7.4 Verteren

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Planning

• Wat weten jullie nog/al?
• Uitleg
• Opdrachten maken
• Leerdoelencheck

Pak alvast je schrift!

Leerdoelen 7.4

- Je kunt uitleggen hoe je voedsel wordt verteerd

- Je kunt uitleggen hoe enzymen werken

- Je kunt beschrijven hoe je voedsel door het verteringsstelsel gaat

- Je kunt beschrijven waar vertering in je lichaam gebeurt

- Je kunt uitleggen hoe de voedingsstoffen in je bloed komen

- Je kunt uitleggen wat er na de vertering met de voedselresten gebeurt.

Wat weten jullie nog/al? (schrijf op!)

1. Wat zijn de zes voedingsstoffen?  
2. Welke drie groepen voedingsstoffen zijn er?
3. Wat is het verschil tussen een voedingsmiddel en -stof?

1. Wat is de schijf van vijf?

Vertering en verteringssappen

Voedingsstoffen moeten vanuit het voedsel in 

het bloed komen. Water, mineralen, vitaminen en glucose 

zijn klein genoeg om in het bloed opgenomen te worden.

Eiwitten, vetten en de meeste koolhydraten moeten eerst kleiner gemaakt worden.

Vertering = klein maken van voedingsstoffen zodat ze kunnen worden opgenomen in het bloed.

Vertering

Vertering is het omzetten van voedingsstoffen in verteringsproducten.

Verteringsklieren maken verteringssappen:

• speekselklieren
• maagsapklieren
• lever en afvleesklier
• darmsapklieren (in de dunne darm)

Deze sappen zetten voedingsstoffen om in verteringsproducten. 

Die laatste worden vanuit de dunne darm opgenomen in het bloed.

In verschillende organen zitten cellen die verteringssappen maken.

 

--> bevatten enzymen voor het verkleinen van grote voedingsstoffen

--> Enzymen 'knippen' de grote voedingsstoffen in stukken.

Enzym = een eiwit

- Je kunt de werking van enzymen beschrijven.

Voor elk soort voedingsstof is er een
apart enzym met een speciale vorm. 

1. Het enzym bindt zich aan de voedingsstof.
2. Het enzym knipt de voedingsstof in tweeën. 
3. Het enzym laat los en kan opnieuw dezelfde 

soort voedingsstof afbreken. 

Optimumtemperatuur

< 10: werkt het niet

37: optimaal, het snelst

> 45: stuk

Voedsel komt binnen

Mondholte - keelholte - slokdarm

De huig sluit je neusholte af en 

het strotklepje je luchtpijp. 
-> voedsel de juiste weg, 

namelijk de slokdarm in

Werkt het afsluiten niet goed? --> Voedsel schiet luchtpijp in. Wat gebeurt er dan?

Peristaltische beweging

3 = kringspieren

4 = lengtespieren

5 = voedselbrij

Peristaltische bewegingen

De voedselbrij doet er enige tijd over om het hele verteringsstelsel te passeren. Hierbij spelen peristaltische bewegingen een rol. 

Spierbewegingen in de wand van organen van je verteringsstelsel die de voedselbrij voortduwen.

Samengevat!

Vier verteringssappen, bevat enzymen:

• Speeksel: zetmeel
• Maagsap: zetmeel en eiwitten
• Alvleessap: zetmeel, eiwitten en vetten
• Darmsap: zetmeel, eiwitten

Gal is geen verteringssap, maar 

emulgeert vetten. Gemaakt door de lever.

7.4 (eerst 10 min. in stilte)

Maken opdr. 1 t/m 13 

 + nakijken. 

Klaar? 

- Maken samenvatten 7.1 en 7.4 op blz. 70 en 72/73

Startopdracht:

Pak je boek en open het bij 7.4.

Start je laptop op en open LessonUp.

Planning:

- Voorkennis

- Uitleg 

- Opdrachten 

- Afsluiting 

Leerdoelen 7.4

- Je kunt uitleggen hoe je voedsel wordt verteerd

- Je kunt uitleggen hoe enzymen werken

- Je kunt beschrijven hoe je voedsel door het verteringsstelsel gaat

- Je kunt beschrijven waar vertering in je lichaam gebeurt

- Je kunt uitleggen hoe de voedingsstoffen in je bloed komen

- Je kunt uitleggen wat er na de vertering met de voedselresten gebeurt.

