2.1 - Ongeslachtelijke voortplanting (4VWO)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 2 - Voortplanting

4 VWO

Thema 2 - Voortplanting

2.1 - Ongeslachtelijke voortplanting

2.2 - Geslachtelijke voortplanting

2.3 - Hormonen

2.4 - Zwanger

2.5 - Seksualiteit

2.6 - SOA's en geboorteregeling

2.7 - Ongewenst kinderloos

Wat is...

Celdeling

Mitose

Meiose

2.1 - Ongeslachtelijke voortplanting

Doelen van deze paragraaf

Je kan de gebeurtenissen tijdens de celcyclus beschrijven en toepassen

Je kan uitleggen dat door ongeslachtelijke voortplanting nakomelingen ontstaan die gelijk zijn aan de ouder

Je kunt standpunten over klonen toelichten aan de hand van biologische en ethische argumenten

Celdeling

Een cel deelt zich tot twee identieke cellen

Mitose

Gebeurt in elk organisme om kapotte of afgestorven cellen te vervangen

Kan ook manier van voortplanting zijn (ongeslachtelijk)

Natuurlijke wijze

Uitlopers / Knollen / Bollen / Wortelstokken

Alleen bij planten, eencelligen en sommige soorten schimmels

Kunstmatige wijze

Stekken - stuk van plant afsnijden, op snijvlak ontwikkelen wortels en uiteindelijk groeit de plant

 Weefselkweek - Weefsel van plant in voedingsbodem brengen, zo ontwikkelt het tot kloon van moederplant

Celcyclus

Chromosomen spiraliseren aan begin celdeling -> kort en dik

Celdeling begint met kerndeling (mitose)

Daarna plasmagroei

Vervolgens deling tot twee cellen

Levenscyclus van de cel

Binas 76

G1: groei en aanmaak eiwitten

S: Verdubbeling DNA

G2: groei en aanmaak organellen&eiwitten

M: Cel splitst in moeder- en dochtercel

Celdeling

M-fase (mitose) -> cel deelt zich

Van M-fase tot M-fase: interfase

Halverwege interfase: S-fase (synthese-fase)

Controlestappen tijdens G1 fase, S fase en G2 fase

Iets fout? -> geprogrammeerde celdood

Mitose

Elk chromosoom bestaat uit 2 chromatiden

Worden uit elkaar getrokken bij deling

Mitose

Centriolen - kleine cilindertjes van eiwitbuisjes

Centrosoom - gebied in dierlijke cel waarin twee centriolen liggen

Centrosomen bewegen tijdens mitose naar polen van de cel. Hiermee vormen ze trekdraden (microtubili) door de cel

Trekdraden vormen een 'koepel' om chromosomen (kernspoel)

Mitose

Klonen

Klonen

Embryosplitsing -> klompje cellen opgesplitst en in verschillende baarmoeders geplaatst

Celkerntransplantatie -> celkern uit eicel gehaald en vervangen door celkern uit volwassen cel en in baarmoeder van ander dier (van zelfde soort) geplaatst

Klonen

Ethische argumenten:

- Niet experimenteren met dieren

- Niet ingrijpen in ontstaan nieuwe organismen

Biologische argumenten:

- geboren met afwijkingen

- grotere kans op ziekten

- kortere levensverwachting

Vragen

Wat is ongeslachtelijke voortplanting?

1. Voortplanting door seks
2. Voortplanting zonder seks
3. Voortplanting zonder geslachtscellen
4. Voortplanting met geslachtscellen

Bij een weefselkweek groeit een klein stukje weefsel uit tot een nieuwe plant. Vindt hierbij mitose plaats?

1. Ja
2. Nee
3. Alleen aan het begin
4. Alleen aan het einde

de M-fase noemen we ook wel de:

1. interfase
2. meiotische fase
3. Mitose
4. groeifase

In de interfase ....

1. Gaan de chromosomen in het midden van de cel liggen
2. Worden chromosomen zichtbaar doordat ze spiraliseren
3. Worden de chromatiden uit elkaar getrokken
4. Vormen zich spoeldraden

Wat betekent de S in S-fase?

1. Standaard
2. Synthese
3. Supernormaal
4. Stagnerende

Tijdens de S-fase

1. verdubbelt elk DNA-molecuul
2. Groeit de cel, en maakt organellen en eiwitten
3. De cel verdeelt het DNA in twee identieke delen

Welke vorm van klonen kan je uitvoeren bij een volwassen dier?

1. Embryosplitsing
2. Celkerntransplantatie

Aan het werk

Opdracht 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9

Volgende uur: 2.2

Extra uitleg

Celcyclus: https://www.youtube.com/watch?v=7_4U8qMHhzM