week 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

week 1

les 1

Vandaag:

Introductie unit 2

Wat voor lezer ben jij?

Literaire begrippen: fictie & non-fictie

Onderzoek naar vertelperspectieven

Doelen:

Je weet wat we in unit 2 gaan doen.

Je weet wat voor lezer je bent.

Je kunt uitleggen wat fictie en non-fictie is.

Introductie unit 2

• We lezen de thriller Het gouden ei van Tim Krabbé.
• We kijken de film.
•  We leren verschillende literaire begrippen.
• Twee toetsen:
• 1. verder schrijven spannend verhaal (analysing + producing text; half januari)
• 2. vergelijking film & boek (analysing, using language/organizing; eind februari)

0

tot 2.40

Wat voor type lezer ben jij?

Er zijn 4 typen lezer:

• de reflecterende lezer
• de belevende lezer
• de herkennende lezer
• de interpreterende lezer

Reflecterend lezen 

Je bent gemotiveerd om boeken voor school te lezen. Je interesseert je vooral voor de inhoudelijke kant van de boeken: ze moeten over psychologische, maatschappelijke of historische onderwerpen gaan. Je hebt ontdekt dat boeken iets vertellen over de wereld om je heen, dat ze je helpen om je eigen ideeën te vormen. Je vindt het ook leuk om over de inhoud van boeken te discussiëren.

Belevend lezen

Eigenlijk houd je (waarschijnlijk) niet van lezen, maar goed als het dan toch moet, lees je bij voorkeur niet al te dikke jeugdboeken en het liefst boeken waarin veel gebeurt. De hoofdpersoon moet van je eigen leeftijd zijn. Jongens lezen dan vaak liefst avontuurlijke oorlogsboeken, meisjesboeken  gaan vaak over problemen.

Interpreterend lezen

Je leest ‘echte’ volwassenenboeken en je hebt ook oog voor hoe de schrijver het verhaal vertelt. De stijl en de opbouw mogen best wat ongewoon zijn, want je wil je wel aanpassen. Ook wil je wel kennismaken met enkele bekende werken uit de canon. Je hebt geleerd om zelf een oordeel te vormen over het boek, op grond van allerhande argumenten. Bovendien kun je al behoorlijk op eigen kracht doordringen in de betekenis van de tekst en het thema vaststellen. Wat je nog niet goed kunt, is overzien wat voor plaats het boek in de literatuur heeft.

Herkennend lezen

Je hebt de (grootste) tegenzin tegen lezen overwonnen en je leest met niet al te veel moeite elk jaar de verplichte boeken. Jeugdliteratuur spreekt je zeker nog aan en ook populaire series, maar boeken met volwassenen in de hoofdrol vind je ook heel aanvaardbaar. Belangrijk is wel dat je je goed met de hoofdpersoon kunt identificeren. Het boek moet ook niet al te verwarrend zijn.

Wat voor type lezer ben jij?

Literaire begrippen:

Fictie Verzonnen verhalen over gebeurtenissen en mensen (leesboek, stripverhaal, film, gedicht).

Non-fictie Verhalen over de werkelijkheid, met feiten over (echte) mensen en (echte) gebeurtenissen. Het is echt gebeurd (krantenbericht, journaal) of geeft informatie (schoolboek).

Lees het fragment

Denk je, op basis hiervan, dat het boek fictie of non-fictie is?

Lees het fragment

Denk je, op basis hiervan, dat het boek makkelijk/moeilijk/oppervlakkig/diepgaand is? Waarom? 

 Vertelperspectieven

• Alleen, rest van de les. Niet klaar = huiswerk.
• Volgende les bespreken.
• Gebruik het internet en noteer je bevindingen in je schrift.
• Zoekvraag: wat is een vertelperspectief en welke zijn er?

week 1

les 2

Vandaag:

Naar de bieb

Vertelperspectieven: bespreken & uitleg

Spanning 

Beginnen met lezen hoofdstuk 1

Doelen:

Je kunt uitleggen welke vertelperspectieven er zijn.

