Nepnieuws

• Mediawijsheid
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3-5

Nepnieuws & nepaccounts

Lesdoel: wat is het, hoe kan je het herkennen en hoe kan je jezelf er tegen beschermen?

Inhoud les

1. Uitleg: wat is nepnieuws?

2.Nepnieuws leren herkennen

3. Hoe herken je een faker?

4. Aflevering over nepaccounts met kijkvragen.

5. Nepnieuws game.

6. NOS op 3: moeten we bang zijn voor nepnieuws? met kijkvragen.

7. Goedgelovigheid test.

8.Zelf aan de slag met bronnen .

9. Feedback.

10. Afsluiting

Bron: <img src="https://www.internetmatters.org/connecting-safely-online/wp-content/uploads/sites/2/2020/06/Parents-Fake-News-Scams.png" alt="Nepnieuws en verkeerde informatie aanpakken | Internet is belangrijk"/>

1. Uitleg: wat is nepnieuws?

• Desinformatie= onware of misleidende informatie die met opzet wordt gemaakt en verspreid om: geld te verdienen (clickbaits), om een persoon/sociale groep/organisatie/land te schaden of als grap.
• Misinformatie=onjuiste informatie die min of meer per ongeluk wordt verspreid.

• Onder nepnieuws wordt soms desinformatie en soms misinformatie verstaan. Het wordt ook als synoniem gebruikt voor leugens en voor onzorgvuldige journalistiek.
• Video: Blijf nieuwsgierig, blijf kritisch: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/desinformatie-nepnieuws 

Bron: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/desinformatie-nepnieuws 

Foto: <img src="https://image.volkskrant.nl/143206648/width/2480/de-online-campagne-blijf-nieuwsgierig-blijf-kritisch" alt="Overheid start campagne tegen nepnieuws: blijf kritisch | de Volkskrant"/> 

2.Nepnieuws leren herkennen

1.  Wie heeft het bericht gemaakt? Je moet niet altijd geloven wat online staat dus check van wie het komt. Er zijn veel nepaccounts, maar door het blauwe vinkje achter de naam kan je zien dat het een echt account is.
2. Check de titel. Is het een clickbeat of niet? Als het een erg prikkelende titel is die overdreven is, dan is het waarschijnlijk clickbeat.  
3. Wat is het doel van het bericht? Degene die het heeft geschreven, heeft er een bepaald doel mee. Dat kan grappend zijn of informatief of juist een mening geven. Om dit te bepalen, moet je het hele artikel lezen. 
4. Staat het bericht op meerdere sites of niet? Als het op meerdere sites staat, vooral betrouwbare sites zoals het journaal, dan is het meestal een betrouwbare bron. Kijk ook naar de datum van het bericht, het kan namelijk voorkomen dat een ouder bericht dat nep is opnieuw wordt rondgestuurd. 
5. Kijk naar welke bronnen er zijn gebruikt. De bron is waar de informatie vandaan wordt gehaald. Bij nepnieuws worden er vaak nepbronnen gebruikt, terwijl het in het bericht een echte bron lijkt. Controleer altijd de bronnen door op de links te klikken van de bronnen als die er zijn, of te googlen op de onderzoeken of bronnen die worden genoemd.

Bron: https://www.hoezomediawijs.nl/nepnieuws/  

 3. Hoe herken je een faker?

1. Check eerst de profielfoto. Een foto kan authentiek zijn of gejat en dat kan je checken door de foto in google afbeeldingen te gooien met de ´reverse image search’. 
2. Check de vrienden van die persoon. Let op hoe oud de mensen zijn die worden gevolgd. Als er alleen maar jonge meisje worden gevolgd bijvoorbeeld, dan is het verdacht. Een echt persoon heeft allerlei leeftijden van de mensen die diegene volgt, zoals de ouders, buren en familie. Ga vervolgens kijken of je informatie kan vinden over het persoonlijke leven, zoals op welke middelbare school zit diegene, heeft diegene een baantje etc.
3. Check de tijdlijn. Kijk naar welke berichten er door die persoon zijn geplaatst en naar hoe ver terug ze gaan. Staan er foto´s bij met tekst of staat er juist weinig op? Dat laatste is namelijk verdacht.
4. Chat alleen met mensen die je persoonlijk kent en dus niet met onbekenden. Je weet niet wie er écht achter zit. 
5. Als je het niet vertrouwt, of je krijgt een slecht gevoel: blokkeer of ontvriend dan die persoon. Praat er met je ouders over en op helpwanted.nl en meldknop.nl kun je 24 uur per dag hulp en informatie krijgen.

Bron: https://www.hoezomediawijs.nl/nepprofiel/ 

4. Aflevering over nepaccounts met kijkvragen.

Aflevering van Een Vandaag voor in de klas:  https://schooltv.nl/video-item/eenvandaag-in-de-klas-iedereen-kan-je-facebookfotos-gebruiken 

Hoe werken nepaccounts , de redenen waarom er nepaccounts zijn en hoe ze aan de haal gaan met een foto (https://schooltv.nl/video-item/eenvandaag-in-de-klas-iedereen-kan-je-facebookfotos-gebruiken). 

