KUA Havo 4 H3 & 4 Padlet

• Culturele en kunstzinnige vorming
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H3 vroegrenaissance

inleiding

Renaissance = wedergeboorte          verworvenheden klassieke oudheid

                       

begint voor 1400 in Italië (vroegrenaissance), pas in 16e eeuw in Europa

Santa Maria del Foire - Filippo Brunelleschi

Italiaanse humanisten: "Na verval van Middeleeuwen een nieuwe gouden eeuw"

Bourgondische rijk - kunstenaars blijven zich op gotische (Middeleeuwen) principes baseren. 

3.1 Klassieke voorbeelden

markeert overgang ME naar Renaissance

Brunelleschi - architect koepel

bestudeert architectuur oudheid / Vitruvius

'Nuper rosarum flores' bij inwijding koepel

Guillaume Dufay - Vlaamse polyfonie

3.1 Klassieke voorbeelden

Pazzikapel

centraalbouw = gericht op het middelpunt / vanuit daar symmetrisch

Vitruvius: logisch en wiskundig = evenwicht

Brunnelleschi: goddelijke harmonie

H3 vroegrenaissance

Humanisme

Humanisme

mens (geschapen naar Gods beeld) als maat voor alle dingen

recht op vrijheid en nastreven van geluk in hier en nu

intellectuele, literaire en wetenschappelijke beweging: alle kennis baseren op literatuur en cultuur van klassieke oudheid

kennis is macht

opgeslagen bij vorsten en machthebbers - geld en connecties

delen met humanisten in ruil voor opvoeding en onderwijs aan het hof

H3 vroegrenaissance

De'Medici

Familie De'Medici      '     'mecenas' (geldschieter / beschermheer) kunstenaars en wetenschap

in Florence democratisch bestuur / achter schermen vaak families zoals De'Medici

in 15e eeuw groeit politieke macht, wordt vaak bevochten

bouwprojecten en kunst stimuleren

Palazzo Medici Riccardi             één van eerste Renaissancegebouwen

ruwe blokken           onneembare vesting

• Romeinse voorbeelden
• bescheidenheid typerend vijftiende eeuw

H3 vroegrenaissance

De'Medici

David (Donnatello)

symbool voor strijdvaardigheid en zelfbewust

eerste vrijstaande naaktbeeld sinds oudheid

verwijzing naar familie De'Medici

privekapel in pallazo Medici

• zeer gedetailleerde fresco
• personages lijken op leden familie
• familie gaat volk voor in aanbidding van Christus

La Primavera - Botticelli

• voor huwelijk (niet religieus doel) = voorheen ondenkbaar
• tuin erg gedetailleerd           renaissance: schepping verdient om wetenschappelijk bestudeerd te worden
• betekenis is meer dan je letterlijk ziet             kennis van klassieke oudheid is nodig om symboliek te interpreteren. 

H3 vroegrenaissance

Weten en meten

Hof van Urbino / veel van de hofhouding is bezig met verzamelen, catalogiseren, bestuderen en kopieren van collectie handschriften

hertog: rijke aanvoerder eigen huurleger

Lijnperspectief

wetten vastgelegd in drie boeken door Piero della Francesca (schilder)

ontwikkeld door Brunelleschi

meetkundige methode van tekenen om ruimtelijk inzicht te suggereren 

horizontale evenwijdige lijnen komen samen in een vluchtpunt. 

oogpunt van de kijker!

H3 vroegrenaissance

lijnperspectief

Bij de lijnperspectief speelt de horizon een grote rol. Op de horizon liggen namelijk verdwijnpunten (ook vluchtpunten genoemd) van horizontale lijnen.

H3 vroegrenaissance

samenvatting

Renaissance = wedergeboorte klassieke verworvenheden / rond 1400 in Florence

teruggrijpen op principes klassieke oudheid

na 1500 boven Alpen - Bourgondische rijk 

Gothiek

centraalbouw

lijnperspectief

1400-1500

ontwikkeling kunst en wetenschap

'mecenas' (De'Medici)

kennis is macht

humanisme

beeldtaal Romeinen en Grieken wordt ideaal

waardering voor kunstenaar / talent

hoffeesten

Opdracht Padlet:

plaatje van gebouw uit vroegrenaissance opzoeken (Nederland, Groningen) en toelichten via kunstbeschouwelijke begrippen. Zet erbij 'Hoofdstuk 3'

H4 Hofcultuur

inleiding

Paus in Rome

1500 nieuw zwaartepunt Renaissance

regeert als vorst = macht etaleren

verzet groeit = reformatie

einde 16e eeuw einde renaissance, start Barok

kunst = groots, meeslepend: publiek overdonderen en verleiden

contrareformatie = beweging van Kerk om verzet te breken. 

