Dans Cultuur van het Moderne

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Expressionisme in Dans 

in de eerste helft van de 19e eeuw

Leerdoelen

Je kent de volgende begrippen en gezelschappen over Dans modernisme: - Ballets Russes; - Expressionistische dans

Exotische aspecten van Ballets Russes

Ausdrucktanz van Mary Wigman

Je weet welke vormgevingsbegrippen bij dans horen en kunt deze toepassen op een nieuw voorbeeld

Je weet hoe je een examenvraag over moderne dans kan beantwoorden

Wat weet jij allemaal over
moderne dans?

Academisch Ballet

Moderne Dans

Verhalend

benen en voeten uitgedraaid

pointesdans op spitzen

grote luchtsprongen

witte tutu's

virtuositeit in divertissementen

nadruk op expressie

horizontaal gericht

blote voeten

hoekige bewegingen

losse kleding/ abstracte kostuums

paralelle beenposities

Voorstelling

• Verhaal / Thema
• Gevoelens
• Verbinding met de realiteit

Aspecten van de dans:

Vormgeving

• Ruimte
• Tijd
• Kracht
• Expressie
• Theatervormgeving

Dans analyseren:           

Aspecten dans

VOORSTELLING (WAT?):

waar gaat het over/inhoud

/verhaal/thema/

boodschap of concept

VORMGEVING (HOE?):

Hoe wordt de voorstelling

vormgegeven door middel

van dansante vormgeving

Voorstelling

Wat is het verhaal?

Wat is de bedoeling?

Vormgeving 

(van de dans bewegingen)

Hoe wordt er gedanst?

(hoe bewegen ze door de)

 Ruimte

Tijd (duur,tempo,ritme,maat)

 

Kracht

(hoe is het gebruik van het lichaam)

Theatervormgeving

Hoe/waarmee worden de dansers ondersteund?

Kostuum

Licht

Muziek

Decor

enz.

Dans - analyse

Kennis over moderne dans toepassen

Je gaat zo een aantal vragen maken over moderne dans.

De videofragmenten kan je voorafgaand aan de vraag, maar ook tijdens een vraag bekijken door een dia terug te gaan.

Bekijk nu eerst: 'De Hexentanz'

Vraag 1. Bekijk de video: Mary Wigman met haar Hexentanz uit 1913.
Mary Wigman ontwikkelt de Ausdrucktanz, een expressionistische dans. Daarin breekt ze met alle tradities van het ballet. Zo draagt ze een masker.
Leg uit aan de hand van 3 aspecten van haar dans hoe ze met de traditie van het ballet breekt.

Antwoord vraag 1

- Ze zit op de grond/ danst op de grond.

- Ze danst op blote voeten.

- Ze draagt vodden als danskleding.

- Haar dansbewegingen zijn heftig, ruw en ongewoon.

- De muziek bestaat slechts uit percussieklanken/slagwerk.

Vraag 2. Wigman is geïnspireerd door het Japanse Noh-theater waarin de acteurs maskers dragen. In de Hexentanz draagt Wigman ook een masker. De muziek bij de dans is gebaseerd op gamelanmuziek. Ze gebruikt beiden om de expressie van haar dans te vergroten.
Leg dit voor uit voor beiden.

Antwoord vraag 2

- Door een masker te dragen verdwijnen haar gezichtsuitdrukkingen en wordt haar gelaat onherkenbaar en statisch. Daardoor ligt de nadruk op haar lichaam en de expressieve bewegingen.

- De minimale muziek legt eveneens de nadruk op de expressieve bewegingen. Omdat de percussie die bewegingen volgt, lijkt het alsof ze met haar lichaam de geluiden voortbrengt.

Vraag 3. Wigman studeerde onder andere bij Rudolf Laban. Deze danstheoreticus vindt dat dans uitdrukking kan geven aan ideeën, gevoelens en innerlijke conflicten. Wigman wil dan ook met haar dans angst uitdrukken.
Leg aan de hand van twee aspecten uit hoe ze dat doet.

Antwoord vraag 3

- Het masker en haar woeste haren en losse kleding maken haar een anonieme en angstaanjagende figuur.

- Haar dansbewegingen zijn vreemd, onverwacht en heftig.

- De onverwachte, schrille klanken van de percussie zonder duidelijk ritme maken een naargeestige indruk.

Martha Graham

Bekijk voor de volgende vragen: 

'Lamentation' (sorrow) van Martha Graham

Tekst: Martha Graham 

De invloed van Martha Graham is onschatbaar, vooral omdat ze de grondlegger is van de Grahamdans. Het laatste is een verzamelnaam voor zowel de techniek die Graham ontwierp alsmede voor haar dansstukken (..)

De Grahamtechniek is de enige moderne danstechniek die zich - wat systematische opbouw en veelzijdige bruikbaarheid betreft - kan meten met de academische ballettechniek. Vooral door zijn vastgelegde systematiek en methodiek is de Grahamtechniek nu ook even traditioneel als de academische ballettechniek. Maar deze twee traditionele danstechnieken zijn fundamenteel verschillend, wat te maken heeft met de verschillende opvattingen omtrent de lichamelijke oorsprong van alle bewegingen (...) 

Vraag 4. Je hebt de solodans 'Lamentation' waarmee Martha Graham bekend is geworden bekeken en de tekst gelezen. Haar dansen worden wel 'gedanst psychodrama' genoemd vanwege de expressieve en emotionele inhoud.
Noem drie kenmerken van deze Grahamdans in 'Lamentation'. Geef aan waarin ze afwijken van het academische ballet.

Antwoord vraag 4

- In Grahams dans komt de beweging vooral vanuit het middenrif, terwijl ballet uitgaat van een statisch lichaam en bewegende armen en benen.

- Het expressieve van de beweging is bi Graham belangrijker dan het esthetische (hoe 'mooi' het eruit ziet).

- Er zijn geen vaste posities en armbewegingen zoals bij ballet.

- De gezichtsuitdrukking speelt een grote rol in de expressie.

- In de Grahamdans is het contact met de grond de basis. Academisch ballet is vooral verticaal gericht: de hoogte in.

- Ze danst op blote voeten en niet op pointes/spitzen.

Vraag 5. In Grahams werk zijn invloeden van Mary Wigmans Ausdrucktanz terug te vinden.
Noem twee invloeden van Mary Wigman die in het fragment 'Lamentation' zijn terug te vinden.

Antwoord vraag 5

- Graham danst ook op blote voeten/ contact met de grond.

- Graham gebruikt ook eenvoudige kostuums en geen decors.

- Bij beiden staat de expressiviteit van de bewegingen centraal en niet de esthetiek.

Vraag 6. Grahams expressionistische dans maakt dat ze tot de modernen behoort.
Noem naast dit expressionisme nog twee zaken die maken dat ze tot de moderne kunstenaars gerekend mag worden.

Antwoord vraag 6

- Zoeken naar de basis/grondregels van haar kunst.

- Verzet tegen de academische/traditionele regels.

- Een streven om via expressie naar abstractie te komen.

- Het hebben van een eigen visie op dans en en die ook uitvoeren.

vraag 7 Welke analyse begrippen horen bij de vormgeving van dans? Noem er 5.

Antwoord vraag 7

-Ruimte

-Tijd

-Kracht

-Compositie/ choreografie

-Theatervormgeving

vraag 8 Hoe leg je het begrip ruimte uit bij Lamentation en Hekstentanz?

Antwoord vraag 8

-danser in de ruimte: laag, blijft op 1 plek

-vormen:hoekige vormen, cirkels (martha)