De kijkvragen (geef antwoord in de volgende slides):

1. De dertienjarige Lisa was vijf dagen vermist. Wat was de aanleiding hiervoor?  
2. Je krijgt een uitnodiging van een nieuwe ‘vriend’. Wat zou een aanwijzing kunnen zijn dat zijn profiel vals is? A Als die persoon ouder is dan jij.  B Als die persoon meteen met je wil afspreken.  C Als die persoon een mooie profielfoto heeft. 
3. Waarom maken mensen valse profielen aan? 
4. Hoeveel van de profielen op facebook zijn vals? 
5. Verdiepingsvraag: In de echte/offline wereld spreek je als jongere niet zo snel af met onbekenden, maar online gebeurt dat veel vaker. Waarom is dat zo? (Eigen antwoord) 

De dertienjarige Lisa was vijf dagen vermist. Wat was de aanleiding hiervoor?

Je krijgt een uitnodiging van een nieuwe ‘vriend’. Wat zou een aanwijzing kunnen zijn dat zijn profiel vals is?

1. Als die persoon ouder is dan jij. 
2. Als die persoon meteen met je wil afspreken. 
3. Als die persoon een mooie profielfoto heeft.
4. Als de naam op een beroemdheid lijkt

Waarom maken mensen valse profielen aan?

Hoeveel van de profielen op facebook zijn vals?

1. 1 op de 5
2. 1 op de 10
3. 1 op de 50
4. 1 op de 100

In de echte/offline wereld spreek je als jongere niet zo snel af met onbekenden, maar online gebeurt dat veel vaker. Waarom is dat zo?

5. Nepnieuws game.

Oefen met nepnieuws: herken jij het? Oefen het spel: https://www.getbadnews.com/nl/play 

6. NOS op 3: moeten we bang zijn voor nepnieuws? met kijkvragen.

Er is een filmpje gemaakt door Know How over nepnieuws: https://www.mediawijsheid.nl/video/moeten-we-bang-zijn-voor-nepnieuws/ De kijkvragen (maken in de slides hierna):

1. Waar komen de jongeren zoal nepnieuws tegen? 
2. Denken de jongeren dat nepnieuws gevaarlijk is? En waarom wel/niet? 
3. Waar komt nepnieuws zoal in voor? Schrijf tenminste één ding op. 
4. Nepnieuws was er altijd al, maar waarom wordt het door sociale media veel erger? 
5. Welke 3 stappen moet je volgens Jeroen van NOS Stories altijd nemen met nieuws?
6. Hoe kunnen ze met AI/Kunstmatige Intelligentie ervoor zorgen dat bijvoorbeeld Trump iets zegt wat eigenlijk jij zegt? 
7. Wat moet je dus doen met dit soort deep fakes van video's?
8. Ben jij bang voor dit soort nepnieuws zoals deze deepfakes? Waarom wel/niet?

Waar komen de jongeren zoal nepnieuws tegen?

Denken de jongeren dat nepnieuws gevaarlijk is? En waarom wel/niet?

Waar komt nepnieuws zoal in voor? Schrijf tenminste één ding op.

Nepnieuws was er altijd al, maar waarom wordt het door sociale media veel erger?

Welke 3 stappen moet je volgens Jeroen van NOS Stories altijd nemen met het nieuws?

Hoe kunnen ze met AI/Kunstmatige Intelligentie ervoor zorgen dat bijvoorbeeld Trump iets zegt wat eigenlijk jij zegt?

Wat moet je dus doen met dit soort deep fakes van video's om ze te kunnen herkennen?

Ben jij bang voor dit soort nepnieuws zoals deze deepfakes? Waarom wel/niet?

7.Goedgelovigheid test.

Trap jij met alle opgedane kennis nog in nepnieuws en nepaccounts of niet?!

Doe de test https://testen.human.nl/hoe-goedgelovig-ben-jij Aan het eind van de test, kun je dan de uitslag krijgen. 

Ben jij nog goedgelovig wat betreft nepnieuws en nepaccounts?

1. Zeker niet!
2. Misschien nog wel
3. Soms
4. Hier valt nog wat te leren...

8.Zelf aan de slag met bronnen .

https://netwerkmediawijsheid.nl/wp-content/uploads/sites/6/2021/03/Nepnieuws-Checklist-Isdatechtzo.nl-Netwerk-Mediawijsheid.pdf Opdracht (zelfstandig): 

1. Ga op zoek naar nepnieuws door te googelen. Kan je het herkennen?
2. Klopt de informatie of juist niet?
3. Ga op zoek naar nepaccounts door op je sociale media te kijken. Kan je het herkennen?

9. Feedback

Graag wil ik jullie feedback over deze les zodat ik de les ook weer kan verbeteren. Willen jullie de vragen op de volgende slides a.u.b. serieus invullen? Bedankt! :)

Hoe vond je deze les?

1. Leuk
2. Prima
3. Niet zo
4. Niks aan

Waarom vond je de les leuk/niet leuk?

Wat was top aan deze les? (noem minstens 1 ding)

Wat heb je als tip voor deze les? (noem minstens 1 ding)

Welk cijfer zou je voor deze les geven?

10. Afsluiting

Dit was de les over nepnieuws en nepaccounts. Hopelijk hebben jullie weer wat geleerd en kunnen jullie jezelf online beschermen.