B5

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Neem je boek voor blz. 48

Thema 12 Voeding en vertering

B1 Enzymen

B2 Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

B3 Voeding en leefstijl

B4 Het verteringsstelsel

B5 De organen voor vertering

B6 Planteneters, vleeseters en alleseters

Leerdoelen B5

- Je moet de delen van het verteringsstelsel kunnen noemen met hun functies en kenmerken

- Je moet de verteringssappen kunnen noemen met hun functies

10 minuten stil lezen B5

Lees de theorie op blz. 48 t/m 51

Als je klaar bent vul je alvast de tabel in op blz. 57

De weg van het voedsel

• De mondholte (speekselklieren)
• De slokdarm
• De maag (maagsapklieren)
• De 12vingerige darm (sap galblaas en alvleesklier)
• De dunne darm (darmsapklieren)
• De dikke darm
• De endeldarm
• De anus

Samenvattingsopdracht 4

Vul de organen in op blz. 57/58 en schrijf de functie erbij. Noteer daaronder de verteringsklieren-, sappen en de voedingsstoffen die ze verteren.

Over 15 minuten gaan we nakijken!

In de mondholte

Vertering begint in de mond

    Er ontstaan kleine stukjes voeding door het kauwen 

    Door het kauwen vermeng je het voedsel met speeksel

Speeksel bestaat uit water en enzymen om zetmeel te verteren in glucose (koolhydraten)

Enzymen kunnen goed inwerken op het voedsel door de oppervlaktevergroting

Mondholte

Speekselklieren: speeksel

- Slijm: voedsel makkelijker doorslikken

- Enzymen: breken zetmeel af (verteren)

- Stoffen die bacteriën doden

Keelholte/slokdarm

De tong duwt het voedsel je keelholte in

Slikken:

Huig sluit de neusholte af

Strotklepje sluit de luchtpijp af

Het voedsel komt in de slokdarm en deze duwt 

dmv peristaltische bewegingen het voedsel naar de maag

Maag

• Het voedsel wordt door de maagspieren gekneed en vermengd met maagsap
  

In de maagwand zitten maagsapklieren die maagsap produceren

• Maagsap: water, maagzuur, enzymen 
• Enzymen: verteren de eiwitten gedeeltelijk
• Maagzuur: dood bijna alle bacteriën

Aan het eind van je maag zit een kringspier: de maagportier.

Deze kringspier laat telkens een kleine hoeveelheid voedsel door naar de twaalfvingerige darm.

De rest wordt tijdelijk opgeslagen in de maag.

GAL

Gal wordt gemaakt in de lever.

Vanuit de lever komt gal eerst in de galblaas.

Emulgeren:

Gal verdeelt vet in kleine druppels 

Gal zelf bevat geen enzymen

kan hierdoor geen voedingsstoffen verteren

Alvleessap

• Alvleessap wordt gemaakt door de alvleesklier
• Zitten drie verschillende soorten enzymen in die eiwitten, koolhydraten en vetten verteren

Twaalfvingerige darm

Gal en alvleessap worden toegevoegd aan het voedsel in de twaalfvingerige darm.

Het voedsel wordt met de verteringssappen gekneed en doorgeduwd naar de dunne darm.

Darmperistaltiek:

Het samentrekken van de spieren in de darmen

Functies:

- Verteren

- Vervoeren

- Mengen met verteringssappen

Door voedingsvezels verloopt de peristaltiek beter.

Examenvraag 1

Bij welke voedingsstof begint de vertering in de mond?

A eiwitten

B koolhydraten

C mineralen

D vetten

Examenvraag 1

Bij welke voedingsstof begint de vertering in de mond?

A eiwitten

B koolhydraten

C mineralen

D vetten

Examenvraag 2

Leg uit waarom de galblaas geen verteringsklier is.

Examenvraag 2

Leg uit waarom de galblaas geen verteringsklier is.

De galblaas is geen verteringsklier, omdat hij geen verteringssap maakt (slaat het alleen op) / gal verteert niet (geen enzym) maar emulgeert (1p)

Verteringssappen en wat ze verteren

• Speeksel (speekselklieren): zetmeel (koolhydraten) in mond
• Maagsap (maagklieren): eiwitten in maag
• Gal: vetten emulgeren (geen verteringssap) in twaalfvingerige darm
• Alvleessap (alvleesklier): eiwitten, koolhydraten en vetten in 12-darm
• Darmsap (darmsapklieren): eiwitten, koolhydraten in dunne darm

Verteringssappen verteren geen voedingsvezels

Onverteerde voedingsresten verlaten het lichaam via de anus

Oefenen

Maak opdrachten 1 en 2 van 12.5

Opdracht 4 maak je in je boek 

De lesstof lees je in je boek op blz. 48 en 53

Eerste 5 minuten stil, daarna fluisterniveau

Klaar? Ga verder met de opdrachten 3 t/m 11

Dunne darm

In de wand liggen darmsapklieren die darmsap maken.

De enzymen in dit sap maken de vertering van eiwitten en koolhydraten af.

Voedsel wordt samen met het darmsap gekneed. 

In de dunne darm worden de voedingsstoffen 

in het bloed opgenomen.

In de plooien in de darm zitten allemaal uitstulpingen (darmvlokken) van de darmwand. Hierin liggen kleine bloedvaten.

Water en voedingsstoffen 

uit de dunne darm gaan de bloedvaten in.

(haarvaten van de dunne darm)

Dunne darm

Darmperistaltiek:

Het samentrekken van de spieren in de darmen

Functies:

- Verteren

- Vervoeren

- Mengen met verteringssappen

Door voedingsvezels verloopt de peristaltiek beter.

Blinde darm

Vormt de overgang van dunne darm naar dikke darm

Wormvormig aanhangsel (appendix) raakt soms ontstoken (blindedarmontsteking) en moet verwijdert worden

Blinde darm heeft helemaal geen functie! 

Overblijfsel (rudimentair orgaan) van onze 

voorouders 

Dikke darm

• Voedselresten:
  
• Een deel van het voedsel is niet verteerd, deze gaan naar de dikke darm
  

De voedselresten in de dikke darm bevatten nog veel water. 

In de dikke darm wordt vrijwel al het water uit de voedselbrij 

gehaald.

In de dikke darm leven bacteriën die cellulose af kunnen 

breken! Dit zit in de celwanden van plantencellen.

Endeldarm

• Verzamelplaats voor onverteerbare resten 
• Endeldarm wordt afgesloten door de anus (kringspier)

Verteringssappen en wat ze verteren

• Speeksel (speekselklieren): zetmeel (koolhydraten) in mond
• Maagsap (maagklieren): eiwitten in maag
• Gal: vetten emulgeren (geen verteringssap) in twaalfvingerige darm
• Alvleessap (alvleesklier): eiwitten, koolhydraten en vetten in 12-darm
• Darmsap (darmsapklieren): eiwitten, koolhydraten in dunne darm

Verteringssappen verteren geen voedingsvezels

Onverteerde voedingsresten verlaten het lichaam via de anus

Oefenen

Maak opdrachten 1 t/m 11 van 12.5

Opdracht 4 maak je in je boek 

De lesstof lees je in je boek op blz. 48 en 53

Eerste 5 minuten stil, daarna fluisterniveau

Klaar? Start met de test jezelf van 12.5