1500-1700 (zestiende en zeventiende eeuw)

4.1 Italiaanse hoven

inleiding

na 1500 kunst van sober / evenwichtig naar uitbundig en grootschalig

humanisme: aangebroken mogelijkheden benutten

homo universalis: de trotse mens die alles kan

roekeloze projecten

boekdrukkunst = verspreiding renaissance naar rest van Europa / Italië blijft centrum

David - Michelangelo 

Florence, 5 meter, één blok marmer

• schoolvoorbeeld homo universalis
• beeldhouwer, schilder, architect, ingenieur, dichter
• De'Medici / toegang bibliotheek / humanisten
• vertrekt naar Rome - paus             symbool renaissance

4.1 Italiaanse hoven

Inleiding

1. bestuderen van kopieën van klassieke beelden

2. anatomie: studie van menselijk lichaam (verhoudingen, spieren, etc.)

toetsvraag

Je kunt een toetsvraag verwachten waarbij je moet aangeven waarom het logisch is dat de moresca met professionele dansers aan het hof een logische ontwikkeling is binnen de renaissance. 

Je kunt hier een verbinding maken met 4.1 Homo Universalis. In de Renaissance wordt telaent en kennis steeds meer gewaardeerd. Een dans die vooral wordt gedanst door professionale hofdansers past prima in die gedachten. 

humanisme: mens is het evenbeeld van God

doel: verhaal en betekenis overbrengen

H4 hofcultuur

homo universalis

positie kunstenaars: ambachtslieden

veelzijdig talent en kennis worden gewaardeerd

humanistisch ideaal: homo universalis

1. literatuur, geschiedenis, kunst

2. goed soldaat

3. gratie en temperament

4. niets mag moeite kosten: sprezzatura

Giorgio Vasari

- eerste kunsthistoricus

- 'renaissance'

- regels en voorbeelden     uit klassieke oudheid

- zoektocht naar                  perfectie

- Michelangelo

- Leonardo Da Vinci

ontwerpen van wapens / waterleidingen / decors

schilder / beeldhouwer

uitvindingen en theorieën - anatomische studies

kunst = intellectuele aangelegenheid

schilderkunst = ultieme wetenschap

H4 hofcultuur

Stravaganza

welvarende families            uiterlijk vertoon

De'Medici - 1512 terug in Florence macht groeit

1. verbinden aan vorstenhuizen

2. leveren van pauzen

trend: paleis buiten de stad met renaissancetuin

Opdracht Padlet:

zoek een renaissancetuin hier in Groningen en zet deze afbeelding op je padlet. Zet erbij 'Hoofdstuk 4'

1. paleizen

2. tuinen

3. feesten (stravaganza)

1. natuur

2. beelden

H4 hofcultuur

Stravaganza

stravaganza = uitbundig feest / verschillende soorten kunstdisciplines              imponeren van gasten  

toetsvraag

Je kunt een toetsvraag verwachten waarbij je moet aangeven waarom het logisch is dat de moresca met professionele dansers aan het hof een logische ontwikkeling is binnen de renaissance. 

Je kunt hier een verbinding maken met 4.1 Homo Universalis. In de Renaissance wordt telaent en kennis steeds meer gewaardeerd. Een dans die vooral wordt gedanst door professionale hofdansers past prima in die gedachten. 

huwelijksfeest Ferdinand de'Medici & Christina van Lotharingen

weken feest / optochten / toneelstukken / spektakel / levensechte decors = dramma per musica

La Pellegrina (komedie) / onderbroken door intermedi

- onderbreking van toneelstuk / inhoud los van toneelstuk

- spektakel (zie boek voor voorbeelden

- belangrijke rol in ontstaan van de opera en theaterdans

H4 hofcultuur

De eerste opera's

eerste opera's

klassiek theater nabootsen

- taal (Italiaans) zoals madrigalen

- polyfonie           één zangstem

- basso continuo = melodie en bas worden weergegeven

- gezongen monologen afwisselen met intermedi, koorzang en aria's

aanleiding

alleen gezongen teksten

volledige integratie theater en muziek

kenmerken

Monteverdi - L'Orfeo

emoties tot uitdrukking

prima practica: tekst ondergeschikt aan regels. 

secunda practica: muziek om betekenis tekst te versterken           instrumenten 

derde bedrijf:  relatie tussen tekst en muziek goed te horen.