2 ONGELIJKHEID en emancipathie

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

examenvragen

bron 1 De vrouw van koning Willem II schrijft in een brief:  

  

Willem heeft de opdracht gegeven voor een grondwetswijziging. Deze opdracht heeft de steun van het volk en is precies op het juiste moment gegeven. Daarom is de onrust afgenomen

1 In welk jaar heeft koning Willem II de opdracht uit de bron gegeven?  

  

 2 De vrouw van koning Willem II geeft hem een compliment. Zij doet net alsof hij uit zichzelf het initiatief genomen heeft om de grondwet te wijzigen. Een historica is het oneens met het compliment. Zij vindt dat Willem II gedwongen werd om de grondwet te wijzigen.  

Geef een argument waarom volgens de historica Willem II gedwongen werd om de grondwet te wijzigen.  

  

3 In 1849 overleed koning Willem II. Zijn zoon was het niet eens met de inhoud van de nieuwe Grondwet die zijn vader had laten opstellen. Daarom twijfelde hij of hij zijn vader wel wilde opvolgen als koning.  Geef een politieke reden voor zijn twijfel. 

vragen paragraaf 1

1. Wat veranderde er met de grondwet van 1848
2. noem 4 zaken die in deze grondwet staan.
   
3. Hoe werd het parlement echt de baas in Nederland

2.2 ongelijkheid en emancipathie

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen 

1) hoe in 1848 de Tweede Kamer werd gekozen

2) hoe het kiesrecht zich uitbreidde tussen 1848 en 1887  

3)  op welke manier de socialisten en confessionelen voor hun rechten opkwamen. 

2.1 tweede kamer verkiezingen in 1848

Situatie grondwet na 1848

• Er was sprake van Censuskiesrecht. Alleen mensen die belasting betalen (dus rijke mannen) mogen stemmen

• Hierdoor kregen de liberalen de overhand in het parlement en dus de macht

Ideeën van de liberalen 

• Liberalen vinden dat de overheid zich zo min mogelijk moet bemoeien met de samenleving. 
• De overheid moet zorgen voor orde en veiligheid, maar niet ingrijpen in de economie. 
• Iedereen die zijn best deed en hard werkte, zou het vanzelf beter krijgen. 

Situatie grondwet na 1848

• Naast Censuskiesrecht was er ook een Districtenstelsel

• Elk district kiest zijn eigen

     vertegenwoordiger voor

     het parlement →

nadeel?

voordeel

2.2 Het kiesrecht breidt zich uit 1848-1887

vragen vorige keer?

- censuskiesrecht

- districten stelsel?

uitleg 

Emancipatie: strijden voor gelijke rechten of krijgen van gelijke rechten. 

Tweede helft 19e eeuw: arbeiders, protestanten en katholieken voelen zich achtergesteld 

ze willen gelijke rechten - emancipatie 

Waarom ontstaan politieke partijen?

• Katholieken voelen zich achtergesteld. Zij strijden voor emancipatie: gelijke rechten als protestanten
  

• Socialisten willen de sociaal zwakkeren helpen.

• Tegen de ideeën van de Liberalen  (vooral protestanten)

Socialisten

• Alle mensen zijn gelijkwaardig. 

• Overheid moet er alles aan doen om arbeiders te beschermen

• Betere arbeidersomstandigheden (o.a. meer loon)

Pieter Jelles Troelstra (SDAP)

Ferdinand Domela Nieuwenhuis (SDB)

SDB

- 1881

-sociaal democratishe bond

ferdinand domele nieuwenhuis

1894 oprichting SDAP

Leider: Troelstra

Doel: Sociale Kwestie aanpakken

Middel: invoering algemeen kiesrecht, dus kiesrecht voor arbeiders

Confessionelen

• Confessionelen baseren hun politieke ideeën op geloof.
  
