Burgerschap Studiedag

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Burgerschap Studiedag

HS Kottenpark

7 december 2023

Check-in

Maak met je sectie een fijn plekje in de zaal:

-zitruimte voor alle aanwezige sectieleden

-een centrale tafel om aan te overleggen en te schrijven

-zicht en gehoor op deze presentatie voor alle leden

-iets gezelligs

zorgen voor tafelkleedjes en nepbloemen

Waar werken we naartoe?

Aan het eind hebben jullie:

-in beeld wat burgerschap is en wat het belang ervan is

-in beeld wat jullie zelf al aan burgerschap doen

-zin om dit verder uit te werken

Hoe gaan we dat doen?

1. Uitleg/presentatie

2. Opdracht

3. Bespreken in de secties

4. Resultaten delen

De uitleg/presentatie

1. wat is burgerschap? 

2. waarom is het belangrijk? 

3. wat doen wij?

Verwijzen naar de pitch, ter opfrissing, maar er zal snel wat nieuwe info bij komen

Wat is burgerschap ook alweer?

Burgerschap = in staat om zelfstandig en verantwoordelijk deel te nemen en bij te dragen aan de samenleving

Lesgeven in burgerschap houdt dan dus in “leerlingen klaarstomen om zelfstandig en verantwoordelijk deel te nemen en bij te dragen aan de samenleving”

Definities voorlezen. Meer doen alleen aan een diploma helpen.

Dat tweede betekent ook:
democratisch burgerschap. Of hoe burgerschap zich verhoudt tot de democratische rechtsstaat. 

het maatschappelijk functioneren van mensen op basis van vrijheid en gelijkheid (deze twee concepten staan centraal) waarbij mensen collectief/samen proberen de samenleving vorm te geven 

Waarom?

• voor de leerling
• voor de maatschappij
• voor de overheid
  
  

Onze verantwoordelijkheid als school/docentencollectief is dus 

groter dan alleen het bijbrengen van de vakinhouden

Leerling: zelfstandigheid

 - voorkomen van machteloosheid

 - voorbereid op toekomst en studie

 - verantwoordelijkheid voor eigen gedrag en mening

- weten hoe de rechtsstaat werkt en wat hun rol daarin is

Maatschappij, stel je voor:

 - mensen die voor zichzelf kunnen zorgen

 - die je op verantwoordelijkheid kunt aanspreken

 - die niet stemmen op basis van fake news en onderbuik

 - minder polarisatie

 - die solidair zijn met medemens en elkaar wat gunnen

Overheid: die wil dit ook. Vandaar de wettelijke verplichting, 

met veel vrijheid om het binnen school te laten passen

Waar willen we naartoe?

Een inclusieve school, met een veilig klimaat

waar leerlingen als zichzelf worden geaccepteerd

en kunnen omgaan met verschillen.

Een verantwoordelijke school, die leert wat de rechten 

en verantwoordelijkheden van leerlingen zijn

en hen tot zelfstandige kritische denkers opleidt

De eerste stappen

• Visie ontwikkeld
• Doorlopende leerlijn op basis van “bestaand” onderwijs vwo:

  klas 1: N&T digitaal burgerschap

  klas 2: Geschiedenis: o.a. werking democratie, diversiteit, solidariteit

  klas 3: Filosofie: o.a. redeneervaardigheid, ethiek, kritisch denken

  klas 4: Maatschappijleer

• PLG
• Deze studiedag en de nulmeting

Over die doorlopende leerlijn

• Expliciet maken van burgerschapselementen
• In het onderwijs dat er al ligt
• Aan de hand van "de lijst van 11"

Hoe kwamen we op die doorlopende leerlijn? Het eureka-moment

Dit rapport komt uit het rapport Voorstellen Burgerschap van Curriculum.nu 

Curriculum.nu is tot stand gekomen en uitgevoerd onder gezamenlijke coördinatie van de VO-raad, de PO-Raad, CNV onderwijs, de

Algemene Onderwijsbond (Aob), de Federatie van Onderwijsvakorganisaties (FvOv), de Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS),

het Landelijk Aktie Komite Scholieren (LAKS) en Ouders en Onderwijs. De uitvoering gebeurt in samenwerking met SLO, Nationaal

Expertisecentrum Leerplanontwikkeling.

