7.5 Afweer + 7.6 bloedgroepen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Waar kun je allemaal ziek van worden?

(schrijf dit op een blaadje, schrift of wisbord)

Klaar: lees alvast 7.5 en 7.6 in je handboek

Planning

• Vorige les: SO gemaakt. Paar mensen nog inhalen. Dus bespreking pas later
• Instructie 7.5
  
• Werktijd
• Instructie 7.6
• Werktijd

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe antistoffen bescherming bieden tegen infecties
  
• Je kunt uitleggen op welke manieren immuniteit kan ontstaan

• Antistoffen – antigenen – infectie – immuniteit – natuurlijke immuniteit – kunstmatige immuniteit – actieve immunisatie – passieve immunisatie

Lichaamsvreemde stoffen

• Ziekteverwekkers -> bacteriën, virus, schimmels -> infectie
• Gifstoffen
• Splinter
• Tattoo

• Afweersysteem/ immuunsysteem/ afweersysteem -> buiten houden en onschadelijk maken
  

Herkenning 

• Antigenen
• Vlaggetjes die laten zien wat er in de cel zit
• Witte bloedcellen kunnen herkennen of de antigenen lichaamseigen of lichaamsvreemd zijn
• Alle cellen hebben antigenen!

Eerste verdediging -> algemene afweer

• Functie: ziekteverwekkers buiten het lichaam houden
• Huid 
• Slijmvliezen (neus, mond, luchtpijp, darmen, urinebuis, vagina):  vangen ziekteverwekkers.
• Luchtpijp en neus: trilharen om het slijm af te voeren -> slokdarm
• Maag: zoutzuur -> organismen te doden.

Reactie -> algemeen

• Sommige witte bloedcellen eten  cellen met  lichaamsvreemde antigenen op  (bacteriën, virussen, tattoo-inkt, splinter).
  
• Koorts

Reactie -> specifieke afweer

• Witte bloedcellen maken antistoffen
• Antistof + antigen -> sleutel slot -> passen precies op elkaar

Specifieke afweer -> antistoffen

• Elke witte bloedcel kan maar één type antistof maken.
  
• Elke antistof is uniek voor één antigeen.
  

Welke cellen maken antistoffen aan?

1. Rode bloedcellen
2. Witte bloedcellen
3. Bloedplaatjes
4. Bacteriën

immuniteit

Immuniteit - 1e besmetting

• Eerste besmetting: duurt lang voordat juiste antistof wordt gemaakt -> ziek
• Voldoende antistoffen om ziekteverwekker te bestrijden -> beter
• Witte bloedcellen schrijven "recept" -> geheugencellen

Immuniteit - 2e besmetting

Immuniteit

• Natuurlijk - actief: je bent ziek en maakt zelf actief antistoffen
  
• Natuurlijk - passief: via moedermelk krijg je antistoffen van je moeder

Immuniteit

• Kunstmatig- actief: vaccin met antigenen/verzwakte ziekteverwekker. Je maakt zelf actief antistoffen
  
• Kunstmatig- passief: antistoffen binnen krijgen via serum 

Vaccinatie/ inenting

Je wordt ingespoten met een dode/ verzwakte ziekteverwekker (of maar een stukje ervan).

De ziekteverwekker kan je niet ziek maken maar de witte bloedcellen kunnen wel antistoffen maken tegen de antigenen op de ziekteverwekker.

Aan de slag

WB: 7.5: opdracht 24 t/m 27

Klaar, Lees 7.6

Wat stelt nummer 1, 2 en 3 voor?

Wat stelt nummer 1, 2 en 3 voor?

1 = ziekteverwekker

2 = antistof

3 = antigeen

samen lezen

7.6

 Thema 7: opslag,

uitscheiding en bescherming
7.6 - transplantaties en bloedtransfusies 

Afweerreactie bij transplantaties

Bij een transplantatie wordt een weefsel of orgaan vervangen. 

Als dit weefsel of orgaan van een donor afkomstig is dan krijg je een afweerreactie. 

Eiwitten (antigenen) op de cellen van het getransplanteerde weefsel of orgaan worden herkend als lichaamsvreemd. Het lichaam gaat antistoffen maken tegen deze antigenen. 

Bloedtransfusie

Bij bijvoorbeeld een ongeluk kun je bloed van een ander ontvangen: bloedtransfusie

Ook hier is er kans op een afstotingsreactie. 

Een patiënt moet bij voorkeur bloed ontvangen van een donor met dezelfde bloedgroep.

Bloedgroepen

Op de celmembranen van bloedcellen kunnen bloedfactoren voorkomen. Dit zijn lichaamsvreemde stoffen voor iemand die deze bloedfactoren niet heeft. 

• Bloedfactor A
• Bloedfactor B

Welke bloedfactoren je wel/niet hebt bepaald welke bloedgroep je hebt. 

Bloedgroepen: A, B, AB en 0

In het bloedplasma zitten antistoffen tegen de bloedfactoren die bij deze persoon zelf niet op de rode bloedcellen voorkomen.

Wanneer er bloed gegeven wordt aan iemand met antistoffen tegen de bloedfactoren van deze persoon, klonteren de rode bloedcellen samen.

Bloedgroepbepaling

Bij een bloedgroepbepaling wordt serum gebruikt.

• Serum met anti-A   ->  antistoffen tegen A
• Serum met anti-B  ->   antistoffen tegen B
• (Serum met antiresus)

Voorbeeld: 

Iemand heeft bloedgroep B. 

Deze persoon heeft dus bloedfactor B en antistoffen tegen A (anti-A). Met anti-A serum gebeurt er niets. Het anti-B serum (antistoffen tegen bloedfactor B) bindt aan de bloedcel. Bloed gaat klonteren. 

Bloedgroepen

- 

Bloedgroep A      Bloedgroep B      bloedgroep AB     Bloedgroep O

rode bloed

cel

antistof

antigeen

Bloedgroep bepalen

• P heeft dus bloedgroep A
• Q heeft bloed groep B
• R heeft bloedgroep AB
• S heeft bloedgroep 0

maken opdrachten: 

7.6: 30, 32, 37 en 38

Klaar, maak een samenvatting van 7.5 en 7.6 

even praten

Wat hebben we besproken

Schrijf op je wisbord (7.5 en 7.6)

• afweer
• antistof
• antigeen
• natuurlijke immuniteit
• kunstmatige immuniteit
• bloedgroepen

schoolwerk

WB: 7.5: opdracht 24 t/m 27

7.6: 30, 32, 37 en 38