Je kunt uitleggen hoe een auteur een verhaal spannend kan maken.

Vertelperspectieven: bespreken & uitleg

• Welke perspectieven zijn er volgens jullie?
• ik-perspectief
• personaal perspectief (hij/zij-verteller)
• alwetend perspectief (auctoriaal)
• --> meervoudige verteller

ik-perspectief

Je ziet alles door de ogen van de verteller

Geschreven in de ik-vorm

Leert de ik-persoon heel goed kennen

Komt niet te weten wat andere personages voelen of denken

* meervoudig

voorbeeld

Een ijskoude rilling was langs mijn ruggengraat omhoog gekropen. Op de gastenlijst komen voor het Feest is moeilijker dan geblinddoekt je rijexamen halen. Het verhaal gaat dat ze je van tevoren screenen, al heeft niemand een idee wie die ‘ze’ zijn en hoe dat screenen in zijn werk gaat. Hadden ze me de afgelopen weken in de gaten gehouden? Was ik al die tijd zonder dat ik het doorhad bekeken en afgeluisterd?

                                                (Uit: Zes seconden – Daniëlle Bakhuis)

personaal perspectief

Je ziet alles door de ogen van één persoon

Geschreven in de hij- of zij-vorm

Leert de hoofdpersoon goed kennen

* meervoudig

voorbeeld

Gieles probeerde zich een schuddende aarde voor te stellen. Een schuddend dak was hem niet vreemd. Als ‘s nachts zware vrachtkisten opstegen, bonkte het dak als een oude centrifuge. Gieles zapte weg van de aardbeving naar Animal Planet. Een vlooiende bonobo en haar jong zaten onder een boom. Zijn vriend Toon vertoonde overeenkomsten met apen, vond hij.

                                           (Uit: Glijvlucht – Anne-Gine Goemans)

alwetend perspectief

De verteller is iemand die alles weet van alle personages

Geschreven in de hij- en zij-vorm

Komt te weten wat alle personages zien, horen, voelen en denken

Verteller weet wat er is gebeurd en wat nog gaat gebeuren

Richt zich soms tot de lezer (commentaar)

voorbeeld

Het was nog donker, toen in de vroege morgen van de tweeëntwintigste december 1946 in onze stad, op de eerste verdieping van het huis Schilderskade 66, de held van deze geschiedenis, Frits van Egters, ontwaakte.

                                                                (Uit: De avonden – Gerard Reve)

spanning

Wanneer vind jij een verhaal spannend?

Wat kan een schrijver doen om een verhaal spannend te maken volgens jou?

een aantal technieken:

1. Er zitten open plekken in het verhaal. Dat zijn vragen die het verhaal bij je oproept, maar waar je nog niet meteen een antwoord op krijgt. 

2. uitstel van de ontknoping. De schrijver laat je wachten.

3. Je krijgt door aanwijzingen in het verhaal een vermoeden over hoe het afloopt, maar je weet nog niet precies hoe het zit.

4. Het verhaal krijgt een onverwachte wending.

5. Je hebt als lezer een informatievoorsprong.

6. De hoofdpersoon bevindt zich in een bedreigende situatie of omgeving.

7. Een hoofdstuk eindigt met een cliffhanger.

Kun jij een voorbeeld noemen van een spannend verhaal dat jij hebt gelezen? Welke techniek(en) gebruikte de schrijver toen?

hoofdstuk 1

Tijdens het lezen van een hoofdstuk:

- Zorg dat je weet waar een hoofdstuk over gaat. Maak e.v.t. aantekeningen. Noteer ook e.v.t. moeilijke woorden.

- Maak aantekingen m.b.t. de literaire begrippen die je hebt geleerd.

- Tussendoor/ aan het eind van het hoofdstuk beantwoord je daarover vragen.