De slide uiteraard niet integraal voorlezen.

Van tevoren 2 exemplaren per tafel neerleggen, dan kan men meekijken. Wel gerichte interactie, bijv>

Maatschappijleer: komt punt 3 bij jullie aan bod

Biologie: komt punt 8 bij jullie aan bod?

Economie: komt punt 9 bij jullie aan bod?

Natuurkunde: kán punt 10 bij jullie aan bod komen?

Kijk met je sectie naar de lijst van 11.
Welke 3 punten komen al aan bod bij jullie vak?
(Schrijf het op als {naam sectie} en dan de 3 getallen)

Dus: Waar staan we nu?

• Wat jullie al doen
• De uitslag van de nulmeting
• De visie die omarmd wordt door het MT

-resultaat vraag samenvatten

-eerste exitpoll van de nulmeting betrekken: hoeveel deelnemers en opvallende punten. Een deel zal het nog niet hebben gedaan, een deel pas op donderdagochtend, dus nog niets van in beeld brengen

-Visie is de visie van de werkgroep/PLG, maar MT is aan boord (zeggen ze)

Goed burgerschapsonderwijs

Hoe dan?

Hopelijk hebben jullie al een beetje houvast

Maar het gaat bij burgerschap niet alleen om de stof

Maar ook om de vaardigheden voorbij het examen en de pedagogische component

Goed burgerschapsonderwijs

Voor het ontwikkelen van zichtbaar en herkenbaar burgerschapsonderwijs blijkt op basis van wetenschappelijk onderzoek en praktijkervaring het volgende van belang: 

• een samenhangend burgerschapscurriculum
• een sterk pedagogisch schoolklimaat

Een sterk pedagogisch schoolklimaat

• leerlingen voelen zich vrij om zich te uiten/veilige sfeer
• controversiële onderwerpen worden vanuit meerdere perspectieven besproken
• docenten handelen naar de waarden die de school voorstaat
• leerlingen ervaren de school als responsief 

Responsief betekent hier dat docenten ontvankelijk zijn voor signalen van leerlingen en hier op een juiste manier op reageren. Bijvoorbeeld door een open, nieuwsgierige houding, een positieve benadering, ondersteunend handelen. Officieel: Responsiviteit is de afgestemde houding van een onderwijsprofessional jegens leerlingen. Je maakt leerlingen op een positieve manier bewust van hun mogelijkheden. Daarbij houd je rekening met hun onderwijsleersituatie.

Een samenhangend burgerschapsverhaal

• Draagt het onderwijs bij aan de leerling buiten en/of na school?
• Draagt het onderwijs bij aan hoe we met elkaar omgaan?
• Draagt het onderwijs bij aan het erkennen dat iedereen verschillend maar gelijkwaardig is?
• Leveren we leerlingen af die een positieve bijdrage aan de maatschappij leveren?
• Leveren we leerlingen af die de maatschappij snappen en zich niet machteloos voelen? 

Een samenhangend burgerschapsverhaal

Draagt het onderwijs bij aan de leerling buiten en/of na school?

Draagt het onderwijs bij aan hoe we met elkaar omgaan?

Draagt het onderwijs bij aan het erkennen dat iedereen verschillend maar gelijkwaardig is?

Leveren we leerlingen af die een positieve bijdrage aan de maatschappij leveren?

Leveren we leerlingen af die de maatschappij snappen en zich niet machteloos voelen? 

