Paragraaf 6.2: De Nederlandse Opstand! (Deel 2)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Paragraaf 6.2: De Nederlandse opstand!

Pak je tekstboek!

Blz. 92

Tas op de grond

Par. 5.2: De Nederlandse opstand.

Na deze les: kan je beschrijven

• Hoe de oorlog tegen de Spanjaarden (Opstand/ 80-jarige oorlog) verliep.

Dit ga je leren

Woordenschat/ Personen

• Beeldenstorm.
• Willem van Oranje.

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Doen!

Lees nu het kopje: ¨Het begin van de Opstand¨  op blz. 92 tekstboek. 

De Opstand begint

Dit is een mooi plaatje, maar het is wél ruim 400 jaar na de inname van Den Briel door de Watergeuzen gemaakt. Hierdoor klopt de gebeurtenis wél, maar heeft de tekenaar er misschien zelf veel bij verzonnen. 

Kijk daarom altijd goed wanneer de bron is gemaakt én waarom de maker de bron heeft gemaakt.

Succes met het veroveren van Spaanse steden.

Oorlog en verdeeldheid

Doen!

Lees nu het kopje: ¨Oorlog en verdeeldheid¨  op blz. 93 tekstboek. 

Burgeroorlog

Dit schilderij laat het beleg van Haarlem zien. Op de voorgrond zie je een zeeslag tussen schepen in het Haarlemmermeer. Hier is tegenwoordig luchthaven Schiphol.

Als je goed kijkt, dan zie je schepen van de opstandelingen vechten tegen schepen van... Amsterdam! De stad Amsterdam was tot 1578 aanhanger van Filips II. Nederlanders vochten dus ook tegen Nederlanders! Dit noem je een burgeroorlog.

Dit schilderij laat het beleg van Haarlem zien. Op de voorgrond zie je een zeeslag tussen schepen in het Haarlemmermeer. Hier is tegenwoordig luchthaven Schiphol.

Als je goed kijkt, dan zie je schepen van de opstandelingen vechten tegen schepen van... Amsterdam! De stad Amsterdam was tot 1578 aanhanger van Filips II. Nederlanders vochten dus ook tegen Nederlanders! Dit noem je een burgeroorlog.

De eerste jaren van de Opstand waren er niet alleen gevechten tussen de Nederlanders en Spanjaarden.

Het was ook een burgeroorlog: een oorlog tussen protestantse- en katholieke Nederlanders.

Nederland wordt onafhankelijk

n 1572 werd Den Briel veroverd door de geuzen: Nederlandse opstandelingen tegen Filips II. Zeeuwse en Hollandse steden kozen daarna hun kant.

In 1581 erkenden de noordelijke gewesten het gezag (heerschappij, macht) van Filips II niet langer. 

De moord op Willem van Oranje

Moord! 10 juli 1584

Balthasar begaf zich op dinsdag 10 juli 1584 rond het middaguur naar het Prinsenhof met de mededeling dat hij Willem wilde spreken. Willems vrouw Louise van Coligny schijnt nog bezorgd te hebben gevraagd wie dat ongure type wel was, maar werd gerustgesteld. 

Willem meldde Balthasar dat hij hem na het middageten te woord zou staan. Balthasar keerde terug naar herberg De Diamant om zijn pistolen te halen.

Rond half twee verliet het gezelschap de eetzaal. Toen Willem van Oranje zijn voet op de eerste trede van de trap zette schoot Balthasar hem van dichtbij in de borst en de zij. De prins zakte in elkaar en sprak - volgens het officiële verslag - zijn beroemde laatste woorden: "Mon Dieu, ayez pitié de mon âme, et de ce pauvre peuple!", vertaald als: "Mijn God, heb medelijden met mij en mijn arme volk!". 

Volgens recente onderzoeken zou hij op slag dood moeten zijn geweest en heeft hij deze woorden niet gezegd.

Filips II had Willem van Oranje in 1580 vogelvrij verklaard: iedereen mocht hem ongestraft vermoorden en zou daarvoor goed worden beloond.

Het lukte de Fransman Balthasar Gerards wél om Willem van Oranje te vermoorden.

Kijk en luister

Nu aandachtig naar het verhaal over 

¨De moord op Willem van Oranje¨

0

De Republiek ontstaat! 1648

De macht van de Republiek was in handen van de Staten-Generaal. De stadhouder van Holland, altijd een erfgenaam van Willem van Oranje, zou de leiding krijgen over het leger.

De landsadvocaat (later: raadspensionaris) was de belangrijkste bestuurder van de Republiek: hij zorgde voor de agenda van de vergadering en bereidde besluiten (wetten) voor.

