Hoofdstuk 5 Verzorgingsstaat

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Verzorgingsstaat

5.1: Wat is een verzorgingsstaat?

5.2: Ontwikkeling van de verzorgingsstaat

5.3: Onderwijs

5.4: Gezondheidszorg

5.5: Sociale zekerheid

5.6: De betekenis van werk

Verzorgingsstaat

De overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn van haar inwoners

Welvaart

de mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun behoeften te vervullen

Welzijn

de mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke gezondheid

Een menswaardig bestaan

--> sociale grondrechten

Zelf lezen 

blz 206 t/m 209

Maken  blz. 152 vr. 1 t/m 5 (startvragen) + blz. 153 vr. 8 en 9

5.2: Ontwikkeling van de verzorgingsstaat

Je kunt de ontwikkeling van de verzorgingsstaat omschrijven

Een tijdlijn

Eerste helft 19e eeuw: NL Nachtwakersstaat: overheid zet zich het meeste in voor de veiligheid van burgers

Tweede helft 19e eeuw: veel armoede -> ontstaan van vakbonden

Opbouw: Sociale wetten 

Uitbouw: positie werknemers verbeterde

Paradox van verzorgingsstaat

verzorgingsstaat heeft succes: mensen worden steeds ouder

tegelijkertijd wordt de financiële druk steeds groter -> minder mensen betalen voor meer mensen

Participatiesamenleving

"een samenleving waarin mensen meer verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven en omgeving"

-> vaker mantelzorg

Huiswerk

Maken. blz. 157 vr. 2,3,4 (startvragen) + blz.158 vr. 7

Oefenvragen H1 & 5.1 + 5.2

Uitgangspunten of principes die mensen belangrijk vinden in hun leven noemen we...?

1. Normen
2. Waarden
3. Gewoontes
4. Belangen

Een maatschappelijk vraagstuk gaat over een kwestie op...

1. Macroniveau
2. Mesoniveau
3. Microniveau

Wat is het verschil tussen manipulatie en indoctrinatie?

Hoe noemen we het recht op onderwijs, huisvesting, gezondheidszorg en bestaanszekerheid samen?

1. Noodzakelijke rechten
2. Sociale grondrechten
3. Menswaardige rechten

Welvaart

Welzijn

de mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om aan hun behoeften te voldoen

de mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke gezondheid

Een verzorgingsstaat waarbij de waarde gelijkheid belangrijk is en het niveau van de voorzieningen hoog is noemen we een...

1. Sociaal-democratische verzorgingsstaat
2. Liberalistische verzorgingsstaat
3. Corporatistische verzorgingsstaat

Leg de paradox van de verzorgingsstaat uit

Maken

 blz. 157 vr. 2,3,4 (startvragen) + blz.158 vr. 7

Klaar? Maak opdracht 8

5.3: Onderwijs

Na deze les weet je wat we in Nederland met het onderwijs willen bereiken en in hoeverre dat lukt

Doelen van het onderwijs

1. Burgerschapsvorming
2. Een goed opgeleide  beroepsbevolking
3. Kansengelijkheid

Burgerschapsvorming

Voorbereiding op deelname aan de maatschappij

Burgerschap zit in bijna alle vakken

Een goed opgeleide beroepsbevolking

Belangrijk voor burgers: kennis op peil houden voor (eventueel) nieuwe baan

Belangrijk voor overheid: meer mensen die werken = meer mensen die belasting betalen

Maar: betekent niet dat iedereen universitair opgeleid moet zijn

Hoe zorg je voor goed opgeleide beroepsbevolking

Leerplicht & kwaliteitscontrole

Leerplicht van 5 tot 16 -> kwalificatieplicht 

tot je 18e naar school als je geen startkwalificatie hebt 

= mbo2 havo of vwo 

Aan de slag

mk. blz. 161 vr. 2,5,6 (startvragen) + blz.162 vr. 9  

5.4 Gezondheidszorg

Het recht op goede, betaalbare geestelijke en lichamelijke zorg = een grondrecht

Participatiesamenleving

oorzaak: te hoge zorgkosten en te weinig zorgpersoneel door vergrijzing 

Gevolg: overheid verwacht dat we dingen zelf gaan oplossen "zelfredzaamheid" --> bijvoorbeeld mantelzorg

Zorgverzekering

Vrije markt, maar wel met regels dus --> gereguleerde markt

Vanaf je 18e: zorgverzekering

Heb je te weinig inkomen? -> zorgtoeslag

Ontwikkelingen in de zorg

Innovaties	Vergrijzing
Uitvindingen & technologische ontwikkelingen	Microniveau: families & gezinnen -> beroep op mantelzorg Macroniveau -> ouderenzorg staat onder druk

Zorgen over ongezonde leefstijl

Aan de slag

blz. 166 vr. 2,3,5 (startvragen) + blz.168 vr.11, blz.169 vr.14

5.5: Sociale zekerheid

Na vandaag kun je uitleggen met welke uitdagingen ons sociale zekerheidsstelsel te maken krijgt 

Sociale zekerheidsstelsel

-> bestaanszekerheid bieden

Zelf lezen blz 229

Uitdaging 1: vergrijzing en ontgroening

Steeds minder mensen betalen voor steeds meer mensen

-> door langere levensverwachting

-> doordat mensen minder kinderen krijgen

Uitdaging 2: veranderingen op de arbeidsmarkt

Meer mensen met tijdelijk werk -> zijn vaak werkloos tussendoor

Meer zzp-ers die geen premies betalen

Uitdaging 3: blijvende afhankelijkheid

Voor sommige mensen voordeliger om blijvend een uitkering te houden

Bij een hoger inkomen ook geen recht meer op toeslagen = uiteindelijk onderaan de streep meer zelf betalen

Uitdaging 4: onterecht gebruik

Soms sprake van fraude: mensen bleken helemaal geen recht te hebben op de uitkering of ontvangen te veel

Maatregelen om te besparen

1. AOW leeftijd omhoog
2. Vast werk stimuleren
3. Uitkeringen verkorten
4. Begeleiding
5. Controleren

Huiswerk

mk. blz. 170 vr. 3,4,5 (startvragen) + blz.171 vr. 8 en 9

5.6: de betekenis van werk

Na vandaag weet je welke rol werk speelt in onze huidige maatschappij en in de toekomst

Waarom werken we?

Materiële behoefte: geld

Immateriële behoefte: sociaal contact, waardering, zelfontplooiing

Werk als recht & plicht

Grondwet: overheid heeft inspanningsverplichting om te zorgen voor werkgelegenheid -> genoeg banen

Jij hebt maatschappelijke plicht om door werk iets bij te dragen

Sociale ongelijkheid

sociale mobiliteit biedt de mogelijkheid om je omhoog te werken 

 Maar: dit is niet voor iedereen mogelijk

-> ongelijke ontwikkelkansen op de arbeidsmarkt = sociale ongelijkheid

Bijvoorbeeld: discriminatie op etnische achtergrond of geslacht

Inclusieve arbeidsmarkt

Testen of werkgevers discrimineren

Subsidies

Vrouwenquotum

Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt

Flexibilisering

Technologisering 

Globalisering

Huiswerk

mk. blz. 174 vr. 3,4,6 (startvragen) + blz.175 vr.8 en 9 + blz.180 'Test je kennis'