2 hv H3 Spelling - koppelteken, weglatingsteken en pvtt: -d of -dt

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

H3 Spelling

Lesdoelen

1. Ik kan koppelteken en weglatingsstreepje correct gebruiken.
2. Ik kan persoonsvormen in de tegenwoordige tijd op -d en -dt correct spellen.

Waarom is het lastig om deze woorden goed te lezen?

Lees de volgende woorden:

• autoonderdeel - autoband - autoexpert
• meeademen - meebeleefd - meeeten
• skistok - skievenement - skijas
• mangoijs - schepijs - chocoladeijs
  
  

Je gebruikt het koppelteken

in samenstellingen tussen klinkers die je ook samen kunt uitspreken, de zogenaamde 'botsende klinkers'.

Klinkerbotsing betekent dat er twee klinkers naast elkaar staan die je als één klank kunt lezen, terwijl ze bij verschillende lettergrepen horen. 

Bijvoorbeeld: stage-uren

ee - aa - oo - uu - ii - ie - ei - ij - au - ou - oe - ui

Je gebruikt het koppelteken

• om leesfouten te vermijden bij klinkerbotsing
  zo-even, stage-uren, radio-omroep, na-apen, tosti-ijzer
• in aardrijkskundige namen met een extra toevoeging
  Noord-Brabant, Zuid-Amerika, Midden-Nederland
• bij cijfers, letters en andere tekens
  $-teken, vmbo-leerling, 70-jarige, tbs-kliniek, 40+-kaas, CDA-lid

Je gebruikt het koppelteken

• bij dubbele achternamen
  Ernst Jansen-Steur, Hannie Werters- van de Hoek
• bij een functie, rang of titel
  assistent-bedrijfsleider, minister-president, adjunct-directeur
• in woorden met voorvoegsel 'niet-, non- , oud-, ex-,
  niet-roker, niet-alledaags
• tussen gelijkwaardige delen in een samenstelling
  woon-werkverkeer, haat-liefdeverhouding, peper-en-zoutstel

Wat is juist?

1. stageactiviteit
2. stage-activiteit

In het woord
'ex+ roker'
moet een koppelteken geplaatst worden.

1. Juist
2. Onjuist

In het woord
'T+ shirt'
moet een koppelteken geplaatst worden.

1. Juist
2. Onjuist

In het woord
'bijna+ botsing'
moet een koppelteken geplaatst worden.

1. Juist
2. Onjuist

rij + examen

1. rij examen
2. rijexamen
3. rij-examen

Wat valt je op aan volgende zinnen?

Dinsdagavond en woensdagavond ga ik sporten.

Fietsvakanties, werkvakanties en taalvakanties zijn best populair. 

Ik heb posters van filmhelden en filmpersonages op mijn kamer.

weglatingsstreepje

Als je een deel van een woord weglaat, mag dat met een weglatingsstreepje.

Let op: 

- als je het eind van het woord weglaat, komt het streepje bij het eerste woord aan het eind, bijv. in- en uitvoer.

- als je het begin van het woord weglaat, komt het streepje aan het begin van het tweede woord, bijv. damesjassen en -jurken.

- laat je een heel woord weg, dan gebruik je geen streepje.

Noteer het weglatingsstreepje op de juiste plek:

wielerwedstrijden en hardloopwedstrijden

Wat is goed?

1. Rode en - witte rozen
2. Rode - en witte rozen
3. Rode en witte rozen
4. Rode rozen en witte rozen

Opdrachten

H3 Spelling

havo : opdr. 1 t/m 5 

p. 98-99

vwo : opdr. 1 t/m 3 + 5 

p. 98-99

De persoonsvorm in de tegenwoordige tijd: -d of -dt?

Kies de juiste werkwoordvorm

De leerling-verpleegster ... (verbinden) de wond zo zorgvuldig mogelijk.

1. verbint
2. verbind
3. verbindt
4. verbintd

Kies de juiste werkwoordvorm

Morgen ... (worden) jij om 9.00 uur verwacht bij de orthodontist.

1. wort
2. word
3. wordt
4. wortd

Is de persoonsvorm correct gespeld?

Wanneer word je broer bevorderd tot luitenant?

1. ja
2. nee

Is de persoonsvorm correct gespeld?

Tegenwoordig ontregelt een klein beetje sneeuw het treinverkeer al.

1. ja
2. nee

-d of -dt?

Je hoort het verschil tussen -d en -dt niet.

Dit probleem komt alleen voor bij werkwoorden met in de infinitief een d voor de uitgang -en.

Voorbeelden:

aanmelden, antwoorden, landen, opladen, verbranden en vermoeden.

Zo kies je tussen -d of -dt

Bepaal eerst welk onderwerp er bij de persoonsvorm hoort

Je kiest voor -d als:

1. het onderwerp IK is

2. het onderwerp JE of JIJ is achter de persoonsvorm 

Voorbeelden:

1. Ik laad mijn telefoon op.

Antwoord ik voor mijn beurt?

2. Meld jij ons even aan?

Vermoed je ook dat dit niet klopt?

Je kiest voor -dt:

 In alle andere gevallen in het enkelvoud.

Voorbeelden:

Het vliegtuig landt om drie uur.

Verbrandt je vader zijn vinger?

Je laadt mijn iPad toch wel op tijd op?

De docent raadt je aan goed te leren.

Ezelsbruggetje!

Vervang het werkwoord in de zin door het werkwoord 'lopen', 'maken' of 'smurfen'.

... (onthouden) je deze regels goed?

... (vinden) je dat nu echt een goed idee?

Ik denk dat de verzekering de schade wel ... (vergoeden)

Als ik de pleister los trek, (bloeden) de wond weer flink

1. bloedt
2. bloed
3. bloeden
4. bloet

Opdrachten

H3 Spelling - werkwoorden

havo : opdr. 1 t/m 5 

p. 100-101

vwo : opdr. 1 t/m 5 

p. 100-101