Par. 2.3 Delfstoffen in soorten en maten

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

Welkom! 

Welkom!

Boek, werkboek, pen en Chromebook op tafel

Log in bij LessonUp met de code

Telefoon in je tas (uit!)

Planning

• Herhalen 2.1 en 2.2
• Nakijken maakwerk 2.2
• Bespreken 2.3 (inclusief quizvragen)

Herhaling

Je gaat zelfstandig, in stilte de geologische tijdstabel invullen. Docent loopt rond voor huiswerkcontrole.

Nakijken

Wissel je blad uit met je buur.

Je buur kijkt jouw tabel na.

Zet het aantal fouten boven aan het blad. 

Een fout = leeg vak, verkeerd jaartal, spelfout in naam.

Geef eerst aan wat wordt bedoeld met het begrip 'massa-extinctie'.
Geef vervolgens aan wanneer en hoe er sprake was van massa-extincties van de dino's.

Sedimentgesteente

Stollingsgesteente

Metamorf gesteente

Kalksteen

Zandsteen

Marmer

Leisteen

Graniet

Basalt

Wat voor soort gesteente is zichtbaar op de afbeelding?

1. Graniet
2. Gneis
3. Kalksteen
4. Basalt

Welke hoofdgroep gesteente is te zien in de afbeelding? Beargumenteer je keuze met gegevens uit de bron.

Onder welke omstandigheden ontstaat metamorf gesteente?

In Zuid-Limburg komt kalksteen aan het oppervlak.
A. In welke periode is het kalk gevormd?
B. Wat waren de omstandigheden 'in Nederland'?

Bij relatieve ouderdom maak je gebruik van gesteenten die in lagen voorkomen. Meestal geldt de regel: hoe dieper een laag ligt, hoe ouder die laag. Stel je doet een bodemonderzoek. Eerst kom je een laag tegen waarin je een deel van een skelet van een dinosauriër vindt. Daaronder vind je een laag met een mammoettand. Klopt dan de regel wel? Leg je antwoord uit.

Stel je voor dat je voor een rotswand staat van horizontale gesteentelagen. Er staat een bordje bij dat de gesteenten dateren uit het Jura en het Krijt.
Gaat dit bordje over de relatieve of absolute ouderdom? Leg je antwoord uit.

Huiswerk nakijken met antwoordboekje

1 t/m 4, 5C en 6 t/m 8

Verbeter/ vul aan waar nodig, zet een krul wanneer je antwoord goed is!

Leerdoelen 2.3

1. je kunt de betekenis van de begrippen uit de paragraaf in eigen woorden omschrijven.
2. Je kunt 3 subgroepen van delfstoffen + minimaal 2 voorbeelden noemen.
3. Je kunt het verschil tussen dagbouw en schachtbouw herkennen en benoemen.
4. Je kunt uitleggen hoe en wanneer steenkool is ontstaan.
5. Je kunt uitleggen hoe en wanneer aardolie is ontstaan.
6. Je kunt uitleggen hoe aardgas uit steenkool en aardolie gevormd wordt.
7. Je kunt aangeven welke factoren bepalen hoe lang we nog kunnen doen met delfstoffen, en waar dit zo is.

Delfstoffen

Delven = graven.

1. Metalen
2. Fossiele brandstoffen
3. Diverse grondstoffen

ijzer, aluminium, goud, indium, tantaal en lithium

steenkool, aardolie en aardgas

keukenzout, grind en kalksteen (ontstaan vaak als gevolg van sedimentatie)

IJzer

Aluminium

Goud

Indium

Lithium  

Steenkool

Aardolie

Aardgas

Keukenzout

Grind

Kalksteen

Metalen

Fossiele brandstoffen

Diverse delfstoffen

Dagbouw

Schachtbouw

Lützerath

https://nos.nl/l/2459438

Noem een voordeel en een nadeel van dagbouw t.o.v. schachtbouw.

Fossiele brandstoffen

https://schooltv.nl/video/ontstaan-van-aardgas-van-plant-naar-steenkool-naar-aardgas/#q=steenkool

Sleep de gebeurtenissen op de goede volgorde. 1=start

1

2

3

4

5

6

Ondiepe zee met veel plankton en organismen

Plankton gaat dood en komt op de bodem

Dikke lagen sediment met organisch materiaal komen bovenop de laag dood plankton

Plankton wordt aardolie onder juiste druk en temperatuur

Aardolie stijgt door lage dichtheid

Ondoordringbare laag houdt aardolie tegen, waardoor olieveld ontstaat

Welke overeenkomsten zijn er in het ontstaan van steenkool en aardolie?

1. Bij beide ontstaat gas als bijproduct
2. Het heeft zuurstof nodig voor de vorming
3. Bij verbranding komt CO2 vrij.
4. Ze worden gevormd onder hogere druk en temperatuur

Wat zijn de 2 belangrijkste verschillen in het ontstaan van steenkool en aardolie?

In welke periode is steenkool ontstaan?

1. Cambrium
2. Devoon
3. Carboon
4. Tertiair

Factoren die voorraad delfstoffen beïnvloeden

1. Bevolkingsontwikkeling
2. Economische ontwikkeling
3.  Technische ontwikkeling m.b.t. moeilijk winbare voorraden
4. Vondst nieuwe voorraden die we nu nog niet kennen
5. Ontwikkeling duurzame energiebronnen