17.1 DNA in je cellen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Nectar 17.1 

Leerdoelen

- beschrijven hoe is DNA opgebouwd: inclusief 3' en 5'

- bouw en functie van verschillende soorten DNA en RNA kunnen beschrijven

- beschrijven hoe DNA zit verpakt in de cellen (histonen)

- wat zijn STR's en hoe worden ze gebruikt bij verwantschapsanalyse?

Eerst even herhalen

(sla dit deel over als je de herhalingsvragen over de cel goed hebt gemaakt)

van organisme naar adenine

DNA buiten de celkern: 

• mitochondriën
• chloroplasten
• plasmiden (bacterie)

Histonen en DNA

DNA is een lange keten van nucleotiden

nucleotide = bouwsteen DNA

Bouw nucleotide

Oriëntatie: Elke streng heeft een 3'-kant en een 5'-kant. De 3'-kant is de kant waar de streng eindigt met de suiker (er komt een vrij OH-groep), de 5'-kant is de kant die eindigt met de fosfaatgroep

DNA-

molecuul

En dan naar 6V 17.1

Tip: Let vooral op de verschillen met de 4V stof

Bestudeer 17.1 en gebruik de volgende dia's als ondersteuning.

Genoom

DNA bevat genen: coderend DNA.

Elk gen codeert voor 1 eiwit m.b.v. de volgorde van A, T, C en G.

Daarnaast bevat DNA veel niet-coderend DNA (bijna 98%)

Functie: template voor het maken van rRNA of tRNA en het aan- en uitzetten van genen.

Buiten de kern heb je ook DNA in de mitochondriën.

mtDNA. 

Hierop staan genen voor eiwitten die betrokken zijn bij de dissimilatie (in mitochondria) en verschillende typen RNA die betrokken zijn bij de translatie (paragraaf 17.3).

MtDNA erft voornamelijk via de moeder over.

Waarom?

mtDNA

Mitochondriën overgedragen via moeder (bijna altijd)

steeds meer mutaties in de tijd

=

moleculaire klok

Hoe wordt mtDNA doorgegeven aan nakomelingen?

1. via de vader
2. via de moeder
3. willekeurig
4. via beide ouders

Waarom is mtDNA handig voor stamboomonderzoek?

1. het verandert weinig in de loop der tijd
2. het is alleen bij mannen aanwezig
3. het wordt alleen doorgegeven aan dochters
4. het verandert veel in de loop der tijd

t-RNA

De volgende informatie gaat over t-RNA. Dit is nodig bij de eiwitsynthese. 

www.bioplek.org

Waar ligt de genetische code voor
tRNA in het celplasma?

1. mt DNA
2. c DNA
3. mt DNA en c DNA

Short tandem repeats

- Stukken niet-coderend DNA

- Bestaan uit een aantal herhalingen

- Door het aantal herhaling op een plek te bepalen, kan van elk persoon een genetisch profiel worden gemaakt. Wordt gebruikt voor verwantschap vast te stellen.

BRON 3

Waarom heeft

een individu

twee herhalingen

voor 1 locus?

Bij bron 3: Welke combinatie kan een zoon niet hebben?

1. D7S280 8/9
2. D7S280 9/12

Hoe worden STR's gebruikt bij verwantschapsanalyse?

1. Door het vergelijken van de bloedgroep tussen individuen
2. Door het vergelijken van de kleur van de ogen tussen individuen
3. Door het vergelijken van het aantal herhalingen tussen individuen
4. Door het vergelijken van de lengte van het DNA tussen individuen

Welke onderwerpen waren nieuw?

Welk onderwerp wil je de volgende les bespreken?

Extra uitlegvideo's

Vind je het lastig? Bekijk dan nog een extra uitlegvideo.

een populaire manier om DNA aan de man /vrouw te brengen ;)  Dwdd

kan je zelf naar keuze bekijken