3.1 de eenwording van Duitsland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

3.1 de eenwording van Duitsland

Hoe werd Duitsland uiteindelijk een eenheid in 1871?

Waarom leidde de Duitse eenwording tot spanningen? (en waarom is het een belangrijke factor in WO I)

Deze periode

Eindtoets (3x)

Feniks 3 VWO - Hoofdstuk 3: 3.1 t/m 3.4 + LessonUps + aantekeningen.

Dossieropdracht (1x)

Oorlogspoëzie + Mysterie: wie heeft er schuld aan WO I?

Handleiding met dossieropdracht komt op magister!

Verdeeld Duitsland

• Duitsland bestond uit verschillende vorstendommen.
• Duitsland wil ook 'op de kaart' komen te staan (groot wereldrijk, modern imperialisme).
• Door industrialisatie werd dit mogelijk.

Video WieWatWanneer? - Duitse keizerrijk.

Nationalisme

• Gebaseerd op idee dat volkeren recht hadden op eigen staat = natiestaat.
  
• Besef groeit dat leden van een volk verbonden zijn door taal, geschiedenis en cultuur > Liefde voor eigen volk.
• Nationalisme erg sterk in Duitsland en Frankrijk.
  
• Opkomst met: nationale bewegingen.

Video JORTgeschiedenis - Nationalisme.

Veelvolkerenstaat

Nationalisme kan staten vormen (Duitsland) maar ook afbreken (Oostenrijk-Hongarije of Ottomaanse Rijk).

Vormen: joepie samen geschiedenis, één volk.

Afbreken: bijv. joepie Oostenrijk, maar ook joepie Hongarije -> burgers tegenover elkaar i.p.v. samen.

Congres van Wenen

• 1814-1815 (georganiseerd door Klemens von Metternich). 
• Europese landen kwamen samen om 'Balance of power' veilig te stellen.

• Het werd duidelijk dat DU een wereldrijk wilde. EN+FR bang.

Klemens von Metternich was een Oostenrijkse politicus.

Historiek: Congres van Wenen.

Video JORTgeschiedenis - Congres van Wenen.

Hoofdrolspelers

• Otto von Bismarck - Bondskanselier van Pruisen (L).
• Koning Wilhelm I van Pruisen (later keizer).
• Keizer Wilhelm II (R).

Video (Engels) - Otto von Bismarck.

Video - Wilhelm I en II.

Duitse Eenwording 1864-1871

• Bismarcks idee: eenwording door militaire overwinningen!
• ‘Niet door praten en meerderheidsbesluiten worden de grote vragen van deze tijd opgelost, maar door ijzer en bloed.’

• 1864-1866: Pruisen verslaat eerst Denemarken en dan Oostenrijk.
• Realpolitik: pragmatische politiek zonder ideologie.
• FR is bang dat DU te machtig wordt > staat Duitse eenwording in de weg.
  
• 1870-71: Pruisen verslaat Frankrijk (Frans-Duitse Oorlog).

Duitsland Instituut - Duitse eenwording.

Historiek - Realpolitik.

Video JORTGeschiedenis - Duitse eenheid.

Duitse Eenwording 1864-1871

• Otto von Bismarck realiseert Duitse eenwording.
• 1871: in Spiegelzaal van Versailles wordt Pruisische koning tot Duitse keizer gekroond (Wilhelm I) > beschamend voor FR.

• Duitsland wordt een economische supermacht.
• Gevolg: in FR anti-Duitse en revanchistische gevoelens.

Conclusie Duitse eenwording

In 1871 was de machtsbalans van het Congres van Wenen definitief verstoord

Het Duitse keizerrijk was ineens militair het machtigste land van Europa

Frankrijk zint op wraak…

Aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog dus.

Buitenlandse politiek Otto von Bismarck

• Grote angst: ‘tweefronten-oorlog’ tegen FR én RUS.
• Streven naar goede betrekkingen met O-H en RUS = alliantiepolitiek: handhaven van machtsevenwicht
• Tegenstander van Duits imperialisme.
• DU wilde wel koloniën: Weltmacht

O-H = Oostenrijk-Hongarije

Buitenlandse politiek Otto von Bismarck

Waarom past dit citaat uitstekend bij Bismarcks buitenlandse politiek?

Bismarck heeft in 1877 de uitgangspunten van zijn buitenlandse politiek opgeschreven. Een gedeelte uit zijn boek:

''Mij staat niet het verwerven van een of ander grondgebied voor ogen, maar een algemene politieke situatie waarin alle mogendheden, behalve Frankrijk, ons nodig hebben en door hun onderlinge betrekkingen zo veel mogelijk van tegen ons gerichte coalities worden afgehouden.''

Politiek Wilhelm II

• DU moet net als ENG een groot koloniaal rijk worden ˃ een Weltmacht.
• Duitsland verdient ‘ein Platz an der Sonne'.
• Koloniën leveren veel geld/grondstoffen op + prestige
  
• 1890 Bismarck ontslagen
  
• 1898 (=Vlootwet) besluit tot bouw Duitse vloot. Vloot moest zo sterk worden dat ENG geen zeeslag zou aandurven.
  
• Militarisme groeit (voorliefde van militair vertoon).

Gevolgen weltpolitik

• Weltpolitik brengt DU in een internationaal isolement 
• ENG zag DU als grote concurrent > ontstaan wapenwedloop 
• In 1894 FR-RUS alliantie.
• 1904: ENG + FR sluiten een alliantie, RUS sluiten zich daarbij aan in 1907˃ Triple Entente

• Angst Bismarck nu waarheid: tweefronten-oorlog met FR en RUS nu mogelijk.

Ezelsbruggetje: EMANIA 

Aanloop Eerste Wereldoorlog = EMANIA

Eenwording van Duitsland

Militarisme - Wapenwedloop

Allianties

Nationalisme

Imperialisme

Aanslag

Von Schlieffenplan

• Duitse leger bang voor tweefronten-oorlog.
  
• 1905: generaal Von Schlieffen komt met plan
  
• Kern: RUS heeft 6 weken nodig om te mobiliseren. FR moet dan binnen 6 weken overwonnen worden.
  

Von Schlieffenplan

• Snelle overwinning via neutrale België ˃ was een agressief mobilisatieplan.
  
• Conflict met RUS = ook botsing met FR maar nu ook met ENG want Britten garanderen Belgische neutraliteit.
  
• Kiemen voor WO I gelegd.
  

Oorzaken Duitse eenwording

Zoek voor elk van deze onderstaande begrippen op waarom ze een oorzaak zijn van de Duitse eenwording:

• Otto von Bismarck
  
• Economische oorzaken
  
• Nationalisme
  
• Militaire oorzaak.
  

Hoofdzaak

Hoe werd Duitsland uiteindelijk een eenheid in 1871?

Waarom leidde de Duitse eenwording tot spanningen? (en waarom is het een belangrijke factor in WO I)

Geef antwoord op deze vraag, maak gebruik van LessonUp en het lesboek.

Otto von Bismarck

IJzeren Kanselier, leg uit!