8.6 Het modern imperialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

8.6 Modern  Imperialisme

Kenmerkend aspect par. 8.6

De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie

Imperialisme

Imperialisme: het streven naar een groot rijk onder macht van een keizer of één volk

We hebben dit begrip eerder gezien in de voortgaande tijdvakken. Denk aan de Europese expansie, slavernij, overzeese handel, etc.

Europese machten willen meer macht en gebieden (kolonialisme)

Modern imperialisme (1)

• Modern imperialisme: op zoek naar nieuwe grondstoffen en afzetmarkten door kolonisatie in de 2e helft 19e eeuw. 

• Kolonialisme verandert van karakter. Van handelsposten naar complete overheersing!

Oorzaken van het modern imperialisme:

• Economische oorzaken
  Grondstoffen (olie, rubber en katoen).
  Nieuwe afzetmarkten (verkoop spullen)..

• Politiek: Macht en status
  Respect afdwingen als 'belangrijk' volk.

• Beschaving en ontwikkeling
  Verspreiding christendom

• Superioriteitsdenken leidde tot beschavingsoffensief. Opvoeden en ontwikkelen. Scholen, spoorwegen, rechtssysteem, abolitionisme

Andere oorzaken van het modern imperialisme:).

• Technologische voorsprong
  

-- Betere wapens (Maxim machinegeweer)

-- Telegraaf (communicatie over grote afstand)

-- Spoorwegen/ stoomschepen (Suezkanaal) .

Rond 1700

Rond 1900

Wat valt op?

                               'The Struggle for Africa'

Conferentie van Berlijn
(1884-1885)

• georganiseerd door Bismarck, de Rijkskanselier (= soort premier) van het nieuwe Duitse Rijk (Duitse Rijk is pas in 1871 uitgeroepen)
• Duitsland nodigde alle belangrijke landen van dat moment uit 

• Motivatie: Duitsland had  praktisch geen koloniën en was bang dat ze de boot zouden missen en dat andere landen de gebieden in Afrika en Azië zouden inpikken
• Duitsland wilde ook " ein Platz an der Sonne"
• het opkomend nationalisme (een kolonie zorgt voor status) en de Industriële Revolutie (zoektocht naar grondstoffen en afzetmarkten) waren de belangrijkste drijfveren

Cultuurstelsel (1830-1870)

• Nederland deed niet mee aan de race om Afrika, maar wel aan het modern imperialisme --> Nederlands-Indië
• Doel regering: winst maken
  
• Uitgangspunt: Nederland is eigenaar grond
• verplicht 20% grond verbouwen wat NL jou opdroeg
• 66 dagen verplichte arbeid op plantages in ruil voor
• plantloon
• 'Herendiensten'
• Gevolgen: 
• 1.  enorme winsten Nederland
• 2. hongersnood en uitbuiting van inlanders

Inheemse vorsten werden ingeschakeld door Nederland bij het bestuur 

Kritiek op Cultuurstelsel:

• E.D. Dekker (Multatuli) in boek:
• 'Max Havelaar' , tegen:
• uitbuiting inheemse bevolking
• Voor: vrijhandel in Indië
• Resultaat: cultuurstelsel afgeschaft. 

E.D. Dekker (Multatuli)

Oefenvraag

3p 7       Tussen het modern imperialisme en het Europese kolonialisme zijn een aantal

                overeenkomsten te benoemen.

                Leg dit uit door:

                - eerst te omschrijven wat met modern imperialisme wordt bedoeld, en

                - daarna twee voorbeelden uit de praktijk te noemen van overeenkomsten tussen het

                  kolonialisme en het modern imperialisme.

• Met modern imperialisme wordt bedoeld dat Europese landen vanaf het midden van 19e eeuw pogingen ondernamen om het koloniale bezit uit te breiden dan wel op te bouwen. [1]
• overeenkomsten met het kolonialisme zijn: de uitbreiding van het koloniale bezit ging gepaard met geweld en één van de doelstellingen was het behalen van winst. [2]

Opdracht:  Belgisch Congo 

twee documentaires (Canvas en Ikon)

Deel van de eerste documentaire over de gruwelijke wreedheden begaan in Congo Vrijstaat 

(6 minuten)

0

Belgisch Congo

Beelden uit dezelfde (1e) documentaire. Hierbij behoren de vragen die op de dia na de documentaire staan en die in de les gemaakt worden. 

Vragen bij de video over Congo en Leopold II

1. Met wie werd Leopold II door Mark Twain vergeleken, en geef een korte beschrijving.
2. Omschrijf de kritiek die prof. M'Bokolo uit op het Centenaire monument.
3. Omschrijf welke nuancering prof Grijseels verwoordt en leg uit wat je hiervan vindt.
4. Hoe lang is Congo privë-bezit geweest van Leopold en hoe kwam hier een eind aan?
5. In een citaat van Leopold is duidelijk sprake van raciale opvattingen en militarisme. Om welk citaat gaat het en geef een toelichting op beide onderdelen (raciaal en militarisme)
6. Op welke manier komt het superioriteitsdenken terug in de woorden van jonge Congolees die antwoord geeft op de vragen van de journalist?

Vervolg vragen bij de video over Congo en Leopold II

7. Omschrijf hoe Leopold II werd omschreven door zijn ouders, koning Leopold I en koningin Louise-Marie van Orléans.

8. Maak duidelijk welke rol Henri Morton Stanley heeft gespeeld in de koloniale aspiraties van Leopold II.

9. Leg uit waarom pater Honoré Vinck van mening is dat de belofte van Léopold II om Congo te kerstenen, niet erg geloofwaardig is.

10. Leg uit op welke manier de contracten die Léopold met inlandse vorsten had afgesloten, een rol speelden op de Conferentie van Berlijn. 

11. Omschrijf de koloniale koerswijziging die Léopold inzette kort na de Conferentie van Berlijn.

12. Benoem het karakter van het door Léopold gecreëerde leger in Congo: de Force Publique.

13. Beschrijf de relatie tussen de winstgevendheid van Congo en de voortschrijdende industrialisatie in Europa.

Wat wordt bedoeld met:
de standplaatsgebondenheid

Congo Vrijstaat (Ikon)

Fragment uit de 2e documentaire.

Maak, al kijkend, de volgende opdrachten  (neem ze even over)

1. Beschrijf, in steekwoorden, wie Edmund Dene Morel  was. 

2. Leg uit of je hem representatief kunt noemen voor de tijd waarin hij leefde. 

Congo Vrijstaat (Ikon)

Gehele 2e documentaire indien je je nog meer wilt verdiepen in deze kwestie.

0

Toepassen

welk motief voor modern imperialisme blijkt uit de volgende spotprenten?

Leg uit wat het verschil was tussen 'modern imperialisme' van de eind 19e eeuw en het kolonialisme van voor 1870

Noteer wie Afrika onderling verdeelden en leg uit waarom dat zonder veel conflicten gepaard ging.

Welk verband was er tussen modern imperialisme en industrialisatie?

Noem 4 oorzaken van het modern imperialisme

Leg met het voorbeeld uit de bron uit welk verband er was tussen modern imperialisme en (agressief) nationalisme

Serie: De Ijzeren Eeuw

Ten oorlog! (Atjeh-Oorlog)

https://www.npostart.nl/de-ijzeren-eeuw/20-07-2016/VPWON_1262803

https: