1.3 - Het begin van de Opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

1.3 Het begin van de Opstand

 p3: 1-4-5-6-9-10-13

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen waarom Willem van Oranje en de watergeuzen belangrijk waren voor het begin van de opstand.
  
  
• Je kunt uitleggen op welke manier de bewoners van de Nederlanden zich tegen de Spanjaarden verzetten. 

• Je kunt uitleggen hoe de Nederlanden uiteenvielen in de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden

Planning

• De Opstand begint
  
• De beginjaren van de strijd
• De Nederlanden raken verdeeld.
• Zelfstandig werken
• Afsluiting

Waar waren we gebleven?

Willem van Oranje groeide op samen met Filips en zou kunnen beschouwen als vrienden...

...Totdat Filips II en Willem tegenover elkaar komen te staan als het gaat om godsdienst...

De opstand begint (1)

• Na de beeldenstorm: Hertog van Alva.
  
  
• Rechtbank: bloedraad & tiende penning.
  
  
• Willem vlucht, Alva pikt bezittingen in. 

- Willem wordt ontslagen als stadhouder.

• Vanuit Duitsland aanval op Alva.
  
  
• 1568: Begin opstand: Willem valt, met Watergeuzen, de Spanjaarden aan. 

De opstand begint (2)

• Willem haalde zijn eerste succes bij Den Briel (1572).
  
  
• Hulp van de watergeuzen:  protestantse vluchtelingen 
  
  
• Steeds meer burgers kwamen in Opstand
  
  
• Tweedeling: katholieken (Spanjaarden) tegenover protestanten (Nederlanders). 
• Stadhouder?
  
  

Beginjaren van de strijd

• Hertog van Alva: problemen met huurlingen. (Lege schatkist betekende plunderende soldaten.) 
  
  
• Plunderingen zorgden voor meer haat.
  
  
• Watergeuzen voerden geen veldslagen maar voerden kleine aanvallen uit. (Gebieden onder water zetten).
  
  
• Bevrijding van Alkmaar en Leiden. Minder in gewest Holland vechten

Strijd in Oostelijke en Zuidelijke Nederlanden

Wat gebeurde er in 1566?

Welk gevolg had de komst van hertog van Alva?

1. Er kwam een rechtbank die veel doodstraffen uitsprak
2. Hertog van Alva kwam naar de Nederlanden maar verloor gebied
3. Hertog van Alva leidde samen met de Watergeuzen de opstand
4. Hertog van Alva werd de nieuwe stadhouder van Holland

Willem van Oranje was voor/tegen centralisatie

1. voor
2. tegen

Willem van Oranje vluchtte naar

1. Duitsland
2. Frankrijk
3. Engeland
4. Spanje

Willem van Oranje vluchtte naar

1. Duitsland
2. Frankrijk
3. Engeland
4. Spanje

Unie van Utrecht?

1. 1576
2. 1579
3. 1581
4. 1648

De moord op Willem van Oranje

1. 1568
2. 1576
3. 1579
4. 1584

5. Wat betekent een landvoogd?

1. Bijeenkomst van de afgevaardigden van de geestelijkheid, adel en steden in een gewest (in de tijd van de Republiek ontbrak de geestelijkheid).
2. Gebied in de Nederlanden met eigen bestuur, regels en privileges (provincie).
3. Vervanger van de landsheer in het gewest.
4. Vervang(st)er van de landsheer, verantwoordelijk voor het bestuur van alle gewesten in de Nederlanden.

6. Wat maakte het bestuur van de Nederlanden ingewikkeld voor een vorst?

Leerdoel: Op welke manier viel de Nederlanden uiteen in de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden?

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen

Wat was het gevolg van de beeldenstorm?

Is Filips II voor of tegen godsdienstvrijheid?

1. Voor
2. Tegen

Om verschillende redenen was Filips II niet populair in de Nederlanden.
Welke reden hoort er niet bij?

1. Filips II verminderde de politieke invloed van de Nederlandse edelen.
2. Filips II sprak alleen Frans, terwijl de Nederlandse edelen alleen Spaans spraken.
3. Filips II voerde vele oorlogen, waardoor er steeds meer belasting moest worden betaald.
4. Filips II vervolgde de calvinisten heel streng.

Wie stuurde Filips de Tweede naar Nederland na de beeldenstorm?

1. De hertogin van Parma
2. De hertog van Alva
3. De hertog van Oranje
4. De hertogin Margaretha

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen op welke manier de bewoners van de Nederlanden zich tegen de Spanjaarden verzetten. 

• Je kunt uitleggen hoe de Nederlanden uiteenvielen in de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden

De Nederlanden raken verdeeld (1)

• 1579 Unie van Utrecht: Noordelijke gewesten  steunen elkaar in strijd tegen Spanjaarden.  
  
  
• 1581 zetten de Noordelijke Gewesten Filips II af als koning: "Als een vorst zijn plichten niet nakomt, maar, zijn onderdanen probeert te onderdrukken als slaven, dan is hij geen vorst, maar een tiran. Dan mogen we  hem afzweren en een andere leider kiezen".

Moord op Willem van Oranje

• Nadat uitgerekend Willem van Oranje de leider van de Opstand is geworden, laat Filips II Willem 'vogelvrij' verklaren. 
• Iedereen staat het vrij om Willem van Oranje te vermoorden. 
• In 1584 schiet Balthasar  Gerards Willem dood in Delft. 

De Nederlanden raken verdeeld (2)

• Zuidelijke Gewesten bleven trouw aan Spaanse koning. 
  
  
• Protestanten uit het zuiden vluchtten naar het noorden en katholieken uit het noorden vluchtten naar het Zuiden. 
  
  
• Spanje behaald overwinningen en in 1585 valt Antwerpen.
  
  
• Een duidelijke tweedeling. 

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de Nederlanden uiteenvielen in de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden