Taalverzorging

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

De tegenwoordige tijd

Lesdoel

Even checken:

Hoe vervoeg je een werkwoord in de tegenwoordige tijd 

Onderwerp van de zin bepalen

- Persoonsvorm

- vraag: wie of wat + persoonsvorm

- antwoord op de vraag is het onderwerp.

Dus: Harry werkt in de bouw. Wie werkt (persoonsvorm) er in de bouw? Harry. Harry is het onderwerp. 

Tegenwoordige tijd

Drie vormen

- ik-vorm (stam)

- ik-vorm + t

- hele werkwoord

Vervoeg het werkwoord 'worden'.
(ik, hij, wij)

Vervoeg het werkwoord 'graven'
(ik, hij, wij)

Wat is de juiste vorm van het werkwoord in tegenwoordige tijd?
Hij (dansen) de tango.

Wat is de juiste vorm van het werkwoord?

(drinken) jij graag thee?

1. drink
2. drinkt

Aan de slag

Maak uit je boek de volgende opdrachten:

Bladzijde 42 Opdracht 2. Schrijf enkel de woorden op. Niet de gehele zin. Controleer je antwoord met je buurman/vrouw.

Bladzijde 44 opdracht 4. Ook hier schrijf je enkel de woorden op en vergelijk je je werk met je buurman/vrouw.

Tenslotte vraag je het antwoordblad bij de docent.

De verleden tijd

Zwakke en sterke werkwoorden

Zet het werkwoord 'wachten' in de verleden tijd.
Wat gebeurt er met de klank?

1. de klank verandert
2. de klank blijft gelijk

Zet het werkwoord 'slapen' in de verleden tijd.
Wat gebeurt er met de klank?

1. de klank verandert
2. de klank blijft gelijk

Zwakke werkwoorden blijven in een andere tijd hetzelfde klinken.

Bijvoorbeeld:
wacht - wachtte
dans - danste
kook - kookte
teken - tekende

Sterke

werkwoorden

hebben de

KRACHT

om in de verleden tijd

van klank te veranderen.

Sterk of zwak?

Het werkwoord DENKEN

1. sterk werkwoord
2. zwak werkwoord

-te(n) of -de(n)?

    Vaak hoor je of je

stam + te(n)

of stam + de(n)

moet gebruiken.

Regel

Leer de regels uit je hoofd.

Voorbeelden 

spelen-speelde-gespeeld

maken-maakte-gemaakt

vertellen-vertelde-verteld

raken- raakte-geraakt

                            

Twijfel je?
Als de laatste letter van de stam voorkomt in
't ex-kofschip, schrijf je in de verleden tijd -te(n).
Zo niet, dan schrijf je -de(n). 

Regel

Leer de regels uit je hoofd.

't ex-kofschip

werken - werk

De 'k' komt voor in 't ex-kofschip, dus is de verleden tijd werkte.

benadruk hier dat in de verleden tijd de ik-vorm en 2e en 3e persoon enkelvoud hetzelfde zijn. leg verder uit dat als het om het meervoud gaat er nog een -n achter komt. 

Geef ook aan dat het om de onvoltooid verleden tijd gaat. 

Let op

• Als de stam (ik-vorm) al eindigt op -d of -t, dan schrijf je in de verleden tijd -dd of -tt.

• Een werkwoord in de verleden tijd eindigt nooit op -dt.

Voorbeeld

antwoorden, 

stam = antwoord,
de verleden tijd is antwoordde

planten,

stam = plant,
de verleden tijd is plantte

VT: Hij ... (rekenen) het bedrag uit.

VT: Ik ... (koken) pasta.

VT: De ridders ... (leven) vroeger.

Opdracht

Lees de theorie op bladzijde 48 

Maak opdracht 8, 9 10 en 11 in je schrift. Schrijf enkel de woorden op niet hele zinnen.

Vergelijk je werk met een ander

Vraag tot slot het antwoordblad aan de docent 

Voltooide tijd

Iets is afgerond. Je herkent het aan de werkwoorden hebben of zijn en het voltooid deelwoord. Een voltooid deelwoord eindigt nooit op dt. 

Aan de slag

Lees de theorie op bladzijde 54 nogmaals door.

Maak opdracht 14 en 15 

Kijk samen na en vraag tenslotte het antwoordblad aan de docent.