Paragraaf 9.2

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Analyse: gezag, representatie en representativiteit

Paragraaf 9.2

Na deze les weet je ...

• ... wat het kernconcept gezag inhoudt.
• ... wat het kernconcept representatie inhoudt.
• ... wat het kernconcept representativiteit inhoudt.
• ... hoe representatief de Tweede Kamer is.

Gezag

Koningen hadden in de vroegere eeuwen veel macht. Ze werden zelfs gezien als de plaatsvervangers van God op aarde.

Uit de verschillende revoluties bleek dat het volk er niet meer zo over dacht. Ze vonden de macht niet wettig en rechtvaardig. 

De adel en koning verloren zo hun gezag.

Gezag

Macht die als legitiem wordt gezien.

Bij gezag accepteren anderen bijvoorbeeld vrijwillig de besluiten die worden genomen of dat vrijheden worden ingeperkt.

Hoe krijg je gezag?

Gezag krijg je op basis van:

1. Persoonlijke kwaliteiten (bijv. charisma of overwicht)
2. Geleverde prestaties (bijv. afgeleverde onderzoeken)
3. Positie of functie die iemand heeft (bijv. directeur of paus)

Representatie

De vertegenwoordiging van een groep in (politieke) organisaties door één of enkele betrokkenen die namens de groep optreden.

Representatie = vertegenwoordigen

Geef voorbeelden
van representatie

Representativiteit

De mate waarin de (politieke) besluiten, de standpunten of achtergrondkenmerken van vertegenwoordigers overeenkomen met die van de groep die zij vertegenwoordigen.

Representativiteit = afspiegeling

Onderdelen representativiteit

Achtergrondkenmerken

• Lijkt 'de politiek' voor wat betreft variabelen als leeftijd en geslacht bijvoorbeeld ook op de bevolking die vertegenwoordigd wordt?

Standpunten

• Vinden mensen in bijvoorbeeld de politieke partij waar ze op stemmen ook de standpunten terug waarvoor zij zelf staan?

Besluiten

• Komen bijvoorbeeld de besluiten van een kabinet wel overeen met de standpunten van de partijen?

www.tweedekamer.nl

Opdracht

Ga in groepjes op onderzoek uit.

Is de Tweede Kamer representatief voor de Nederlandse bevolking op de volgende onderdelen. (Druk je resultaten in percentages uit.)

• Geslacht
• Leeftijd
• Etniciteit
• Regio

Tekst

Representatie

Representativiteit

In een referendum stemt de meerderheid van de bevolking tegen de milieuwet die de Tweede Kamer heeft ingevoerd.

De Tweede Kamer stemt in meerderheid voor een nieuwe milieuwet.

Afspiegelingsmodel

De volksvertegenwoordiging moet zoveel mogelijk lijken op de samenstelling van het volk zelf.

De mensen die het volk vertegenwoordigen moeten daarom vergelijkbaar zijn wat opvattingen en achtergrondkenmerken betreft.

Kritiek

In de praktijk is dit model lastig haalbaar.

Rolmodel

Binnen dit model wordt vooral gekeken naar de functie van een volksvertegenwoordiger om het volk te vertegenwoordigen.

Het maakt niet zoveel uit of iemand qua achtergrondkenmerken lijkt op het volk, het gaat meer over of de standpunten overeenkomen.

Twee opvattingen over die standpunten:

1. Delegate-model vindt dat een volksvertegenwoordiger zich in zijn standpunten moet laten leiden door het standpunt van de kiezers.
2. Trusteeship-model vindt dat een volksvertegenwoordiger zelf z'n afweging moet maken en zich als gevolmachtigde mag opstellen (trustee = gemachtigde).

Partijenmodel

Focus ligt bij het partijenmodel op politieke partijen.

Bij verkiezingen stemmen mensen op een partij. Vertegenwoordigers van die partijen moeten zich houden aan het verkiezingsprogramma.

De volksvertegenwoordiging is een afspiegeling van de opvattingen uit de samenleving. Het regelmatig houden van verkiezingen verbetert de representativiteit.

Afspiegelingsmodel

Rolmodel

Partijenmodel

De volksvertegenwoordiging moet zoveel mogelijk lijken op de samenstelling van de bevolking.

Representativiteit van standpunten is belangrijker dan de achtergrondkenmerken

Regelmatig verkiezingen houden draagt bij aan de representativiteit.

Representativiteit gaat niet alleen over standpunten maar ook over achtergrondkenmerken.

Ook als een vertegenwoordiger helemaal niet op mij lijkt kan hij nog wel mijn belangen vertegenwoordigen.

De leden die voor het CDA in de Tweede Kamer zitten moeten stemmen volgens het verkiezingsprogamma.