4.5 (extra oefening en verdieping)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

H4: Opschudding in de Nederlanden

4.4/4.5 

Wat weet je nog van
vorige week?

Leerdoelen

1. Je kunt bewijzen hoe Maurits van Nassau successen boekt tegen de Spanjaarden.

2. Je kunt de strijd tussen stadhouder en landsadvocaat beschrijven aan de hand van Maurits en Johan van Oldenbarnevelt.

3. Je kunt uitleggen waarin de Nederlandse staatsinrichting zich onderscheidde van andere landen in de 16e en 17e eeuw.

De Republiek

Na de moord op Willem van Oranje nam zijn zoon Maurits van Oranje de leiding over. 

De noordelijke gewesten van Nederland werden samen een republiek. 

Maurits kreeg de leiding over het leger. Politieke zaken kwamen terecht in de Staten-Generaal. 

Maurits van Oranje

Staten-Generaal

De macht van de Republiek was in handen van de Staten-Generaal. 

De landsadvocaat (raadspensionaris) was de belangrijkste bestuurder van de Republiek: hij zorgde voor de agenda van de vergadering en bereidde besluiten (wetten) voor.

De gewesten mochten in het binnenland alles zelf bepalen. Voor buitenlandse zaken moesten ze naar de Staten-Generaal. 

Tweede Kamer

Het binnenhof

Johan van Oldenbarnevelt

Je ziet hier de kaart van de Republiek. 

Sleep de rode punaise naar het machtigste gewest. 

Sleep de blauwe punaise naar het gewest dat wel bij de Republiek hoorde, maar niet in de Staten-Generaal mocht. 

Maurits van Oranje had leiding over het leger dat de oorlog tegen Spanje moest uitvechten. Dit leger noem je het Staatse leger.  

Vanaf 1585 zit het enorm mee voor de Republiek! Spanje raakt namelijk in oorlog met Frankrijk én Engeland. In 1588 raakte Spanje een enorm deel van de vloot (Spaanse Armada) kwijt. 

Over land had Spanje meer succes: in het zuiden kwamen Antwerpen, Brussel en Gent in Spaanse handen. Dat was uiteindelijk heel goed voor de Republiek: 

Heroveringen van het Staatse leger. 

Klik op de afbeelding om in te zoomen. Je ziet een schilderij van de gevreesde 'Spaanse Armada'. Het is gemaakt in 1625. 

 

Geschreven bronnen zijn bronnen met tekst.

Ongeschreven bronnen zijn afbeeldingen of voorwerpen.

Primaire bronnen zijn bronnen die uit de tijd zelf komen.

Secundaire bronnen komen van iemand uit een andere tijd.

De afbeelding hiernaast is dus een.....

1. geschreven primaire bron
2. ongeschreven primaire bron
3. geschreven secundaire bron
4. ongeschreven secundaire bron

Oorlog en vrede

1588-1648

• Na 1588 werd er vooral gevochten in het oosten van de Republiek en in de Zuidelijke Nederlanden (België/Noord-Frankrijk)
• Tussen 1609 en 1621 werd 12 jaar lang niet gevochten: het Twaalfjarig bestand
• In 1648 sloten de Staten-Generaal in de Duitse stad Münster vrede met Spanje. Spanje erkende de Republiek als zelfstandig land.

Maurits en Johan van Oldenbarnevelt verschilden enorm. Maurits was een voorzichtig militair, van Oldenbarnevelt nam graag risico. 

De oorlog was slecht voor de handel. Hierom wilde van Oldenbarnevelt een wapenstilstand. Die kwam van 1609-1621: het Twaalfjarig Bestand. 

Gevolg: Maurits pleegt staatsgreep en laat van Oldenbarneveld onthoofden! 

Op 13 mei 1619 werd van Oldenbarnevelt onthoofd. 

Twee uitspraken: 

1. Dit is in de tijd van ontdekkers en hervormers of de tijd van regenten en vorsten

2. het filmpje van hiervoor geeft een betrouwbaar / onbetrouwbaar beeld

1. 1 = ontdekkers en hervormers 2 = betrouwbaar
2. 1 = ontdekkers en hervormers 2 = onbetrouwbaar
3. 1 = regenten en vorsten 2 = betrouwbaar
4. 1 = regenten en vorsten 2 = onbetrouwbaar

Spaanse overgave

In 1625 overleed Maurits en werd opgevolgd door zijn halfbroer Frederik Hendrik. 

Hij krijgt de bijnaam ‘stedendwinger’, omdat hij verschillende steden op de Spanjaarden weet te veroveren.

In 1648 sloten de Staten-Generaal in de en Spanje de Vrede van Münster waarbij de Republiek als zelfstandig land werd erkend. Dit is het einde van de Tachtigjarige Oorlog! 

In deze afbeelding zie je de Vrede van Munster (1648). Sommige mensen noemen dit document 'de geboorte van Nederland'. Wat is hierover jouw mening? 

Ik ben het daarmee oneens

Ik vind het wat overdreven

Ik ben het daarmee eens

Werktijd

Nu

Volgende keer

KLAAR ?

Maak paragraaf 4.5: De strijd beslecht

4.4 nog niet af? Maak die eerst! 

Hoe?

• Muziek in mag
• Vraag? Steek je vinger op!

Herhaling 

Nakijken 

Hoe?

•  Je kan via Tijd voor GS zelf nakijken. 
• Oefen alvast voor de toets aan de hand van "test jezelf' of het doorlezen van samenvattingsopdrachten