H4 par. 4.6 Confessionelen en feministen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Memo havo 2

H4 Tijd van burgers en stoommachines

De industriële revolutie

par. 4.6 Confessionelen en feministen

Leerdoelen

Hoofdvraag: welke groepen kwamen in de 19e eeuw op voor hun rechten?

• Je kunt uitleggen wat de idealen van feministen waren en wat zij bereikten.
• Je kunt uitleggen wat het doel van abolitionisme was.
• Je kunt uitleggen wat de idealen van confessionelen waren en hoe zich voor deze idealen inzetten.
• Je kunt uitleggen wat er in 1917 in het bestuur van Nederland veranderde.
  
• Je kunt uitleggen dat Nederland een verzuilde samenleving werd.
• Je kent de begrippen en jaartallen van deze paragraaf.
  

Emancipatie

Wat is emancipatie?

Toekenning van gelijke rechten aan mensen die ongelijk worden behandeld.

Vier bewegingen:

• socialisme (arbeiders)
• abolitionisme (slaven)
• feminisme (vrouwen)
• confessionalisme (protestanten en rooms-katholieken)

Emancipatie

1848 Invoering censuskiesrecht

•  Alleen mannen (niet gespecificeerd in de grondwet)
• Specifiek vermogen/ inkomen (bourgeosie)

1887 Aanpassing kiesrecht

• Officieel beperkt tot alleen mannen
• Aanpassing stemrechtcriteria. Uitbreiding mannenkiesrecht. 1888 26% > 1897 50%

.

Feminisme

In de 19e eeuw werkten de meeste vrouwen, omdat ze arm waren. Rijke vrouwen werkten niet. Meisjes leerden niet verder na de lagere school. Moesten goede vrouwen en moeders worden.

Ongelijkheid tussen man en vrouw. Vrouwen achtergesteld.

• Moesten echtgenoot, vader of broer gehoorzamen 

• Konden geen eigendom bezitten of onafhankelijk van hun  
  

echtgenoten handelen ('handelingsonbekwaam').

• Kregen lagere lonen dan mannen (zelfde werk). 
  
• Mochten niet stemmen. Volgens protestanten en rooms-

katholieken hoorden het hoofd van het gezin (de man) zich

alleen bezig te houden met politiek.

Feminisme

1870  Feminisme = Beweging die opkomt voor de rechten en de positie van de vrouw.

Feministen wilden gelijke rechten voor vrouwen.

• Gelijk loon voor hetzelfde werk.
• Kans om door te leren.
• Vrouwenkiesrecht

1870-1920 Eerste feministische golf 

Emancipatiebeweging vooral gericht op het bereiken van het stemrecht van vrouwen.

Feminisme

Wilhelmina Drucker and Aletta Jacobs

1889 Vrije Vrouwen Vereniging (VVV)

1894 Vereniging voor Vrouwenkiesrecht (VVK)

Organiseerden lezingen en demonstraties.

Werkten samen met socialisten.

Abolitionisme

Abolitionisme = Beweging die streeft naar afschaffing van de slavernij.

In 1863 besloot het Nederlandse parlement de slavernij in Suriname en Nederlands West-Indië te beëindigen.

33.000 slaven in Suriname en 12.000 slaven in Nederlands-Indië werden vrijgelaten, maar moesten nog tien jaar op plantages werken.

De schoolstrijd

1848 nieuwe grondwet garandeerde vrijheid van onderwijs.

Parlement bestond vooral uit liberalen.

Vonden dat onderwijs moest gebeuren op openbare scholen gefinancierd door de overheid. 

Rooms-katholieken en protestanten richtten scholen voor bijzonder onderwijs op. Scholen werden niet gefinancierd door de overheid.

De schoolstrijd

De schoolstrijd = Politieke strijd in de 19e eeuw over de financiële

gelijkstelling van het bijzonder en openbaar onderwijs.

Liberalen en socialisten vonden dat het onderwijs neutraal 

moest zijn. Geen financiering voor bijzonder onderwijs. 

Argument: godsdienstonderwijs is een taak van de kerk, niet 

van de overheid.

Rooms-katholieken en protestanten wilden financiering voor

het bijzonder onderwijs. 

Argument: christenen betalen ook belasting.

De schoolstrijd

Liberalen en socialisten wilden politiek en geloofszaken gescheiden houden. 

Confessionelen (Rooms-katholieken en protestanten) dachten juist dat

geloof en politiek niet los van elkaar gezien konden worden.

Organiseerden zich door politieke partijen op te richten en samen te

werken.

Confessionalisme = Beweging die vindt dat je bij het besturen van een

land uit moet gaan van je godsdienstige overtuiging.

Schoolstrijd

1878 Eerste Nederlandse politieke partij opgericht. 

Anti-Revolutionaire partij (ARP).

• Protestants
  
• Abraham Kuyper

1888 Algemene Bond van R.K. Kiesverenigingen

• Rooms-katholiek
  
• Herman Schaepman

Algemeen kiesrecht

Pacificatie van 1917

Einde van de schoolstrijd en de strijd voor algemeen kiesrecht. 

Compromis tussen confessionalisten en, liberalen en socialisten. 

• Financiële gelijkstelling bijzonder onderwijs (confessionalisten)
  
• Algemeen kiesrecht (liberalen en socialisten) 
  

Algemeen kiesrecht

1917 Algemeen kiesrecht voor mannen

Alle mannen ontvingen:

• Actief kiesrecht (stemrecht)
  
• Passief kiesrecht (recht om gekozen te worden)
  

Alle vrouwen ontvingen:

• Passief kiesrecht (recht om gekozen te worden)
  

1919 Algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen. Vrouwen ontvingen nu ook actief kiesrecht (stemrecht).

Verzuiling = Verdeling van de Nederlandse samenleving in groepen met een eigen politieke of godsdienstige overtuiging: iedere zuil had een eigen politieke partij, eigen krant en eigen verenigingen.

Aan de slag

Wat? Zie whiteboard.

Hoe? Alleen 

Hulp? Bij je buurman/buurvrouw. Kom je er samen niet uit? Dan bij je docent. 

Tijd? Tot het einde van de les. 

Klaar? Leer begrippen en jaartallen. Vraag docent.