Tijd en structuur

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wat doen we vandaag? 

• herhaling begrippen vorige week 
• leerdoelen deze week 
• interactieve instructie  
• voorbereiden mondeling

leerdoelen vorige week  

Je kunt de volgende begrippen toepassen tijdens het vertellen over het gelezen boek:

- spanning;

- open plekken;

- 4 verschillende manipulatietechnieken.

Benoem één van de vier manipulatietechnieken die een schrijver kan gebruiken om open plekken te creëren.

Wat is het nut van het lezen van fictie? Denk aan de instructie van vorige week!

Leerdoelen week 4

Je kunt de volgende begrippen toepassen tijdens het vertellen over het gelezen boek:

- ab ovo;

- in medias res;

- post rem;

- flashback;

- flashforward;

- verteltijd en vertelde tijd;

- open en gesloten einde;

- verhaallijn. 

Chronologische en niet chronologische volgorde

• Als de gebeurtenissen precies worden verteld op de volgorde waarin ze plaatsvinden, spreken we van een chronologische volgorde. Het verhaal begint dan ab ovo: bij het begin
• ab ovo is een Latijnse uitdrukking en betekent: vanaf het ei. 

Chronologische en niet chronologische volgorde

• Het verhaal begint op een moment dat er al het nodige is gebeurd. Je valt als lezer dan midden in het verhaal: in medias res. 
• In medias res is Latijns voor: in het midden van de zaken.
• Later kom je door middel van flashbacks achter vroegere gebeurtenissen. In het verhaal wordt dan voor een langere tijd teruggesprongen in de tijd. 
• Flashforwards kunnen ook voorkomen. Dit zijn vooruitwijzingen in een verhaal.
• Flashbacks  en flashforwards. zorgen voor een niet-chronologische volgorde van het verhaal. 

Chronologische en niet chronologische volgorde

• Een verhaal kan zelfs helemaal met het einde beginnen: post rem. 
• Ook hier kom je door middel van flashbacks de voorafgaande gebeurtenissen te weten.
• Post rem is ook een Latijnse uitdrukking en betekent: na de zaak. 

Welke drie volgordes kan een schrijver hanteren om een verhaal te vertellen?

Sprookjes beginnen vaak met de zin 'Er was eens..'. Op welke manier begint zo'n sprookje dan?

1. ab ovo
2. in medias res
3. post rem

Leg jouw antwoord op de vorige vraag uit.

Tijdverdichting en tijdvertraging

• Bij tijdvertraging lijkt de lezer meer tijd nodig te hebben om de beschrijving van de gebeurtenissen te lezen (verteltijd), dan dat de gebeurtenissen in werkelijkheid duren (vertelde tijd). 
• verteltijd: tijd die je nodig hebt om te lezen. 
• vertelde tijd: tijd die de gebeurtenissen in werkelijkheid (zouden) duren. 

Tijdverdichting en tijdvertraging

• Bij tijdverdichting is het omgekeerde het geval: de vertelde tijd is groter dan de verteltijd. Gebeurtenissen die in werkelijkheid lang duren, worden dan in enkele zinnen beschreven.

Is er in de volgende zin sprake van tijdvertraging of tijdverdichting?
De man haalde snel zijn pistool uit de band van zijn broek en stak zijn hoofd om het hoekje van de muur. Voordat zijn tegenstander het doorhad, had hij hem al neergeschoten.

1. tijdvertraging
2. tijdverdichting

Leg het antwoord op de vorige vraag uit en gebruik daarbij de begrippen 'verteltijd' en 'vertelde tijd'

Open en gesloten einde

•  Bij een gesloten einde komt er een duidelijk eind aan de gebeurtenissen. Je blijft als lezer niet met onbeantwoorde vragen zitten. 
• Een verhaal heeft een open einde als niet alle vragen worden beantwoord. De lezer wordt op die manier uitgenodigd om zelf na te denken over wat er nog zou kunnen gebeuren. 
• Vaak krijg je wel wat informatie van de schrijver aangereikt om je een idee te vormen over de afloop.

Verhaallijnen

• Als je de belangrijkste gebeurtenissen op een rij zet, heb je de verhaallijn.
• Tussen deze gebeurtenissen bestaat normaal gesproken een samenhang. 
• Sommige verhalen hebben meer dan één verhaallijn. De reeksen gebeurtenissen hebben dan een eigen ontwikkeling. 
• Een schrijver kan ook in verschillende verhaallijnen verschillende personages hoofdfiguur laten zijn.

Verhaallijnen

voorbeeld verhaallijn

Leerdoelen

Je kunt de volgende begrippen toepassen tijdens het vertellen over het boek

- ab ovo, in medias res, post rem;

- flashback en flashforward;

- verteltijd en vertelde tijd;

- open en gesloten einde;

- verhaallijn. 

Domeinwerk

Start met het voorbereiden van jouw mondeling door de vragen te beantwoorden uit de vragenlijst.