4M - Herhaling stof H1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

4M - Staatsinrichting 

• Napoleon verslagen bij Waterloo

• Zoon van prins Willem V wordt koning Willem I. Nederland heeft een monarchie

• Nederland krijgt een grondwet en een parlement; eerste en tweede kamer. 

• Verenigd Koninkrijk der Nederlanden: Nederland, België en Luxemburg
  
  
• Nederland is een constitutionele monarchie
  

1840-1848: 

Koning Willem II

• Conservatief: geen ruimte voor veranderingen

• Regeert, min of meer, als absolute vorst

• Moet niets weten van democratie

Revolutiejaar 

1848

• De ‘erfgenamen van de Franse Revolutie’, de Liberalen, komen tot de conclusie: "Alles is weer hetzelfde als vóór de Franse Revolutie!" (18e eeuw)

• Overal zitten er weer koningen op de Europese tronen en ondanks 'een grondwet' is er maar weinig democratie.

Gevolgen (2)

• Parlementaire democratie (=parlement heeft het laatste woord)

• Constitutionele monarchie (=koning moet zich aan de grondwet houden)

• Verandering van het parlementaire stelsel ("Hoe wordt het parlement gekozen?", "Wie heeft welke macht?")

Luxemburgse kwestie

Willem III wil achter de rug om van het parlement Luxemburg verkopen aan Frankrijk.

Luxemburg was lid van de Noord-Duitse bond

Gevolg: bijna oorlog met Duitsland! 

Parlement (1e+2e kamer) is de baas

• Met de Luxemburgse kwestie laat het Nederlandse Parlement zien wie aan de macht is. 
• Kamerleden eisten dat de regering op zou stappen. Zij weigerden dit. De koning steunde de regering en stuurde de kamerleden naar huis. 
• Na nieuwe verkiezingen moesten de ministers opstappen om de verkoopplannen van Willem III, de koning moest dit wel accepteren, het parlement is de baas. 

Grondwetswijzigingen 1848

• Iedereen dezelfde grondrechten
• De koning is onschendbaar
• Ministeriële verantwoordelijkheid
• Elke 4 jaar verkiezingen
• Eerste kamer getrapt gekozen 

Verdeelde macht

• Stemrecht is er voor mannen die een grote hoeveelheid belasting betalen (=censuskiesrecht).
  
• Nederland was een parlementaire democratie (volk heeft de macht via stemmen).
• Macht van NL is opgedeeld in drie stukken:

1. Wetgevende macht (1e + 2e kamer)
2. Uitvoerende macht (Regering)
3. Rechterlijke macht (rechters)

• Niemand heeft meer dan 1 macht tegelijk.

Schoolstrijd

• Met de Pacificatie van 1917 sluiten de socialisten en de confessionelen een compromis
• Financiële gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs
• Evenredige vertegenwoordiging
• algemeen kiesrecht voor mannen, passief kiesrecht voor vrouwen

Verzuiling

• Politieke stromingen zijn ook in gewone leven van grote invloed:
• Verzuiling: iedereen leeft binnen zijn eigen groep.

1. Protestanten
2. Katholieken
3. Socialisten
4. Neutralen (liberalen etc).

Politieke stromingen en leiders

Liberalen - confessionelen - socialisten

Liberale Unie - Antirevolutionaire partij - Rooms-katholieke staatspartij- Sociaal democratische arbeiderspartij

ARP

Sociaal-democratische arbeiderspartij

Liberale Unie

RKSP

Grondrechten

• Grondrechten staan Hoofdstuk 1 van de Grondwet (van 1983)
  
• Het belangrijkste onderdeel, het anti-discriminatie-artikel, is Artikel 1
• Ze zijn bedacht in een tijd dat grondrechten niet vanzelfsprekend waren.
• Er wordt een onderscheid gemaakt in Klassieke- en Sociale grondrechten

Politieke tegenstellingen

• De socialisten willen algemeen kiesrecht, de liberalen en de confessionelen niet
  
• De confessionelen willen geld voor bijzonderde scholen, de liberalen en de socialisten niet
• De confessionelen en socialisten besluiten op elkaars voorstellen te gaan stemmen, waardoor er toch een meerderheid ontstaat.
• Hierdoor worden de liberalen buiten spel gezet

Pacificatie

1917

• Pacificatie betekent letterlijk: vredestichting
  
• Er werd tussen de partijen politieke vrede gesloten door een oplossing te vinden voor een aantal politieke problemen

Belangrijkste gevolgen van de Pacificatie (1)

• Er komt een einde aan de Schoolstrijd: zowel Openbaar- als Bijzonder onderwijs krijgen nu geld van de overheid

• Er komt Algemeen Kiesrecht voor mannen (vanaf 25 jaar)

• Er komt kiesrecht voor vrouwen (1917: passief kiesrecht, 1919: actief kiesrecht)

Belangrijkste gevolgen van de Pacificatie (2)

• Er komt een verandering van het kiesstelsel: het districtenstelsel wordt vervangen door evenredige vertegenwoordiging. Dit hebben we tegenwoordig nog steeds.

• Einde van de politieke macht van de Liberalen: pas in 2010 komt er weer een Liberale minister-president, Mark Rutte

Rechten 1e kamer

• contoleren van de 2e kamer
• Recht van budget
• Recht van interpellatie
• Recht van enquête

Rechten 2e kamer

• Controleren van de regering
• Recht van initiatief
• Recht van amendement
• Recht van enquête 
• Recht van budget

PO

• Iedereen maakt een eigen PO. Dus geen dubbele onderwerpen. 
• Presentatie van 15 min
• Zelf in te plannen bij de docent
• Tip: plan in 1e half jaar, daarna focus op examens!