5.1 De kerk valt uiteen

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

5.1 De kerk valt uiteen (deel 1)

5.1 De kerk valt uiteen

• Weet je welke problemen vorsten in de tijd van ontdekkers en hervormers tegenkwamen;
• Weet je welke kritiek mensen hadden op de katholieke kerk
  
• Kun je uitleggen hoe protestantse kerken ontstonden;
  
• Kun je de strijd beschrijven die ontstond tussen katholieken en protestanten.

doelen:

1500 - 1600

5.1 De kerk valt uiteen

Het rijk van Karel V

Vanaf 1500 een nieuwe periode,

vroegmoderne tijd.

Tijd van de Ontdekkers en Hervormers

Karel V regeerde toen over een groot rijk:

• Centralisatie
  
• Katholiek
  

Karel V was de baas van een groot gebied in Europa

Karel V

5.1 De kerk valt uiteen

Het rijk van Karel V

Hoe regeerde Karel V over zijn rijk?

• Wilde zelf alle beslissingen nemen over het bestuur
• Alle inwoners van zijn rijk moesten katholiek zijn

Reactie?

• Er ontstonden felle ruzies over macht en godsdienst.
  

Karel V

5.1 De kerk valt uiteen

Kritiek op de kerk

Maarten Luther - Duitse monnik 

Was het niet eens met de roomse kerk.

Hij vond dat de Paus te rijk was.

Kritiek op: een plekje 'kopen' in de hemel 

Luther wilde de kerk veranderen, dit noem je

Hervormen

5.1 De kerk valt uiteen

Kritiek op de kerk

Luther slaat 95 stellingen (een soort brief) op de deur van de kerk in Wittenberg. Hij was het niet eens met katholiek geloof en zo ontstond het protestantisme.

Tegenstanders van de kerk; Ketters worden gemarteld en vermoord.

Paus          Katholiek

Luther          Protestant

1. Geen heiligen aanbidden. Deze stonden niet in de Bijbel.

2. Geen dure spullen meer in de kerk. Leid af van het geloof.

3. Mensen moesten minder luisteren naar geestelijken en meer kijken naar wat er in de Bijbel stond.

5.1 De kerk valt uiteen

Hoe reageerde de paus op de brief van Luther?

De paus en Karel V waren het niet met Luther eens. Ze wilde dat hij zijn kritiek terug nam

Luther wilde dit niet, en mocht daarom niet meer in de kerk komen.

Luther wordt vogelvrij verklaard.

Welke jaartallen horen bij de tijd van Ontdekkers en Hervormers?

1. 1400-1500
2. 1600-1700
3. 1500-1600

Maarthen Luther?

1. 
2. 

Aan de slag

• §5.1 Opdracht 1 t/m 5

5.1 De kerk valt uiteen (deel 2)

5.1 De kerk valt uiteen

• Weet je welke problemen vorsten in de tijd van ontdekkers en hervormers tegenkwamen;
• Weet je welke kritiek mensen hadden op de katholieke kerk
  
• Kun je uitleggen hoe protestantse kerken ontstonden;
  
• Kun je de strijd beschrijven die ontstond tussen katholieken en protestanten.

doelen:

1500 - 1600

5.1 De kerk valt uiteen

weet je nog:

Rijk van Karel V

Maarten Luther

kritiek op de Roomse kerk

95 stellingen

5.1 De kerk valt uiteen

De splitsing van de kerk

• Veel protestanten splitsen zich af van de katholieke kerk.  we noemen dit Hervorming / Reformatie
• Heiligen werden niet meer vereerd
• Ze wilden eenvoudige diensten en eenvoudig ingerichte kerkgebouwen.

Protestanten benoemden zelf een dominee die de kerkdiensten in de volkstaal zou leiden

Verschillen?

Verschillen:

Katholieke Kerk	Protestantse kerk
Paus (leiding)	Bijbel
Priester (tussenpersoon)	Dominee
Heiligen vereren	Sober, eenvoudig (geen beelden, geen versieringen)

5.1 De kerk valt uiteen

De splitsing van de kerk

Johannes Calvijn

Maarten Luther

Niet alle hervormers zijn het met elkaar eens. Zo ontstaan er verschillende stromingen.

lutheranen        protestanten

calvinisten        gereformeerden

5.1 De kerk valt uiteen

De splitsing van de kerk

De Rotterdamse geleerde

Erasmus wilde dat de katholieken en protestanten het weer eens zouden worden.

5.1 De kerk valt uiteen

Godsdienstoorlogen

De hervorming zorgde voor oorlog tussen katholieken             protestanten

Karel V bleef katholiek

In het Duitse rijk --> voerde oorlog tegen protestante vorsten

In NL en Spanje liet hij protestanten levend verbranden...

Ook protestante boeken werden verbrand

Wie zijn hervormers?

1. Maarthen Luther
2. Desiderius Erasmus
3. Johannes Calvijn
4. Karel II

Hoe wordt de hervorming ook genoemd?

1. Godsdienstenoorlog
2. Reformatie
3. Tijd van ontdekkers en hervormers
4. Karel V

Aan de slag

• §5.1 Opdracht 1 t/m 11 = huiswerk volgende les 
• Klaar?  Herhaling/verdieping of samenvatting maken