ondergang van Rome

• In de 3e eeuw n.C. ontstonden er problemen in het Romeinse rijk
• Epidemieën -> inwoners dalen -> minder productie en handel -> minder belasting voor de overheid -> geen geld voor soldaten

De ondergang van Rome

• Ondertussen was er in Noord- en Oost-Europa een volksverhuizing bezig
• Verschillende volken vielen het Romeinse Rijk binnen
• Om het rijk beter te kunnen verdedigen besloot keizer Theodosius in 395 n.C. het rijk op te splitsen
• West-Romeinse Rijk en Oost-Romeinse Rijk

Het einde van het West-Romeinse rijk

• Germaanse volken stichten hun eigen koninkrijken
  
• Rome wordt door Germanen geplunderd
• In 476 n.C. zetten Germanen de keizer van het West-Romeins rijk af en stichten een Germaans koninkrijk

Zelf aan de slag

Verder werken aan samenvatting

of 

verder werken aan tijdbalk

of 

opdrachten met begrippen maken