3.1 Zintuigen en prikkels A

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 3

Waarnemen

Deze les

• Planning It's Learning
• Terugblik 'Superzintuigen' van Freek Vonk
• Leerdoelen
• Uitleg over 3.1 deel 1 
• Opdrachten maken
• Leerdoelencheck! (laatste 5 minuten)

Leerdoelen

• de betekenis van het begrip prikkel en impuls omschrijven.
• de zintuigen van een mens benoemen met bijbehorende prikkel.
• in een schematische tekening de zintuigen van de huid benoemen (bron 3 op blz. 66).

Zintuigen

Welke zintuigen hebben wij? 

• Gehoorzintuig
  
• Lichtzintuig
  
• Reukzintuig
  
• smaakzintuig
  

• Warmtezintuig 
• koud zintuig
  
• tastzintuig
  
• pijnzintuig
  

Waar reageer je op 

Waar reageer je op ?

Je reageert op prikkels:

informatie uit je omgeving

(verandering in intern of extern milieu) 

Welke zintuigen heb je?

Proefje (tweetallen)

Één van jullie doet zijn/haar ogen dicht. De ander pakt een voorwerp uit de tas en geeft het.

Probeer te raden wat het voorwerp is.

Daarna draaien jullie de rollen om.

• Welke delen van je handen heb je vooral gebruikt? 

zintuigen in de huid

• warmtezintuig
  
  prikkel: hogere temperaturen 
• koudezintuig
  
  prikkel: lagere temperaturen 
• tastzintuig
  
  prikkel: hoe voelt iets aan 
• pijnzintuig
  prikkel: pijn

Welke zintuigen in de huid heb je gebruikt met het raden?

Aan de slag (3.1)

Maak opdracht 3 en 5 op blz. 109  

Klaar?

• Lees eerst "Hoe verwerkt je lichaam prikkels?" op blz. 67 en 68 in leerboek
•  begin dan met opdrachten 6 t/m 16 op blz. 110 - 112 in werkboek

Leerdoelencheck (5 minuten)

• de betekenis van het begrip prikkel en impuls omschrijven.
• de zintuigen van een mens benoemen met bijbehorende prikkel.
• in een schematische tekening de zintuigen van de huid benoemen (bron 3 op blz. 66).

Deze les

• Wat weten we nog?
• Leerdoelen
• Filmpje
• Uitleg 3.1 deel 2
• Opdrachten maken
• Leerdoelencheck 

Leerdoelen

• uitleggen hoe je lichaam op prikkels reageert, vanaf de prikkel tot aan de reactie.
• de drie onderdelen van het zenuwstelsel benoemen en de taak ervan omschrijven.
• de drie soorten zenuwen onderscheiden en hun verschillen uitleggen.

Herhaling: wat is de prikkel voor je...

Oog

Oor

Neus

Tong

Huid

licht

geluid

geurstoffen

smaakstoffen

temperatuur

pijn

vormen

Hoe reageert je lichaam op een prikkel?

• Zenuwstelsel: hersenen, ruggenmerg en zenuwen

1. Zintuigen vangen prikkels op
2. zintuig zet prikkels om in berichten (impuls)
3. impuls gaan via zenuwen naar je hersenen
4. Impulsen worden in je hersenen verwekt tot gedachten 

• hersenen versturen weer via de zenuwen impulsen 

Daardoor kan de rest van je lichaam reageren op de 

prikkels.

Zet de gebeurtenissen in de juiste volgorde.

1

2

3

4

5

Zenuwcel

De zenuwcel bestaat uit een cellichaam met een celkern.

Aan het cellichaam zit een lange uitloper waarover/ waardoor de impuls word verstuurd

Gevoelszenuwcellen: impuls vanaf zintuigen naar hersenen/ruggenmerg. Lange uitlopers.

Schakelcellen: zitten in je ruggenmerg en verbinden de gevoel- en bewegingscellen. Korte uitlopers. 

Bewegingszenuwcellen: impuls vanuit ruggenmerg/hersenen naar spieren of klieren. Lange uitlopers.

Soorten zenuwcellen

Van prikkel naar reactie

1. Geurprikkel komt bij reukzintuig: wordt omgezet in impuls.
2. Impuls gaat via gevoelszenuwen naar hersenen.
3. Bij hersenen ben je je bewust van de geur (banaan). Schakelcellen geven impulsen door in hersenen/ruggenmerg.
4. Hersenen reageren: sturen impulsen naar je spieren. Via bewegingszenuwen.
5. Actie: banaan oppakken.

Hersenen

'Selecteren' informatie.

Reageren vooral op 'nieuwe' prikkels.

Hersencentrum = gebied voor 

bepaalde impulsen (bv. zicht).

Voorbeeld: tikken van klok.

Leerdoelencheck

Als je deze vragen goed hebt, mag je een aantal opdrachten overslaan!

Welke soort cellen verbinden de zintuigen met de hersenen?

1. Gevoelszenuwcellen
2. Schakelcellen
3. Bewegingszenuwcellen

Welke soort cellen verbinden de hersenen met de spieren?

1. Gevoelszenuwcellen
2. Schakelcellen
3. Bewegingszenuwcellen

Wat is de weg van het geluid naar je hersenen?

-->

-->

-->

-->

-->

-->

Je bent je nu bewust van de prikkel

Je hersenen beslissen hoe je op de prikkel gaat reageren

Je hersenen sturen berichten via de zenuwen

De berichten van je hersenen "vertellen" hoe je lichaam moet reageren. 

Elk zintuig zet prikkels om in berichten. Deze berichten heten impulsen

Zenuwen brengen deze berichten naar je hersenen

Wat is de taak van zintuigen?

Opdrachten

Maak: 6 t/m 16 (huiswerk voor volgende les) op blz. 110 -112 van werkboek.

Klaar? Heel 3.1 nakijken met de uitwerkingen: geef aan welke vragen je besproken wilt hebben.

Overslaan als je de leerdoelencheck goed had: 7, 8 en 12