Samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 2

Cursus Grammatica - Samengestelde zinnen

Leerdoelen

- Je leert samengestelde zinnen herkennen.

Je leert voegwoorden herkennen. 

Je leert de persoonsvormen en de onderwerpen in samengestelde zinnen vinden. 

Enkelvoudige zinnen

Om samengestelde zinnen te begrijpen, moet je eerst weten wat enkelvoudige zinnen zijn. 

Enkelvoudige zinnen

          Ik zwem in het zwembad.                                                   De fans juichen.

enkelvoudige zinnen

Enkelvoudige zinnen zijn zinnen met één persoonsvorm (en één onderwerp).

Bijvoorbeeld:

Gisteren heb ik nasi gegeten bij de Chinees.

Daarvoor hebben we gezellig geschaatst op het IJsselmeer.

Samengestelde zinnen

Samengestelde zinnen zijn zinnen met meerdere persoonsvormen en onderwerpen. 

Deze zinnen worden bijna altijd verbonden door een voegwoord. 

Waarom maak je samengestelde zinnen?

• Samengestelde zinnen maken een tekst beter en prettiger leesbaar. 
• Samengestelde zinnen brengen samenhang in een tekst. 

Hoe dan?

Dat kun je onder andere doen door enkelvoudige en samengestelde zinnen af te wisselen. 

Enkelvoudige zinnen hebben één persoonsvorm, samengestelde zinnen hebben meer dan één persoonsvorm. Enkelvoudige zinnen zijn daardoor vaak korter dan samengestelde zinnen.

DUS

Enkelvoudige zin = 1 persoonsvorm en 1 onderwerp

Samengestelde zin = 2 (of meer) persoonsvormen en 2 (of meer) onderwerpen 

Hoe maak je samengestelde zinnen?

Samengestelde zinnen worden samengevoegd via voegwoorden. 

Kijk maar eens naar het rijtje met voegwoorden en naar de voorbeeldzinnen. 

, dan (wel)

Samengestelde zinnen

Hoofdzin (HZ) + hoofdzin (HZ)

Hoofdzin(HZ) + bijzin(BZ) (+bijzin)

Bijzin (BZ)+ (bijzin +) hoofdzin(HZ)

Hoofdzin of bijzin?

• In een HZ staan pv en onderwerp altijd bij elkaar.

• In een BZ staan pv en onderwerp meestal uit elkaar of je kunt er een woord tussen plaatsen.

•In de BZ staat vaak het voegwoord, in HZ nooit

• In de BZ staat het werkwoord vaak achteraan, in de HZ vooraan. 

• Alleen HZ kan het werkwoord links van het onderwerp hebben.

samengestelde zinnen

Marloes neemt drinken mee. Levi zorgt voor de broodjes.

(in elke zin staat 1 PV en 1 OND)

Marloes neemt drinken mee en Levi zorgt voor de broodjes. 

(in de samengestelde zin staan 2 PV's en 2 OND's. Ze worden samengesteld via het voegwoord en). 

samengestelde zinnen

Ik ga naar de tandarts. Ik heb kiespijn.

(in elke zin staat 1 PV en 1 OND)

Ik ga naar de tandarts, omdat ik kiespijn heb.

(in de samengestelde zin staan 2 PV's en 2 OND's. Ze worden samengesteld via het voegwoord omdat). 

samengestelde zinnen

Ik ga naar de dokter. Ik voel me ziek.

Ik ga naar de dokter, omdat ik me ziek voel.

Omdat ik me ziek voel, ga ik naar de dokter. 

Een zin kan ook beginnen met het voegwoord. Tussen de 2 persoonsvormen staat dan altijd een komma. 

Samengestelde zin of niet?

1. Gebruik de tijdproef om de persoonsvormen te vinden.

2. Vind het voegwoord.

Vind de persoonsvormen

In de dierentuin was geen dier te zien, omdat ze allemaal sliepen.

Vind de persoonsvormen

In de dierentuin was geen dier te zien, omdat ze allemaal sliepen.

Vind de persoonsvormen én het voegwoord

Juul gaf haar vriendin een cadeaubon, omdat zij haar rijbewijs had gehaald.

Vind de persoonsvormen én het voegwoord

Juul gaf haar vriendin een cadeaubon, omdat zij haar rijbewijs had gehaald.

Huiswerk

Maken digitaal: H1 taalverzorging (samengestelde zinnen) opdracht 1 t/m 4