5.2 De Nederlandse opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

5.2 De Nederlandse opstand

Leerdoelen:

Waarom waren de Nederlanders ontevreden over hun Spaanse koning?

Wat ging er vooraf aan de Tachtigjarige Oorlog?

Vandaag: 

1. Terugblik 

2. Uitleg leerdoelen

3. Welkom in de tachtigjarige oorlog!

Religie in Europa

Landen in Europa

Waarom had Nederland een Spaanse koning in de 16e eeuw?

• Filips II leider Spaanse rijk 1555 geërfd van zijn vader Karel V.
  
• Daarom liet hij in elk gebied een landvoogd regeren.
  
• Filips: “In mijn rijk gaat de zon nooit onder.”

Hoe zag de Nederland er toen uit?

Landvoogdes: Magaretha van Parma

(Zus van Filips II)

Stadhouder: Willem van Oranje

(belangrijke man van adel)

Door wie werd Nederland bestuurd toen Filips in Spanje ging wonen?

Opdracht van Filips II aan Magaretha voor Nederland:

1. Overal dezelfde regels

2. Veel belasting betalen voor Spanje

3. Alle protestanten op de brandstapel!

Nederlandse edelen waren boos op Filips II en Margaretha: 

- Ze vonden dat de koning teveel macht kreeg 

- Te veel belasting ging naar Spanje

- Straffen protestanten te zwaar (zie afbeelding)

De edelen op bezoek bij Margaretha

• Smeekschrift: stop met het vermoorden van protestanten!
  
• Hierop werden ze Geuzen genoemd; wat bedelaars betekent.
• Voortaan noemden de opstandelingen tegen Filips II zichzelf de Geuzen!

1566: Beeldenstorm

• Filips II weigert om te stoppen met het vermoorden van protestanten

• Protestanten vallen katholieke kerken aan en vernielen daar beelden, schilderijen en ramen.
  
• Maar ook plunderen!

8. Je kunt uitleggen waarom de Nederlanders ontevreden waren over hun vorsten (koningen).

1. Ze vonden dat de koning teveel macht kreeg 
2. Te veel belasting ging naar Spanje
   
3. Straffen Calvinisten (protestanten) te zwaar  

5.2 De Nederlandse opstand

Leerdoelen:

9. Je kunt uitleggen hoe de Nederlandse Opstand verliep. 

10. Je kunt uitleggen hoe Nederland onafhankelijk werd.

11. Je kunt de begrippen stadhouder, landvoogd, Beeldenstorm en geus uitleggen.

Vandaag: 

1. Terugblik 

2. Uitleg leerdoel 9, 10 en 11.

3. Filmpje Tachtigjarige Oorlog

Terugblik:

Katholieken en protestanten

Belangrijke personen: Koning Filips II, Stadhouder Willem van Oranje en landvoogd Magaretha van Parma

Beeldenstorm 1566

Reactie van Filips II op de beeldenstorm:

• Woedend! Hij stuurt Margaretha terug naar huis. 
• Hij stuurt Alva, de ijzeren hertog om af te rekenen met de Geuzen: hij laat edelen onthoofden die niks deden om de beeldenstorm te stoppen.

Willem van Oranje en de geuzen sloegen op de vlucht voor Alva

Maar in 1568 kwam Willem van Oranje met de Geuzen terug om Alva aan te vallen!

Hiermee begon de: 

Tachtigjarige Oorlog.

Hoe verliep de tachtigjarige oorlog?

1. 1581: de Geuzen zeiden dat ze niks meer met Filips te maken willen hebben. Filips verklaarde de leider van de Geuzen, Willem van Oranje, vogelvrij.

2. 1584: Willem van Oranje werd vermoord (zie volgende dia)

Moord Willem van Oranje

• Filips II denkt dat de opstand stopt als Willem van Oranje dood is.
• 1584 doodgeschoten door Balthazar Gerards. 

Hoe werd er gevochten tijdens de Tachtigjarige Oorlog?

• Er werd gevochten om steden (Den Briel, Naarden, Leiden, etc.)
• Spaanse leger gingen de steden belegeren (omsingelen).
  
• Als ze de stad hadden ingenomen gingen de Spanjaarden enorm te keer. (Bijv. het bloedbad van Naarden.)

Hoe verliep de tachtigjarige oorlog na de dood van Willem van Oranje?

1588: het Noorden van Nederland richtte hun eigen land op zonder koning, Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. 

De zoon van Willem van Oranje, Maurits, werd stadhouder: militaire leider van de Republiek.

1648: de Republiek en Spanje sloten na 80 jaar vrede.

9. Je kunt uitleggen hoe de Nederlandse Opstand verliep. 

1. 1581: de Nederlanders verklaarden dat Filips II niet langer hun koning was.

2. 1584: Willem van Oranje werd vermoord.

3. Ze omsingelden steden: net zolang tot de steden zich over gaven. 

10. Je kunt uitleggen hoe Nederland onafhankelijk werd.

1. 1588: oprichting de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

2. 1648: vrede tussen de Republiek en Spanje.

11. Je kunt de begrippen stadhouder, landvoogd, Beeldenstorm en geus uitleggen.

Stadhouder: edelman die namens de koning mocht besturen.

Landvoogd: plaatsvervanger van een koning

Beeldenstorm: vernielingen in katholieke kerken door Nederlandse protestanten in 1566

Geuzen: Nederlandse opstandelingen tegen Filips II

Wat was de belangrijkste reden voor de opstand van de Nederlandse Gewesten?

1. De gewesten wilden meer macht
2. Spanje wilde de Nederlanden verkopen
3. Er was te weinig godsdienstvrijheid
4. Onvrede over de centralisatiepolitiek van Filips II

Alva stuurde Filips II naar de Nederlanden om de beeldenstormers te vervolgen

1. Waar
2. Niet waar

In de Unie van Utrecht zaten de zuidelijke katholieke gewesten

1. Waar
2. Niet waar