5V Thema 5 BS 1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Bouw, ontwikkeling en groei

5V

Thema 5

BS 1

Waar denk je aan als je aan planten denkt?

Planten?!?

Vandaag

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven  hoe lengte- en diktegroei bij kruid- en houtachtige planten plaatsvindt en dat stamcellen hiervoor verantwoordelijk zijn

Programma:

1. Plantgroei timelaps

2. Bouw planten

3. Groei en ontwikkeling (lengte- en diktegroei)

4. Plastiden

Plant extremen

200 vierkante kilometer, 4500 jaar oud

115 meter

https://science.howstuffworks.com/life/botany/tree-grow.htm

Anatomie en weefsels van planten

Bouw (afhankelijk van omgeving):

• wortels
• stengels
• bladeren

Weefsels:

• dekweefsel
• vaatweefsel: hout- en bastvaten

      --> houtachtige: in jaarringen

      --> kruidachtige: in bundels

• vulweefsel (of grondweefsel of parenchym)

Blad

Hoe zie je wat de bovenkant is?

Houtvaten en bastvaten gebundeld in vaatbundels in blad (nerven).

Waarom is het vulweefsel groen getekend?

Groei

• Delingen in meristeem toppen van stengels en wortels (groeipunten)
• Diktegroei: cambium
• Celstrekking en celspecialisatie één van twee dochtercellen stamcel

Celstrekking

mitose...:groei dochtercellen worden net zo groot als de moedercel

Cambium

• Ringvormig meristeem (diktegroei)
• Houtcellen naar binnen, bastcellen naar buiten
• Kunnen vaten vormen
• Afb. 5 in boek: celdeling

Houtvaten en bastvaten

• Houtcellen maken secundaire celwanden van cellulose en lignine, dwarswanden verdwijnen. Cellen verdwijnen, celwanden blijven
• Bastvaten krijgen openingen tussen cellen, celkernen verdwijnen. Uiteindelijk verdwijnen cellen, vaten klappen in

Bastvaten en houtvaten

Jaarringen

• Voorjaarshout: wijde houtvaten met dunne wanden
• Zomerhout: nauwe houtvaten met dikke wanden --> extra stevigheid vanwege extra watertransport
• Jaargrens: tussen het donkere zomerhout en het lichte voorjaarshout
• Niet in de bast, want de bastvaten worden snel samengedrukt

Plastiden

= celorganel met functie in:

• Fotosynthese (chloroplast)
• Insecten lokken (chromoplast)
• opslaan van reservestoffen (leukoplast: zetmeel, olie of eiwitten)

Vorming uit proplastiden (in meristeem)

Plastiden kunnen in een ander type overgaan 

--> afhankelijk van omstandigheden

Houtvaten liggen in jaarringen

1. Kruidachtige stengels
2. Houtachtige stengels
3. Zowel kruidachtige als houtachtige stengels
4. Houtvaten liggen nooit in jaarringen

Vormt de buitenzijde van een plant en beschermt tegen waterverlies en infecties.

1. Vaatweefsel
2. Dekweefsel
3. Vulweefsel
4. Grondweefsel

Het vulweefsel wordt ook wel.....

1. Dekweefsel genoemd
2. Vaatweefsel genoemd
3. Cytoplasma genoemd
4. Grondweefsel genoemd

Wat is nr 10?

1. houtvaten
2. vaatbundel
3. bastvaten
4. centrale cilinder

Afsluiting

Maken:

BS 1 opdr. 1 t/m 8

Volgende les

Transport in planten

Kun je: beschrijven hoe lengte en diktegroei bij kruid- en houtachtige planten plaatsvindt?