koppel-en hulpww

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

Open alvast je boek op blz. 216-217
en lees het groene blokje theorie.

§6: Zelfstandig, koppel-
en hulpwerkwoord

Voordat we beginnen:

WELKOM H2B

GRAMMATICA

WOORDSOORTEN

Planning

Uitleg werkwoordspelling 

Zelfstandig met de oefeningen aan de slag

P L A N N I N G

Cursus 5 - Grammatica

1. Lesdoelen.

2. Uitleg §6: Zelfstandig, koppel- en hulpwerkwoord.

4. Filmpje

5. Tijd voor huiswerk (zelfstandig of in tweetallen).

6. Afsluiten

• Je kunt het verschil tussen een zelfstandig, koppel- en hulpwerkwoord uitleggen en herkennen.

Lesdoelen

Grammatica woordsoorten

Zinnen bestaan uit woorden. Die woorden kun je indelen in soorten. Je kunt van elk woord in een zin bepalen bij welke woordsoort het hoort. Zo ontdek je hoe een taal is opgebouwd.

Persoonlijk

voornaamwoord

Een persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon, dier of ding:

• Wij gaan een weekendje weg.
• Onze kat slaapt overdag, omdat hij 's nachts buiten rondloopt.
• Ik heb je bericht ontvangen, maar ik heb het nog niet gelezen.

Bezittelijk voornaamwoord

Een bezittelijk voornaamwoord
geeft aan van wie iets is. Het staat altijd voor het zn waar het bij hoort.

• Jullie tuin.
• Mijn telefoon.
• Jouw huis.

Aanwijzend

Bekijk de zin:
Deze rugzak vind ik veel handiger dan dat koffertje.

In deze zin zijn deze en dat aanwijzende voornaamwoorden. Een aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw) wijst meestal een mens, een dier of een ding aan: deze jongen, dat varken, die jurk.
Dit zijn de aanwijzende voornaamwoorden:

deze, die, dat, dit, zulk(e), zo’n, dergelijk(e), zelf, hetzelfde, dezelfde.

voornaamwoord

Aanwijzend

Een aanwijzend voornaamwoord kan voor of achter een zelfstandig naamwoord staan.

• Joran kreeg een horloge voor zijn verjaardag en hij vond dat (horloge) het mooiste cadeau.
  
  

Een aanwijzend voornaamwoord kan ook terugwijzen naar een hele zin:

• Mijn broer draait altijd keiharde muziek op zijn kamer. Ik vind dat (mijn broer altijd keiharde muziek op zijn kamer draait) erg storend.

voornaamwoord

Vragend

voornaamwoord

 Een vragend voornaamwoord (vr.vnw) staat aan het begin van een vraag of aan het begin van een zin die gemaakt is van een vraag.

Er zijn vier vragende voornaamwoorden:

• Wie gaat er mee naar de film?
• Melvin vroeg wat het huiswerk is.
• Wat voor (een) auto heb je gekocht?
• Welke film heb je uitgekozen?

Vragend

voornaamwoord

Let op: wie en wat zijn geen vragend voornaamwoord als ze verwijzen naar een eerder genoemd woord.

• De tante naar wie Nicky is vernoemd, woont een dorp verderop. 
• Volgens mij zie jij iets wat er niet iets. 

Zag je dat *onze* hond mij zijn riem kwam brengen?

Sleep het juiste voornaamwoord naar het vakje.

sleep de juiste woordsoort naar het vak hiernaast

Persoonlijk voornaamwoord
(pers. vnw)

Bezittelijk voornaamwoord
(bez. vnw)

Aanwijzend voornaamwoord
(aanw. vnw)

Vragend voornaamwoord
(vr. vnw)

*Wat* heb je allemaal gehoord op dat feestje?

Sleep het juiste voornaamwoord naar het vakje.

sleep de juiste woordsoort naar het vak hiernaast

Persoonlijk voornaamwoord
(pers. vnw)

Bezittelijk voornaamwoord
(bez. vnw)

Aanwijzend voornaamwoord
(aanw. vnw)

Vragend voornaamwoord
(vr. vnw)

Zag *je* dat onze hond mij zijn riem kwam brengen?

Sleep het juiste voornaamwoord naar het vakje.

sleep de juiste woordsoort naar het vak hiernaast

Persoonlijk voornaamwoord
(pers. vnw)

Bezittelijk voornaamwoord
(bez. vnw)

Aanwijzend voornaamwoord
(aanw. vnw)

Vragend voornaamwoord
(vr. vnw)

Wat heb je allemaal gehoord op *dat* feestje?

Sleep het juiste voornaamwoord naar het vakje.

sleep de juiste woordsoort naar het vak hiernaast

Persoonlijk voornaamwoord
(pers. vnw)

Bezittelijk voornaamwoord
(bez. vnw)

Aanwijzend voornaamwoord
(aanw. vnw)

Vragend voornaamwoord
(vr. vnw)

§6: Zelfstandig, koppel- en hulpwerkwoord

blz. 216-217

Zelfstandige werkwoorden

Een werkwoord is een woord dat je kunt doen: fietsen, leren, werken, eten. Maar een werkwoord kan je ook overkomen: vallen, struikelen, krijgen.

Als we weten wat er wordt bedoeld met een bepaald werkwoord, dan noem je dat een zelfstandig werkwoord.

Koppelwerkwoorden

Koppelwerkwoorden koppelen altijd een eigenschap aan het onderwerp in de zin. Ze zijn onderdeel van het naamwoordelijk gezegde (het onderwerp van de zin is of wordt iets). 

We kennen de volgende koppelwerkwoorden: zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen.

Jullie presentatie is [heel grappig].

Olivia wordt [snel boos].

Bart blijft de hele dag op zijn kamer.

Hulpwerkwoorden

Let op: sommige werkwoorden hebben van zichzelf geen duidelijke betekenis: hebben, kunnen, mogen, moeten, willen, worden, zijn, zullen. Daarom 'helpen' deze woorden altijd een ander werkwoord. Dit is de reden dat we deze werkwoorden hulpwerkwoorden noemen.

 
Sommige opdrachten kunnen lastig zijn.

Vanavond zouden we pizza kunnen eten.

Wat betekent de uitspraak
'just another day at the office'?

Joost Klein *heeft* veel geoefend voor zijn act op het Eurovisie Songfestival.

Benoem de woordsoort van het werkwoord 'geoefend'.

sleep de juiste woordsoort naar het vak hiernaast

zelfstandig werkwoord (zww)

hulpwerkwoord (hww)

koppelwerkwoord
(kww)

Joost Klein heeft veel *geoefend* voor zijn act op het Eurovisie Songfestival.

Benoem de woordsoort van het werkwoord 'geoefend'.

sleep de juiste woordsoort naar het vak hiernaast

zelfstandig werkwoord (zww)

hulpwerkwoord (hww)

koppelwerkwoord
(kww)

De act van Joost Klein *bleek* goed te vallen bij het
Nederlandse publiek.

Benoem de woordsoort van het werkwoord 'bleek'.

sleep de juiste woordsoort naar het vak hiernaast

zelfstandig werkwoord (zww)

hulpwerkwoord (hww)

koppelwerkwoord
(kww)

Uitlegfilmpje!

Aan het werk

Huiswerk voor de volgende les
Werk aan de opdrachten uit het boek. Wat? Cursus 5, §6: Zelfstandig, koppel- en hulpwerkwoord. Opdracht 1 t/m 4. Waar? Blz. 216-217 in je boek maken!