Klik op de kaart

Bij gebrek aan een geschikte kandidaat als vorst of koning, besluiten de Noordelijke Nederlanden verder te gaan als Republiek.

De 'baas' in de Republiek werd de Staten-Generaal, de standenvergadering

Nog ff herhalen

Wat past niet bij de Beeldenstorm

1. Het stormde beelden
2. Het vernielen van beelden
3. Het vernielen van schilderijen
4. Verzet

Maak de juiste combinaties

Godsdienst, geloof.

Dominee (predikant) 

Tijd van ontdekkers en hervormers

 Reformatie

Religie 

Leider van een protestantse kerkdienst

Vijfde tijdvak (1500-1600)

Verandering waarbij christenen de katholieke kerk wilden veranderen en zich afsplitsen van de kerk

Bekijk de afbeelding. Waar staan de katholieken?

1. Links
2. Rechts

Welke kritiek had Luther op de katholieke kerk? Geef tenminste 1 voorbeeld.

Lees de bron. Welk argument gebruikten de protestanten om Filips II af te zetten? Leg dit uit met een zin uit de tekst (een bronelement).

Zet in de juiste volgorde van de tijd. 

5

1

2

3

4

6

Willem van Oranje wordt vermoord

De Nederlandse Opstand begint

Karel de V wordt opgevolgd door zijn zoon Filips de II

Luther begint de Hervorming

De Beeldenstorm vindt plaats

Stichting van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Calvinisten

Godsdienstvrijheid

Reformatie

Tijd van ontdekkers en hervormers

Het vierde tijdvak (1500 - 1600)

Hervorming van de kerk in de 16e eeuw

De vrijheid om zelf een godsdienst te mogen kiezen

Aanhangers van de protestantse hervormer Calvijn

Welke twee christelijke kerken ontstonden er door de Reformatie? Geef bij beide kerken een uitleg.

Lees de bron.
Een uitspraak:
Het was de bedoeling van de hervormers
om nieuwe kerken op te richten.

1. Juist
2. Onjuist

Bekijk de bron.
Over welk gebruik in de kerk gaat deze prent?
Geef een uitleg in een zin.

Noem een andere naam voor de Nederlandse Opstand.

Welke 2 zinnen zijn goed?

GOED

De Nederlandse Opstand begon 15e eeuw. 

Karel V trad in 1555 af als heer der Nederlanden.

Willem van Oranje kwam in opstand tegen Filips.

Willem van Oranje stierf in 1584 aan een longontsteking.

Bekijk de bron.
Over welke gebeurtenis gaat dit schilderij?

Het Wilhelmus

Wilhelmus van Nassouwe ben ik, van Duitsen bloed

den vaderland getrouwe blijf ik tot in den dood.

Een Prinse van Oranje ben ik, vrij, onvereerd.

Den koning van Hispanje heb ik altijd geëerd.

1e couplet van ons volkslied

'Ben ik van Duitsen bloed' - Je zou denken dat dit er staat omdat Willem van Nassau was geboren in Duitsland. Maar dat is niet zo. In die tijd bestond Duitsland nog helemaal niet. In die tijd werd het woord "Duits' , ook wel "Diets", juist gebruikt als aanduiding voor wat we nu Nederlands noemen. Het Duitse vaderland omvatte naast de Nederanden ook veel gebieden uit het huidige Duitsland.

'Den vaderland getrouwe blijf ik tot in den dood' - Hij is trouw gebleven aan Nederland (het vaderland) en heeft er alles voor gedaan om Nederland te bevrijden van Filips II en Alva. Uiteindelijk is hij in Delft vermoord.

'Een Prinse van Oranje' - Door de erfenis van zijn neef is Willem van Nassau, Prins van Orange geworden. Orange is een gebied in Frankrijk.

'ben ik, vrij, onvereerd'- Onvereerd betekend zonder vrees. Willem is zonder vrees ten aanval getrokken tegen Filips II en Alva.

'Den koning van Hispanje heb ik altijd geëerd' - Willem heeft een tijdje aan het hof van Spanje gewoond en kende Karel V en Filips II dus goed. Daar diende hij net als zijn vader de Spaanse koning. Hij heeft al die tijd dus respect gehad voor de Spaanse koning.

§6.2

De Nederlandse opstand

Leerdoel: Je kan beschrijven

Waardoor Nederlanders ontevreden werden over de politiek van hun vorsten.

Weet je waarom Nederlanders in opstand kwamen tegen hun vorst.

Hoe Nederland een onafhankelijke staat werd.

Begrippen:

Beeldenstorm.

Willem van Oranje.

Alva.

Opstand of 80-jarige oorlog.

Nu ff oefenen!

quizizz.com

woordzoekerfabriek.nl

www.jigsawplanet.com