P4- module A - dementie 1

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Judith van den Berg

Lesopzet 

Lesopzet:
- wat is dementie

- symptomen dementie

- ervaar zelf hoe het is om dement te zijn

- de fasen van dementie

Wat komt er in je op als je
denkt aan dementie?

Wat is dementie?

• Verzamelnaam voor meer dan 50 ziekten, waarbij de hersenen informatie niet meer goed kunnen verwerken. 
• Verwerking van informatie in de hersenen raakt verstoord. 
• Beschadigingen in de hersenen verergeren waardoor steeds verdere achteruitgang in het functioneren. 

De bekendste is de ziekte van Alzheimer. 

Tijdens deze 2 lessen gaan we niet te diep in op dementie (wordt in andere lessen gedaan tijdens de opleiding), maar we willen de studenten mee geven hoe om te gaan met de zorgvrager met dementie.

Ga met de studenten het gesprek aan.

Wat doet dit filmpje met ze, wat roept het op, waar denken ze aan, etc

Ken je iemand in je directe omgeving met dementie?

Ja

Nee

Vraag aan degene die "ja" hebben gezegd wie in de directe omgeving dementie heeft.
Zien ze degene vaak. Hoe vinden ze het om met iemand met dementie om te gaan, wat doet dat met hen?

Vergeet jij weleens iets?
En hoe voelt dat?

Symptomen dementie

Mensen met dementie hebben een combinatie van symptomen

Geheugenstoornissen 

Met één of meer cognitieve stoornissen:

• Afasie: moeite om woorden te vinden en problemen om zich uit te drukken met taal
  
• Apraxie: verminderd vermogen om motorische handelingen uit te voeren
  
• Agnosie: onvermogen om objecten te herkennen
  
• Stoornissen in uitvoerende functies : zoals rekenen, logisch nadenken, plannen

Gedragsproblemen

Opdracht "trek je jas aan". Bij:

afasie: Zv begrijpt de taal niet

agnosie: zv herkent de jas niet  Zv begrijpt apraxie: zv begrijpt wat je zegt, maar weet niet hoe het moet 

Ziekteverloop in 3 of 4 fases 

1. Bedreigde ik - beginnende dementie
2. De verdwaalde ik - matige ernstige dementie

3. De verborgen ik - ernstige dementie

4. De verzonken ik - ernstige dementie

In de leermodule 5. "Dementie" van digibib
uitleg over de 4 fasen. Zie filmpje: 

Een andere veel gebruikte indeling is de omschrijving van de vier fases van ik-beleving bij dementie; de bedreigde ik of cognitieve fase; de verdwaalde ik of emotionele fase; de verborgen ik of psychomotore fase; de verzonken ik of zintuiglijke ervaring. Deze indeling is gericht op hoe de persoon met dementie zichzelf en de wereld om zich heen ervaart. Het prettige aan deze indeling is dat de naaste of zorgverlener inzicht krijgt in de beleefwereld van de persoon met dementie. Maar ook voor deze indeling geldt dat de ziekte voor iedereen anders verloopt. 

Het helpt om aan te sluiten bij de zv voor jou als vpk om te weten in welke fase de zv zit. 

1. Bedreigde ik - beginnende dementie

vergeetachtig voor omgeving nog niet altijd zichtbaar moeite met meer complexere taken, overzicht houden bijv financiën, 

2. De verdwaalde ik - matige ernstige dementie

Steeds meer geheugenproblemen, leeft meer in het verleden, 'verdwaald gevoel', verminderde belangstelling, motoriek gaat achteruit 

3. De verborgen ik - ernstige dementie

leeft in een innerlijke belevingswereld, neemt zelf geen initiatief meer tot contact. Er is nog wel contact mogelijk, herkent mensen niet meer, tijdsbesef is weg . Volledig afhankelijk.

4. De verzonken ik - ernstige dementie

Volledige afhankelijkheid, brabbelwoorden en klanken. Emoties zijn moeilijk waarneembaar.  
Verzonken ik = (cliënt kan niet meer lopen, spreekt nauwelijks, ligt vaak in foetushouding als pasgeboren baby)

Bedreigde ik (of cognitieve fase)

• Lichte verwarring. De zorgvrager realiseert zich dat hij wat verward is.  Kan hierdoor somber zijn, zaken verbloemen
  

In deze fase: nog veel behoefte aan bewegen. Hierdoor neemt het onrust gevoel af bij ouderen met dementie. Meehelpen met tuinonderhoud of het meedoen van andere beweegactiviteiten zijn dan bijvoorbeeld passend.

Belangrijk voor de benaderingswijze is dat iemand in de “bedreigde ik” fase zo min mogelijk wordt gecorrigeerd en enkel onopvallend wordt gesteund. Dit omdat juist in deze fase de oudere de dementie vaak het liefst wil verbergen. In deze fase heeft men soms ook last van slaapproblemen ontstaan door malende gedachten, zorgen en besef dat ze zelf merken dat er verandering ontstaat.

Verdwaalde ik

• Verwardheid in tijd en lichte geheugenstoornis

• Kan per dag verschillen hierdoor ook communicatie problemen
• Praat veel over vroeger
• ADL zelfstandigheid neemt af

In deze fase: kan de behoefte om te bewegen er ook zijn, echter is het van belang hier voldoende begeleiding bij te hebben, aangezien mensen in deze fase juist vaak bang zijn om fouten te maken. Stimuleren van begeleid bewegen, middels muziek en enthousiasme van zorgmedewerker of familie zorgt voor positieve stemming en ontspanning.

Verborgen ik

• Opvallende geheugenstoornissen zowel bij inprenting als het korte termijn geheugen

• Desoriëntatie, decorumverlies en persoonlijkheidsveranderingen
• Leeft vaker in het verleden dan in het heden
  

• Heeft nauwelijks betrokkenheid bij  de omgeving
• Afasie, agnosie en apraxie
  

Deze fase: ernstige dementie

leeft in een innerlijke belevingswereld, neemt zelf geen initiatief meer tot contact. Er is nog wel contact mogelijk, herkent mensen niet meer, tijdsbesef is weg . Volledig afhankelijk.

voornamelijk passieve activiteiten als zitten, luisteren en genieten en is er vooral behoefte aan rust. 

Verzonken ik

• Is geheel onbereikbaar. Herkent zijn eigen familie niet meer

• Kan niet meer communiceren via taal

• Reageren lichaam gebonden reageert alleen nog op de prikkels van de zintuigen

In deze fase: Volledige afhankelijkheid, brabbelwoorden en klanken. Emoties zijn moeilijk waarneembaar. 

Verzonken ik = (cliënt kan niet meer lopen, spreekt nauwelijks, ligt vaak in foetushouding als pasgeboren baby)

Nog 1 laatste filmpje

Na de film worden de volgende vragen gesteld:

- Hoe vinden jullie dat het meisje met haar vader omgaat?

- Wat neem je mee na het zien van het filmpje?

Opdracht

• Vorm 4 groepen. Iedere groep zoekt 1 vorm van dementie uit. Wat is het? Hoe ontstaat het? Wat zijn de belangrijkste kenmerken/symptomen. Presenteer dit op een ludieke manier aan elkaar. 

1. Alzheimer
2. Vasculaire dementie
3. Frontotemporaal dementie
4. Lewy body dementie

In 1 woord wat vond je
van de les