3V 4.2 van bondgenoot naar aartsvijand deel 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Deze les

1. Leervraag en leerdoelen

2. Vorige les 

3. Verder met 4.2 (Blokkade van Berlijn, NAVO en wapenwedloop)

4. Controle

7. Huiswerk

Leervraag: Hoe zette de Blokkade van Berlijn de verhoudingen tussen het westen en de Sovjet-Unie op scherp? 

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen:

• Hoe de verschillende ideeën (van de SU en de VS) aangaande Duitsland resulteerden in de Blokkade van Berlijn. (Linken aan hun ideologische verschillen)
• Waarom de NAVO werd opgericht en het Warschaupact werd gesloten. 
• Wat ´blokvorming´ is. 

Even herhalen...

Even herhalen...

Conferentie ... + ...

Wat?

Wie?

Waarom?

Een verdeeld Europa...

Trumanleer

Marshallplan

Bekijk de bron (klik op de afbeelding voor beeldvullend). Waar was de tekenaar van deze spotprent bang voor? Kies het antwoord dat het beste past.

1. De tekenaar was bang dat er een wapenwedloop kwam
2. De tekenaar was bang dat het kapitalisme de landen in West-Europa zou overnemen
3. De tekenaar was bang dat het communisme de landen in West-Europa zou overnemen
4. De tekenaar was bang dat de landen in West-Europa onder dwang zouden moeten kiezen tussen communisme en kapitalisme

Wat is het beste wapen tegen communisme?

1. Armoede
2. Oorlog
3. Vrijheid
4. Welvaart

Hoe moest het verder met Duitsland? 

• Conferentie van Jalta + Potsdam:
  

Duitsland in 4 bezettingszones 

• Afspraak:

Duitsland moet weer een democratie worden.

• Maar...

De Sovjet-Unie dacht hier anders over: communistisch bestuur.

Berlijn is, net als Duitsland, verdeeld in 4 bezettingszones. Omdat Berlijn in de Sovjet-zone ligt, liggen de Berlijn-bezettingszones van Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten dus ook in de Sovjet-zone.

Containment (onderdeel van begrip Trumanleer) 

President Truman: zonder uitbreiding gaat het communisme ten onder.

1947: Containmentpolitiek (Trumanleer)

Economische  steun aan de verwoeste landen in West-Europa (Marshallplan)

´Dollarimperialisme´: verbood Duitsland en Oostblok landen om het geld aan te nemen en de Amerikaanse voorwaarden te accepteren. 

De Blokkade van Berlijn

mei 1948 - juni 1949

Een van de gevaarlijkste periodes uit de Koude Oorlog...

Wat is er hand?

• Stalin wil West-Berlijn toevoegen aan de Sovjet-zone

• Westelijke bezettingszones steeds meer één gebied

• Directe aanleiding: invoering van de D-Mark in westelijke bezettingszones

Wat gebeurt er?

• Stalin blokkeert alle aanvoerwegen naar West-Berlijn om zo de stad tot overgave te dwingen: Blokkade van Berlijn
• Dit deel van de stad zat nu zonder voedsel of brandstof...

• Het Westen gaat West-Berlijn via de lucht bevoorraden: de luchtbrug

   Blokkade van Berlijn

• 
  

Opdracht:

• Lees het verhaaltje op de volgende dia.
• Geef daarna antwoord op de vraag of de Luchtbrug het enige was wat de geallieerden op dat moment konden doen.

Vlak voor middernacht op 23 juni 1948 schakelde de Sovjet-Unie de elektriciteit uit. 

's Ochtends vroeg werden ook de toegangswegen rond West-Berlijn gesloten. Dit konden de Russen doen omdat daar eigenlijk geen afspraken over waren gemaakt. Door afsluiting van de wegen moesten de westerse landen hun stukken Berlijn bevoorraden met vliegtuigen: 2,2 miljoen West-Berlijners en 8000 geallieerde militairen en hun 22.000 familieleden moesten dus voorraad krijgen door middel van vliegtuigen. 

In de westerse media werd de Blokkade van Berlijn meteen uitgelegd als een Russische poging om het westen te dwingen West-Berlijn op te geven. Door deze onverwachtse blokkade en deze uitspraken in de media, was er bijna geen communicatie meer tussen het westen en het oosten; er was alleen nog wantrouwen tussen de twee kanten.

Op 26 juni startten de Amerikanen een luchtbrug naar West-Berlijn, gevolgd door de Britten op 28 juni. Later schoten ook de Fransen te hulp. Er werden drie vliegvelden gebruikt om alle vliegtuigen te laten landen. Ieder land gebruikte een ander vliegveld. 

Na 322 dagen hief de Sovjet-Unie de blokkade opeens op. 

Was dit het enige wat de geallieerden op dat moment konden doen?

Blokvorming

• Vanaf 1947: Oost-Europa steeds harder onderdrukt
• Oost-Europese landen: Gedwongen communistisch.
  
• Juni 1948: Blokkade Berlijn
  
• Angst voor oorlog
• Luchtbrug Berlijn
• 1949: opheffing blokkade 
  

NAVO

Warschaupact

Oprichting van de NAVO

• April 1949 (voor het einde van de Blokkade!)

• Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (Engels: NATO)

• Oorspronkelijk militair bondgenootschap tussen Noord-Amerika en West-Europa tegen het communisme

Oprichting West-Duitsland (BRD) 

en 

Oost-Duitsland (DDR)

Mei (BRD) en oktober (DDR) 1949

NAVO en Warschaupact

• 4 april 1949 oprichting NAVO
• Westelijke bezettingszones worden samengevoegd
• West Duitsers eigen staat BRD/Sovjetzone oprichting DDR

• Tegenhanger NAVO = Warschaupact (opgericht in 1955)
• Blokvorming Europa compleet
  

NAVO

Als een van de landen wordt aangevallen

dan is dat een aanval op alle landen.

Warschaupact

+ Er komt een leger dat bestaat uit soldaten uit alle Oost-Europese landen. (Gecombineerd Commando van de Strijdkrachten) 

In 1949 werd bekend dat de 

Sovjet-Unie ook kernwapens

had.

Er ontstond een wapenwedloop

- Opbouw van wapens

- Zorgt voor spanning

Joe 1

juli 1949

De eerste atoombom van de Russen

maakt de Verenigde Staten erg zenuwachtig...

Hoe resulteerden de verschillende ideeën over de aanpak van Duitsland in de Blokkade van Berlijn?

Leg uit wat de NAVO en het WARSCHAUPACT hebben bijgedragen aan de verscherping van de Koude Oorlog

Welk(e) begrip(pen) kan je aan deze spotprent linken? Onderbouw met beeldelement(en)

Huiswerk

Maken van 4.2: 

4 tot 13 en 2 naar keuze uit 14 t/m 18

Volgende week tijdens de les: Mao in China, Korea-oorlog en de Berlijnse Muur 

Originele verdeling van Duitsland;

4 losse gebieden

Amerika, Engeland en Frankrijk = 

Bondsrepubliek Duitsland; BRD

Sovjet-Unie =

Duitse Democratische Republiek; DDR

Journaal over de Berlijnse Muur: 4:31 min

Huiswerk