4.4 Arbeiders strijden voor hun rechten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

4.4 Arbeiders strijden voor hun rechten

Wat gaan we vandaag doen?

• Terugblik 4.3
• Uitleg 4.4
• Maken: 1,4,6,7,9,10,11,13 

Terugblik

• Koninkrijk
• Liberalen en Conservatieven
• Grondwet van 1848 

Standensamenleving                     Klassenmaatschappij

Geestelijkheid

Adel

Derde stand

Ondernemersklasse

Middenklasse

Arbeidersklasse

Industriële Revolutie in Nederland

• Stoommachines, fabrieken, steden en zware industrie
• Infrastructuur: Havens, Spoorwegen, Mijnen, Grondstoffen
• Fabrieken en omstandigheden
• Arme mensen: liefdadigheid (van wie?)
• Klassenmaatschappij met veel ongelijkheid

Situatie in Nederland

• Rijke mannen kiesrecht (op wie stemden zij?)
• Liberalen: vrij, weinig regels 
• Weinig regels
• Slechte omstandigheden

Socialisme

• Rond 1850, Karl Marx
• Opkomen voor de arbeiders
• Klassenstrijd tussen arm en rijk -> Revolutie ==> Geen privé-bezit en einde klassenmaatschappij

Sociaaldemocratie

• Gematigde stroming binnen het socialisme
• Opkomen voor arbeiders
• Geen revolutie, niet tegen privé - bezit, wel betere omstandigheden
• Vreedzame manier ==> bv via Vakbond

Vakbonden

• Arbeiders met hetzelfde beroep
• Onderhandelen met fabriekseigenaren
• Betere omstandigheden
• Niet luisteren -> stakingen
• Moesten er wel sociaaldemocraten in het parlement komen. Waarom was dat lastig?

Sociale kwestie

• Armoede arbeidersklasse: groot probleem = Sociale kwestie
• Socialisten wilden verbetering en liberalen waren bezorgd
• Langzaamaan enige verbeteringen: verbod op vakbonden opgeheven en eerste sociale wet in 1874: Kinderwetje van van Houten

Sociale wetten 

• Verbetering leef en werkomstandigheden
• Eisen aan sociale woningen
• Leerplicht
• Betere medische zorg
• Aanleg riolering

Sociaaldemocratische arbeidspartij

• SDAP 1894
• Opkomen voor arbeiders:

- Kortere werktijden en hogere lonen

- Kiesrecht

1917 /1919(algemeen kiesrecht)

Opdracht

1. Welke standpunten hoorden rond 1850 bij de sociaaldemocraten?

2. Welke partijen zijn vandaag nog sociaaldemocratisch? 

3. Wat zijn standpunten van deze partijen?

Aan de slag

Maken: 1,4,6,7,9,10,11,13