Oftewel:

pedagogisch klimaat                          curriculum       (       formatief      21CS)

logischerwijze zijn de pedagogische en didactische componenten niet helemaal los van elkaar te zien. Maar hou daarbij in de gaten dat het burgerschapsverhaal ook te maken heeft met onderwijs op vaardigheden niveau, gericht op andere dingen dan "teaching to the test"

...of nog korter...

Leerlingen vaardig maken in een veilige omgeving

Wat doen jullie al?

Voorbeeld #1

Paarse vrijdag (Inclusiviteit! Erkenning van verschillen! Tegengaan van discriminatie! Bewustwording! Gehoord worden! Activiteit vanuit leerlingenraad en GSA, dus politiek-maatschappelijke vaardigheden!)

(da's morgen, trouwens)

Moet ik hier nog iets melden over dat  mensen ook vrij zijn om geen fan te zijn van paarse vrijdag, maar dat het bij uitstek wel een oefening is in hoe gaan we om met mensen die anders zijn dan wij?

 Burgerschap is geen linkse hobby.

Ediths reactie is het voorlezen waard: het kan geen kwaad om dit even te benadrukken. Burgerschap gaat over deelname aan de maatschappij met respect voor elkaar. Je hoeft het niet met elkaar eens te zijn. Burgerschap gaat over het maatschappelijk functioneren van mensen op basis van vrijheid en gelijkheid, waarbij mensen collectief/samen proberen de samenleving vorm te geven. Daarmee gaat het dus ook  over dilemma's, over botsende waarden, over botsende belangen en botsende perspectieven. Die zijn er, maar hoe word je daar vaardig in ?

Voorbeeld #2

Good practices delen

-curriculum

-schoolklimaat (expliciet)

Kan ik hier Enzo kort het woord geven?

En in ieder geval ook Huda over debatten in de raadszaal (wat ook alweer een mooie teaser is voor de volgende studiedag, want vakoverstijgend!)

Voorbeeld #3

Overleg in twee- of drietallen: 

Wat is een duidelijk voorbeeld van burgerschappelijk pedagogisch-didactisch handelen dat je zelf al doet?

moet dat per se binnen de secties? Als het niet uitkomt hoeft dat niet. Als er maar ideeën worden uitgewisseld en je hierna kunt bepalen wat het eerste/beste idee van/voor jouw sectie is

Wat is een duidelijk voorbeeld van burgerschappelijk pedagogisch-didactisch handelen dat je zelf al doet?

dit is een korte denksessie, in 2- of 3-tallen. Een opwarmertje

Opdracht

Jullie hebben inspiratie

Jullie zitten bij je sectie

Wissel je ideeën uit

en maak dan een selectie!

1. Dingen die jullie al doen                        2. Nieuwe plannetjes

Hierbij neemt de sectievoorzitter het voortouw aan de sectietafel (of het PLG-lid igv natuurkunde/Duits/Ak)

Die heeft voorkennis. Voor de rest is er inleesvoer ter inspiratie.

In ieder geval 1x per tafel "info vaksecties"? dat mensen de opdracht kunnen teruglezen, met voorbeelden? Anderen kunnen dan met chromebook dat ook bekijken

Verder per tafel minstens 1 A3 vel om op te brainstormen

Wat is van de sectie de beste "good practice" (noteer ook je sectie)

vul in in 3 minuten

daarna 5 minuten nabespreken

Wat is van je sectie het leukste/beste nieuwe plan op burgerschapsgebied (iets wat er nu nog latent in het onderwijs zit - noteer je sectie)?

vul in in 3 minuten

daarna 5 minuten nabespreken

Zijn de studiedagdoelen behaald?
-in beeld wat burgerschap is en wat het belang ervan is
-in beeld wat jullie zelf al aan burgerschap doen
-zin om dit verder uit te werken

1. 0-25%
2. 25-50%
3. 50-75%
4. 75-100%

Dank voor jullie aandacht

En ga met de resultaten aan de slag!

Tot op de volgende studiedag!

Check-out

Laat de zaal achter zoals de volgende studiedagorganisator dat graag zou willen zien