• In Nederland waren er protestanten en katholieken. Zij willen eind 19de eeuw meer rechten.

video

Herman Schaepman (Algemeene Bond van RK-kiesverenigingen)

Abraham Kuyper (ARP)

Protestanten

• 1879: A.R.P: Kuyper

• "kleine luyden" : boeren, arbeiders, kleine winkeliers

• kiesrecht voor het mannelijke hoofd van het gezin

Katholieken

• Protestant was officieel geloof in Nederland

• Katholieken achtergesteld
• 1926: Schaepman: R.K.S.P.
• Limburg, Noord-Brabant
  

Liberalen

• Hadden in 1848 geen eigen partij
• Was  ook niet nodig, want er waren nog geen andere politieke partijen en liberalen hadden de macht
• Toen andere partijen zich begonnen te organiseren moesten de liberalen wel
• Richtten in 1885 de Liberale Unie op
• De meeste mensen  die op deze partij stemden waren rijke burgers
• nachtwakersstaat
  

Johan Rudolf Thorbecke (Liberalen)

Katholieken  

- Rooms Katholieke Staats Partij (RKSP- 1926 )

- Herman Schaepman

Protestanten 

-Anti Revolutionaire Partij (ARP - 1879))

-Abraham Kuyper

-'klein luyden' 

Socialisten

- Sociaal Democratische Bond (SDB - 1881)

- Ferdinand Domela Nieuwenhuis

-Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP - 1894) 

-Troelstra

Liberalen

-Liberale Unie (1885)

Caoutchouc-artikel

1887

• De 'rubberen regel' komt in de Grondwet, waarbij het kiesrecht wordt gegeven aan volwassen mannen 'die daarvoor geschikt zijn'.
  
• Dat klinkt vaag, en dat was ook de bedoeling: de eisen konden steeds worden verlaagd. Aan deze 'rubberen' flexibiliteit dankt het artikel haar naam.
  

nu volgens wat schematische overzichten

oefenen met bronnen

Eigen rechten 

Vanuit groepen komen arbeiders, protestanten en katholieken op voor belangen

Hebben ook eigen vakbonden, kranten, radio omroepen

Dit noemen we verzuiling

SDAP (Sociaal Democratische Arbeiders Partij)

ARP (Anti-Revolutionaire Partij)

RKSP (Rooms-Katholieke Staatspartij)

Vrijheidsbond

Maarten Luther

De protestantse zuil kun je vaak herkennen aan het gebruik van namen van personen die (in de geschiedenis) belangrijk voor de protestantse kerk waren.

Christelijke Werklieden Vereeniging

De protestantse zuil gebruikt vrijwel altijd de termen: Christelijk of Protestants-Christelijk

Stoere arbeider

De arbeider wordt hier 'stoer' afgebeeld: gespierd met opgestroopte mouwen.

Klok

De klok is het symbool van zowel een nieuwe dag, als het oproepen om gehoor te geven aan de oproep van de arbeiders beweging.

Opkomende zon

Dit is het teken van een nieuwe dag: een nieuw en positief begin.

2.3 socialisten en confessionelen komen op voor hun rechten

wat weet je nog
van de protestantse zuil

wat weet je nog van
de socialistische zuil?

wat weet je nog
van de katholiek zuil

video

waar waren de confessionelen en socialisten ontevreden over? 

sociale kwestie en schoolstrijd

Emancipatie

tweede helft 19e eeuw: arbeiders, protestanten en katholieken voelen zich achtergesteld 

ze willen gelijke rechten - Emancipatie 

vraag: wat houd volgens jou de sociale kwestie in?

De schoolstrijd

Belangrijk conflict over het onderwijs

Openbaar vs Bijzonder  onderwijs

Openbaar Onderwijs

Openbare scholen

Onderwijs volgens vaste staatsregels

Staat betaalt wel

Bijzonder Onderwijs

Katholieke en protestante scholen

Onderwijs volgens regels eigen godsdienst 

Staat betaalt niet

huiswerk

paragraaf 2 af!