Wat weet je nog?

speekselklieren

Maag

Alvleesklier

Twaalfvingerige darm

Dunne darm

Moet WEL verteerd worden

Hoeft NIET verteerd te worden

Wordt niet verteerd

     (1 antwoord)

Eiwit

Water

Koolhydraat

Voedingsvezel

Vetten

Mineralen

Vitamine

De peristaltische bewegingen
vinden plaats in .......
kies het beste antwoord

1. de mond, de dikke darm
2. de darmen en de slokdarm
3. de maag en de slokdarm
4. de mond en de maag

Welke van onderstaande voedingsstoffen kunnen direct in het bloed worden opgenomen zonder eerst verteerd te worden?

1. Eiwitten
2. Glucose
3. Vetten
4. Zetmeel

Wat is zetmeel?

1. Koolhydraat
2. Eiwit
3. Vet
4. Vitamine

Wat is de goede volgorde van je spijsvertering?

1. slokdarm, maag, dikke darm, dunne darm
2. mondholte, slokdarm, dunne darm, maag
3. mondholte, slokdarm, maag, dunne darm
4. dikke darm, dunne darm, mondholte, maag

Wat doen enzymen?

1. Zorgen ervoor dat voedingsmiddelen worden afgebroken.
2. Zorgen ervoor dat voedingsstoffen niet worden afgebroken.
3. Zorgen ervoor dat voedingsstoffen worden afgebroken.
4. Zorgen ervoor dat het oppervlakte van voedingsstoffen vergroot wordt.

Enzymen zijn gevoelig voor temperatuur.
Wat gebeurt er met het enzym als deze boven de maximumtemperatuur komt?

1. Het enzym gaat sneller werken.
2. Het enzym gaat langzamer werken.
3. Het enzym gaat kapot.
4. Het enzym werkt niet meer.

De voedselbrij doet er enige tijd over om het hele verteringsstelsel te
passeren. Hierbij spelen peristaltische bewegingen een rol.
In de darmwand bevinden zich kringspieren en lengtespieren.
Welke van deze spieren zijn betrokken bij de peristaltische bewegingen?

1. geen van beide typen spieren
2. alleen kringspieren
3. alleen kringspieren
4. zowel kringspieren als lengtespieren

Wat houdt de 'optimumtemperatuur' van een enzym in?

Wat is onderdeel Q?

Wat is onderdeel S?

In een onderdeel van het verteringsstelsel worden de meeste verteerde voedingsstoffen opgenomen in het bloed.
Hoe heet dit onderdeel?

1. Maag
2. Twaalfvingerige darm
3. Dunne darm
4. Dikke darm

Wat wordt bij het slikken door de huig afgesloten?

1. keelholte
2. luchtpijp
3. neusholte
4. slokdarm

De weg van het voedsel

Waar vindt vertering plaats?

In 4 organen:
1 Mondholte - eerste stap zetmeelvertering (speeksel)
2 Maag -  eiwitvertering (door maagsap) 
Maag bevat ook maagzuur; doodt bacteriën
3 Twaalfvingerige darm (eerste deel dunne darm) - 
verdere vertering van zetmeel en eiwit,
start vertering vet (alvleessap)

Gal; groene vloeistof wordt gemaakt in de lever (!)

Gal wordt opgeslagen (!!) in de galblaas. 

Gal emulgeert vetten in de twaalfvingerige darm.

Gal bevat dus geen enzymen,
gal helpt bij de vertering van vetten.
Gal is dus géén verteringssap (!!). 

4. Dunne darm - vertering
van grote voedingsstoffen
wordt afgemaakt (darmsap). 

Waar en door wat wordt je voedsel verteerd?

• Mondholte: speeksel 
• Maag: maagsap
• 12 vingerige darm: alvleessap
•  Dunne darm: darmsap

GAL IS HULPSTOF !!

Waar komen de voedingsstoffen in het bloed?

In de dunne darm zijn de voedingsstoffen klein genoeg om in het bloed te worden opgenomen.
De dunne darmwand is erg dun en bevat veel haarvaten. De voedingsstoffen kunnen gemakkelijk door de wand heen (bron 10).
Door de darmplooien met darmvlokken is het oppervlakte van de dunne darmwand erg groot.

Dikke darm

In de dikke darm word het water uit de voedselbrij gehaald.

De onverteerbare resten worden ingedikt en tot poep gemaakt.

Wat blijft er over na vertering?

1. Waterige pap komt in de dikke darm.
2. Water terug het bloed in.
3. Darmflora verteert nog deel van onverteerde resten eten.
4. Ontlasting, oftewel poep blijft over.

7.4

Weektaak voor maandag 16 september:

opdr (1 t/m 14) 15 t/m 26 + nakijken. 

Na de opdrachten, kies uit:

- Maken samenvatten 7.1 en 7.4 (vanaf blz. 70, opdr. 4 niet)

- Tekenen verteringsstelsel op een A4, inclusief namen en verteringssappen