1.1 Het leven van jager-verzamelaars

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom bij geschiedenis

Les 1.1 Het leven van jager-verzamelaars

Deze les

Terugblik vorige les

Uitleg paragraaf 1.1

Aan de slag: huiswerk 1.1

Maar eerst

Check aanwezigheid

Tijdvak 1: De tijd van jagers en boeren

Lesdoelen

In deze paragraaf leer je:

- op welke bronnen onze kennis van de prehistorie is gebaseerd.

- hoe de moderne mens zich over de wereld verspreidde

- welke levenswijze jagers-verzamelaars hadden.

- hoe jager-verzamelaars hun gedachten tot uiting brachten.

Korte beginopdracht met z'n 3-en

Interviewer, geïnterviewde of observeren

• Eerste is een ooggetuige die wordt geïnterviewd over de eerste maanden van de coronacrisis
• Tweede is een ooggetuige die wordt geïnterviewd over de tweede wereldoorlog
• Derde is een ooggetuige over de tijd van jagers en verzamelaars

Probleem? 

• Coronacrisis --> zelf meegemaakt
• Tweede wereldoorlog --> gehoord van opa en oma?
• Jagers en verzamelaars --> tsja... iedereen die toen leefde is er niet meer..

Sterker nog, van die tijd zijn er geen geschreven bronnen

Bronnen uit de prehistorie

Prehistorie = voorgeschiedenis (tot +/- 3000 v Chr, ontstaan v/h schrift in Midden Oosten)

Bronnen zijn rotstekeningen, botresten, potscherven, voetafdrukken --> bestudeerd door archeologen --> maar daaruit blijkt vaak niet wat ze dachten 

Coldcase: Ötzi 

Ötzi als ijsmummie

Reconstructie van Ötzi

Coldcase: Ötzi 

Hoe zijn wetenschappers tot die reconstructie gekomen?

En weten we misschien nog wel meer?

Kijkvraag deel I

Leg uit waarover de voorwerpen die Ötzi bij zich had ons kennis kunnen geven?

0

Kijkvraag: Leg uit waarover de voorwerpen die Ötzi bij zich had ons kennis kunnen geven?

Kijkvraag deel II 

Welke theorieën hebben de onderzoekers betreft de tatoeages?

0

Welke theorieën hebben de onderzoekers betreft de tatoeages?

Kijkvraag deel III

Uit de prehistorie zijn er enkel ongeschreven bronnen overgebleven. Leg uit dat er veel onzekerheden zijn over de geschiedenis uit deze periode

0

Uit de prehistorie zijn er enkel ongeschreven bronnen overgebleven. Leg uit dat er veel onzekerheden zijn over de geschiedenis uit deze periode.

Evolutie?

Australopithecus

4 milj. jaar geleden

Homo Habilis

Homo Erectus

2 milj. jaar geleden

Homo Neanderthalensis

Homo Sapiens Sapiens

200.000 jaar terug

Verspreiding van de Homo sapiens

De eerste mens 

• Rond 50.000 v.chr. beginnen homo sapiens te verspreiden vanuit Afrika. 

• Dankzij het lage zeeniveau kon Homo sapiens zich makkelijk verplaatsen. 
  
  

• Als eerste ging ze naar het Arabische schiereiland waarna ze zich langzamerhand gingen verspreiden. 

Hoe leefden de jager-verzamelaars?

De eerste mensen waren jager-verzamelaars. 

De jager-verzamelaars waren nomaden, dus mensen die van de ene plek naar de andere plek trokken en geen vaste verblijfplaats hadden.

Waarom? Grote/kleine groepen?

Hoe leefden de jager-verzamelaars?

Nomaden: 

1. voedsel op, dan verder trekken. 

2. Weinig bezit, want alles moet je meesjouwen

3. Kleine groepen

Taakverdeling: man en vrouw

Mannen jagen, vrouwen zorgen en verzamelen

Werktuigen

Alleen grove werktuigen, zoals stenen bijlen zonder steel. 

Vanaf 50.000 v.C. ingewikkeldere werktuigen: visnetten van plantenvezels, weerhaakjes van been en wapens met meerdere onderdelen (pijl en bogen) 

Wat zie je? Wat zou het kunnen voorstellen? Waarom is het gemaakt?

Gedachten en kunst

Jagers-verzamelaars gebruikten ook kunst om hun gedachten te uitten. Vanaf 30.000 v.C. zijn er kunstige bronnen gevonden.

 Wat de kunst precies betekende weten we niet, maar er wordt wel gedacht dat er een betekenis achter zit. Bijvoorbeeld om goden tevreden te stellen of om vruchtbaarheid te bevorderen. De kunst laat zien dat de cultuur ingewikkelder werd. Men ging denken in symbolen.

Aan de slag met 1.1

Opdracht 1 t/m 5

Opdracht 11, 12, 14 en 15

Helemaal klaar? Lees de bladzijden nog eens goed door

Check-out

Op welke bronnen is onze kennis van de prehistorie gebaseerd?

Hoe verspreidde de mens zich over de wereld?

Hoe leefden de jagers-verzamelaars?

En hoe brachten ze hun gedachten tot uiting?

Juist

Onjuist

Alles uit het verleden kan als bron dienen.

De prehistorie is de tijd van jagers en boeren.

Onze kennis van de prehistorie is gebaseerd op ongeschreven bronnen.

Over de leefwijze van de jager-verzamelaars is minder bekend dan over hun denkwijze.

Over individuele mensen en gebeurtenissen in de prehistorie is weinig bekend.

Voor archeologen zijn teksten de belangrijkste bron van kennis.

Lees de tekst 'jager-verzamelaars'.

Juist

Onjuist

Alle mensen leefden tot 9000 v.C. van jagen en verzamelen.

Mannen hielden zich bezig met de jacht en strijd tegen wilde dieren en andere mensen.

Jager-verzamelaars zijn nomaden met een vaste woonplaats.

Jager-verzamelaars hadden veel bezittingen.

Jager-verzamelaars hadden vaak een basiskamp van waaruit ze op pad gingen.

Jager-verzamelaars leefden in groepen van enkele honderden mensen.

Vrouwen zorgden voor de kinderen en verzamelden plantaardig voedsel.

Werktuigen van jager-verzamelaars waren eerst grof en later ingewikkeld.

www.google.com